Eklem Kireçlenmesinin Nedenleri

“Merdiven çıkamam, asansörü bekleyeyim”
“3 adım yol yürüdüm, hemen dizim ağrıdı”
“Kilo aldığımdan beri evden çıkamıyorum”

Özellikle orta yaşın üzerindeki ve fazla kilolu olan bireylerden sıkça duymaya alışık olduğumuz bu sözler aslında çok önemli bir rahatsızlığa işaret ediyor. Kişinin hareket kabiliyetini azaltarak, yaşam kalitesini ciddi ölçüde düşüren eklem kireçlenmesi özellikle şişmanları tehdit ediyor.

Memorial Hizmet Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Op. Dr. Tuluhan Yunus Emre, eklem kireçlenmeleri ve tedavi şekilleri hakkında bilgi verdi.

40 YAŞINDAN SONRA DİKKAT!

Eklem kireçlenmesi yani tıbbi adıyla “osteoartrit” en sık görülen eklem hastalığıdır. Diz ve kalça ağrısının en yaygın nedeni olan bu rahatsızlık, eklem kıkırdağının yapısının bozulması, aşınması, incelmesi ve kaybına neden olabilir. Ayrıca, eklem kıkırdağının altındaki kemik dokusunda da değişiklikler sonucu, kemikte büyümeler ve eklem kenarında çıkıntılar (osteofit) gelişir.

Sonuçta osteoartrit, eklemlerin normal yapısını bozarak, hareketlerde kısıtlanmaya ve ağrıya neden olan bir hastalıktır. Bu hastalık genç ya da yaşlı herkesi aynı şekilde etkilemekle beraber 40 yaş üstü özellikle aktif bireylerde daha sık görülür.

OSTEOARTRİT HASTALIĞININ ORTAYA ÇIKMASINDA ROL OYNAYAN FAKTÖRLER

Eklem kireçlenmesi en çok kadınlarda görülüyor: Özellikle diz ve el eklemlerini tutan osteoartrit kadınlarda daha sık görülür.

Eklem kireçlenmesi yaşlılarda daha fazla görülüyor: Osteoartrit genellikle 45 yaşından sonra başlar. 50’li ve 60’lı yaşlarda başlaması en sık görülen durumdur. 40 yaşından önce görülmesi ise nadirdir.

Şişmanlıktan dolayı oluşan eklem kireçlenmesinin tedavisi oldukça zor: Birçok insanda özellikle diz ve kalçada gelişen eklem kireçlenmesinin en önemli sebebi şişmanlıktır. Şişmanlık nedeniyle ekleme aşırı yük binmesi, eklem kireçlenmesinin hızlı gelişmesine ve ağır seyretmesine sebep olur. Bu hastaların tedavisi oldukça zordur.

Eklem yaralanmaları ileride eklem kireçlenmesine sebep olabilir: Eklemin bir travma ya da büyük bir ameliyat geçirmesi, yıllar sonra osteoartrit gelişmesine sebep olabilir. Doğuştan olan bazı eklem hastalıkları da ileri yaşlarda osteoartrit gelişmesine yol açabilir. Ayrıca bazı meslekler bazı eklemlerin daha fazla kullanılmasına sebep olur ve bu eklemlerde erken yıpranmalar olur.

Ailesel olarak gelişebilir: Osteoartrit kalıtsal bir hastalık değildir, ama bazı osteoartrit tipleri ailesel geçiş gösterir.

İlerlemiş hastalarda ağrının şiddeti sürekli olarak artar: En sık görülen belirtileri, eklemde ağrı ve sertliktir. Ağrı, hareket sonrası ve akşama doğru artar. Eklem sertliği ise dinlenme ile birkaç dakika içinde geçer. İlerlemiş hastalarda ağrı, çok şiddetli ve sürekli hale gelebilir. Bu durumda olan hastalarda ağrının şiddeti dinlenmeyle ya da geceleri azalmaz. Örneğin; dizi tutan eklem kireçlenmesi hastasının, merdiven inip çıkması, oturup kalkması ve çömelmesi zorlaşabilir.

Eklem eskisi gibi rahat ve normal hareket edemez. Eklemde şişlik, kemikte gelişen osteofitler yani; eklemde ağrı ve hareket sınırlılığı ile kendini gösteren romatizmal bir hastalık ya da eklem içi sıvısında artış olması, eklemin şiş görünmesine sebep olabilir. Bu durumda eklem hassastır ve dokunulduğunda ağrı duyulur. Hastalığın tanısını koymak için röntgen filmi çektirmek gereklidir. Sebeplerini belirlemek için ise, bazı kan tetkikleri, MR ve ya CT gibi ileri tetkikler gerekebilir.

Diz kireçlenmesi en çok kadınlarda görülüyor: Diz osteoartriti kadınlarda erkeklere göre daha sıktır. Daha çok 50 yaşından sonra görülür. Genellikle kişinin iki dizi birden tutar. Şişmanlık, dize gelen travmalar, geçirilmiş ameliyatlar dizde osteoartrit riskini en çok artıran etkenlerdir. Ağrı genellikle ilk belirtidir. Ağır olgularda, dizde şekil bozukluğu oluşur ve diz eskisi kadar rahat açılamamaya başlar. Hasta çömelemez, merdiven inip çıkamaz hatta bazen yürümek bile imkânsız hale gelebilir.

Kalça kireçlenmesi 40 yaşından sonra ortaya çıkıyor: Kadın ve erkeklerde eşit sıklıkta görülür. Genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Tek taraflı ya da her iki kalça ekleminin beraber tutulumu görülebilir. Doğuştan kalça eklemi hastalığı olanlar ya da çocuklukta bu eklemi tutan bir hastalık geçirmiş olanlarda, ileri yaşlarda osteoartrit gelişebilir. Kalça osteoartriti genellikle ikincil nedenlere bağlı olarak görülebilmektedir.

Düzenli egzersiz yapmak ve fazla kilolara dikkat etmek tedavide önemli rol oynuyor: Eklem kireçlenmesi tedavisinin ana amaçları; ağrıyı gidermek, hareketteki kısıtlanmayı düzeltmek, günlük yaşam aktivitelerinin sorunsuz yapılmasına yardımcı olmak ve hastalığın ilerlemesini engellemektir. Bu rahatsızlığın tamamen düzelmesini sağlayan bir tedavi yoktur.

Aşınmış olan kıkırdak dokusunu yenilemek mümkün değildir. Vücut ağırlığının ideal kiloya inmesi, düzenli egzersizlerle ekleme binen yükün azaltılması ve kas gücünün artırılması oldukça yararlı olmaktadır. Günlük işlerin ve önerilen egzersizlerin gün içerisine dengeli bir şekilde dağıtılması çok önemlidir. Eklem ağrısı için öncelikle basit ağrı kesiciler, erken evrede bir takım ilaçlar ve eklem içi enjeksiyonlar uygulanabilmektedir. Uygun durumlarda sıcak veya soğuk uygulamalar da ağrı kesici etki sağlamaktadır.