EHEC Hastalığından Nasıl Korunmalı?

Avrupa’da ölümlere nedan olan EHEC bakterisi, iyi yıkanmamış besinler, pişmemiş et ve sulardan insanlara geçiyor. Yeni bir bakteri olan EHEC; kanlı ishal, halsizlik ve bazen de yüksek ateşle belirti veriyor.

Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Önder Ergönül, EHEC bakterisi hakkında bilgi verdi ve önemli olanın tedavi değil, bakteriden korunmak olduğunu söyledi. Prof. Dr. Ergönül, www.sagligimicinhersey.com ‘un sorularını yanıtladı.

. EHEC bakterisi nedir? Yeni bir bakteri midir bu?
EHEC bir bakteridir ve aslında bizim yakından tanıdığımız escherichia koli, E.coli basili denilen ve zaman zaman raporlarla bildirilen; denizlerde, göllerde, nehirlerde gündeme gelen bir bakteridir. Tanıdığımız bakteriden farkı ise, kanlı ishal yapan türü olmasıdır. Bu türün de böbreklerde etkili olan bir alt türüdür. Shiga toksin aracılığıyla böbreklere gitmesi sonucunda kanlı idrar şekliyle karşımıza gelen ve böbrek yetmezliğiyle seyreden bir formudur.

Bir piramit gibi düşünecek olursak, en altta E.coli etkeni var ve bu E.colinin bazıları yani enterohemorajik E.coliler, bununda alt grubu olarak shiga toksin taşıyan ve hemolitik üremik sendrom denilen kanlı idrarla karşımıza çıkan bir tür, bir adım ötesinde de yani şu an karşılaştığımız sorun da özellikle bakterinin o antijeninin 104’üncü proteindeki değişiklik ile karşımıza çıkan tipi hastalık yapıyor. Tüm bunlara neden olan bakterinin türü o157’dir ama tarihte ilk defa, Almanya’da o104 saptanmıştır, yeni ortaya çıkmıştır. 

Sonuçta E.coli, enterohemorajik E.coli, o104 nedeniyle oluşan ve shiga toksin aracılığıyla hemolitik üremik sendroma yani kanlı idrara neden olan formdur. Ancak her ishal olan kişi, bunu düşünmemelidir. Özellikle kanlı ishal etkeni olanlar arasında bu bakteri olabilir.

. EHEC bakterisi nasıl bulaşır, risk grubunda olanlar var mı?
E.coli ya da suyla, besinle bulaşan bakterilerin ortak özellikleri vardır ama EHEC için özel olarak besinler birinci sırada yer alır. Yaprakları olan bitkiler daha çok bulaştırır çünkü sulama esnasında hayvanların bağırsaklarından çıkan hatta lağım sularının tarım alanlarına karışmasıyla kirlenen besinlerin tüketimi sonucunda bu bakteriyi alırız. Yapraklı besinlerin bu bakterileri taşıma oranı o nedenle daha yüksektir mesela ıspanak buna örnektir. Bazen etlerde de olabiliyor. Uygun pişirilmemiş, hazırlanmamış etleri tüketen kişilerde de hastalık oluşabilir. Bazen de su yoluyla bulaşabilir. 

. EHEC bakterisinin belirtileri nelerdir?
Kanlı ishal, bazen yüksek ateş ve halsizlik ilk belirtilerdir. Kişi şüpheli besinleri aldıktan ortalama 3-4 gün sonra kanlı ishalle gelir. Bazı kişilerde kanlı idrar da oluşur, kanlı idrar da kanlı ishalden 3-4 gün sonra oluşur. Bu süreçte ateş olabilir ama olması şart değildir.

. Sebzelerin su ile yıkanması yeterli olur mu?
İyi bir suyla yıkanması durumunda yeterli olacaktır. Bol su varsa sebze ve meyve ovuşturularak yıkanır. Eğer su az ise ya da su yoksa sirke önem kazanır. Sirkeli suya yatırılması önem kazanır. Lokantalar bu yöntemi uygulayabilirler.

. EHEC bakterisinin yarattığı hastalıkların tedavisi var mı? Antibiyotikler ne gibi görevler görüyor?
EHEC oluşmuşsa çokta etkili olmadıkları yönünde tartışmalar var. Antibiyotikler hastalığın başlangıcında verilirse daha yararlı olur ancak toksin ortaya çıktıktan sonra o toksine antibiyotiğin faydası olmaz. Hatta bazı uluslar arası yazarlar antibiyotik verildiğinde toksinin daha çok açığa çıktığını ileri sürmüşlerdir. Kanlı idrar olduktan sonra antibiyotik çok da etkili değil başka tedavi uygulamak gerekir.

. Mesela ne gibi tedavi seçenekleri uygulanabilir?
Örneğin steroidler ya da deneme aşamasında olan ilaçlar düşünülüyor. Ama vaka sayısı az olduğu için onları gözlemleme imkanı az oluyor. Daha çok vaka görülürse bunu daha iyi gözlemleyebiliriz ihtimalini yaratmaya başladılar. Şu an için yüzde bir ölüm var yani hasta olan 100 kişiden biri ölmüş oluyor.

. EHEC bakterisi bir salgına dönüşebilir mi? Türkiye’de görüldü mü, görülmesi mümkün mü?
Tabii ki görülebilir. Türkiye’de salgın net olarak saptanmamıştır ama belki de bu bizim saptayamamış olmamıza bağlı olabilir. Saptayamıyorsak sorun yok diyemeyiz belki saptayamıyoruz ama şu an Almanya’da yaşanan bir salgındır. Almanya’dan öteye İsveç, Danimarka gibi ülkelerde bol miktarda görülüyor.

. İnsanların bu salgından korunmaları için ne öneriyorsunuz?
Öncelikle insanlar yedikleri ve içtiklerine dikkat etmeliler. Bu hastalıktan korunmak, tedavi olmaktan çok daha önemlidir. Yedikleri sebze meyveler iyi yıkanmalı, dışarıda yemek yiyorlarsa temiz bir yer olmasına özen göstermeliler, mümkünse de gıdaları pişirerek yemeleri gerekir. Özellikle sebze ve eti iyi pişirmeliler. Her yaz uyardığımız konuda korunmaları gerekiyor çok özel bir öneri yok.