El Bileği Artroskopisi Nedir?

RÖPORTAJ: Demet DEMİRKIR

Tıp teknolojisindeki ilerlemeler sayesinde el bileği eklemini ve hatta daha küçük eklemleri görüntüleyebilecek küçüklükte kameralar yapıldı. Bu sayede eklem üzerine açılan küçük deliklerden sokulan kameralarla eklem görüntülenmesi ve bazı tedavilerin yapılması mümkün oldu.

Bu yöntemle hastaya daha az zarar vererek daha çok iş yapılabildiğini belirten Özel Gaziosmanpaşa Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Op. Dr. Bülent Özçelik, el bileği artroskopisinin açık ameliyatlara göre pek çok avantajı olduğunu söyledi.

Tedavinin sadece kolu uyuşturarak hasta uyutulmadan yapıldığını vurgulayan Op. Dr. Bülent Özçelik, el bileği artroskopisi hakkındaki tüm sorularımızı yanıtladı.

. El bileği artroskopisi nedir?
El bileği karmaşık bir yapıya sahiptir. Birçok bağ ve bunları saran eklem kapsülü tarafından korunur ve birarada tutulur. El bileği ağrılarına sebep olan birçok etken var. Ağrılar eklem içi ve eklem dışı problemlere bağlı oluşabilir.

Eklem dışı problemlerin ameliyatları zaten yıllardır yapılıyordu ama eklem içi sorunlar yeni yeni anlaşılmaya başlandı. Son yıllarda eklem içi sorunların anlaşılması ve tedavisi bu  tekniğin gelişmesiyle oldu. Diz ve omuz, dirsek, ayak bileği ve kalça için kameralı teknik ile tedavi uzun yıllardır uygulanıyordu. Kamera sistemleri vasıtasıyla eklem içine küçük bir kesiyle girilebiliyor ve eklem içinin bütün yapıları gözle görülebilir hale geliyor.

Diz ve omuzda teknik olarak daha büyük aletler kullanılır. Teknolojinin gelişmesiyle daha küçük boyutlu kamera sistemleri geliştirildi. El bileğine ve daha küçük eklemlere girebilecek bu küçük kameraların devreye girmesiyle bu eklemler de çok rahat görüntülenebilir hale geldi. Bu yöntem ile hastaya daha az zarar vererek daha çok iş yapılıyor.

“EL BİLEĞİ ARTROSKOPİSİ HASTA İÇİN KONFORLU BİR YÖNTEM”
. El bileği eklemi içinde ağrıya yol açan sorunlar nelerdir?
El bileğinde aynı dizde var olan menisküse benzer bir yapı vardır. Menisküs eklemleşme yüzeyini daha genişleterek eklem hareketlerinin daha rahat olmasını sağlar. Aynı zamanda önkol  kemikleri arasında bağlantıyı sağlar. Menisküs iyileşmesi çok zor bir dokudur. Bunun nedeni  menisküs yapısının kanlanmasının özellikle eklem ortasına yakın bölgede kötü olmasıdır. Bu kısımlarında iyileşme potansiyeli çok azdır. Daha iyi kanlanma özelliklerine sahip olan menisküsün eklem yüzüne yakın kısmı için iyileşme şansı daha yüksektir. Menisküs yapısındaki yırtıklar ağrı nedeni olabilir. Menisküs yırtıklarının tamiri ve temizlenmesi yoluyla el bileği ağrılarının çoğu çözülebiliyor.

El bileğinde küçük kemikleri bir arada tutan bağlar eklem bütünlüğünün korunmasında önemli rol oynarlar. Bu bağlarda da yırtıklar olabiliyor ve el bileği ağrılarına yol açabiliyor. El bileğinin eklem yüzeyinin bozuklukları, romatoid artrit ve buna benzer el bileğinin kronik inflamatuar hastalıkları el bileği artroskopisi ile tedavi edilebilen ana sorunlardır.

. Yine elde travmalar sonrası ağrı, hareket kısıtlılığı, anormal ses çıkması, şişlik gibi durumlar da söz konusu olabiliyor. Bu sorunlara artroskopi ile mi müdahale ediyorsunuz? Bu sorunlar nelere bağlı olarak gelişir?
Düşme çarpma  sonrası el bileği ağrıları acil servislerde değerlendiriliyor ve genellikle ilk tedavileri bu birimlerde yapılıyor. Kırık saptanmasa dahi el bileğinde aşırı şişliği, ağrısı mevcut olan hastaları daha ayrıntılı incelemek gerekli Bu hastalarda direkt filimde görülemeyen kırıklar, bağ ve menisküs yaralanmaları eşlik edebiliyor.

Kırık saptadığımız hastalardada artroskopiyi yardımcı enstrüman olarak kullanıyoruz. Bu sayede mutlak düzeltmeyi amaçladığımız eklem yüzünün kontrolü ve gereğinde düzeltmenin eklem içi yöntemlerle sağlanması mümkün oluyor. Şüpheleniyor isek ve eğer kırık saptanmaz ise mutlaka bilgisayarlı film çektirmek gerekir. Çünkü yaralanmanın ilk günlerinde kolayca tedavi edebileceğiniz yaralanmaları sonrasında halletmek daha zor oluyor.

Hasta eğer travmadan uzun zaman sonra gelmiş ise kemiklerde bir hasarlanma veya bağ yaralanmalarına bağlı dizilim değişikliklerinin varlığını tespit için önce röntgen sonra bilgisayarlı MR dediğimiz tetkiği yapıyoruz. Bizim menisküs dediğimiz yapılarda veya bağ yapılarında bir yaralanma var mı diye bakıyoruz. Hastaya önce fizik tedavi ve atelleme uygulanıyor, ağrı eğer bunlarla da çözülmezse artoskopi dediğimiz tekniği uyguluyoruz. Genellikle bu tip yaralanmalar bir travma sonrası oluşuyor, hastaların bazıları bunu hatırlıyor bazıları hatırlamıyor.

Bazen de el bileği kırıklarından sonrası tanı konamamış bağ ve menisküs yırtıkları nedeni ile kronik ağrılar oluyor, tedavisi çok bilinmediği için el bileği kırığı geçirmiş hastalar ağrılarıyla yaşayıp gidiyorlar. Travmadan sonra devam eden ağrılarda mutlaka ileri tetkik yapılmalı. Tanı ve tedavi uygun şekilde yapılır ise ağrı çözülebilir.

“ARTROSKOPİ ÇOK KULLANILAN BİR YÖNTEM”
. El bileği artroskopisi el dışında başka yerlerde de kullanılabilir mi?

Artroskopi zaten kullanılan bir yöntemdi. Omuzda, dirsekte, ayak bileğinde, dizde hatta kalçada da artroskopi yöntemi çok kullanılıyor. Ama el bileği artroskopisi çok daha yeni.

. Kamera yardımıyla yapılan el bileği artroskopisi nedir, nasıl bir teknik kullanılır? Bu yöntemle ameliyat nasıl yapılır?
Genellikle hasta koltukaltından uyuşturularak ameliyat yapılıyor, hastayı uyutmuyoruz ve bunun birkaç faydası var. Hem hastayı ameliyat sırasında daha az riske sokuyoruz hem de ameliyat sonrasında hasta en ağrılı dönemi ağrısız geçiriyor.

Hasta aynı zamanda kamera sistemiyle kendine yapılan işlemi izleyebiliyor. El bileği eklemi çok dar bir eklem onu biraz açmak lazım o yüzden yaklaşık beş kilo ağırlıkla veya özel traksiyon sistemleri ile hastanın el bileği eklem aralığını açıyoruz. Çok küçük dört tane kesi yaparak el bileği ekleminin içine giriyoruz ve bir kesiden kamerayı sokuyoruz diğer kesiden de işlemi yapacağımız aletleri içeriye sokuyoruz ve eklemi direk görerek hasarlı yapılar tespit ediliyor ve tedavi edilebilecek yapılar var ise bu yapıların tedavisini de aynı anda yapıyoruz.

El bileği artroskopisi özellikle birinci parmak tabanındaki ağırlıklarda da kullanılıyor. Onun için daha küçük artroskoplar vardır. Teknik ilerledikçe daha küçük kameralar çıkacak ve böylece en küçük eklemler bile görülebilir ve tedavi edilebilir hale gelecekler.

“TÜM EKLEMLER GÖRÜLEBİLİYOR”
. Kapalı yöntem ile  ameliyatların farkı nedir? El bileği açık ameliyatlarına göre kapalı ameliyatların avantajı nedir?
Her ameliyatın kendine ait özellikleri vardır. El bileği artroskopisi el bileği eklem içi sorunlarının tanısının konulması ve doğrulanması için en değerli yöntemdir.

Daha az hasar yaratarak operasyon tamamlandığı için hasta daha az ağrı duyuyor. Dokulara daha az zarar verildiği için iyileşme şansı daha yüksek. Açık ameliyatlarda ekleme ulaşıp eklem içi hasarlanmaları görebilmek için bütün yapıları geçmek ve tabi bunu yaparken eklemin bütünlüğünü sağlayan bir takım bağ ve yapıları kesmek gerekiyor. Aynı zamanda açık yöntem ile eklem içi yapıların tamamına hakim olmak artroskopik yöntemlere göre daha zor. Tabi açık ameliyatlarda hareket kısıtlılığı şansı daha yüksek

. El artroskopisinin açık ameliyatlarla beraber kullanıldığı durumlar var mı?
El bileği artroskopisi bazen açık ameliyatlarla birlikte kullanılıyor mesela el bileği kırıkları sırasında çok parçalı eklem düzeyi varsa onu düzeltmeye çalışıyoruz ama eklem yüzeyini de aynı zamanda değerlendirmek istiyoruz o sırada eklem yüzeyini değerlendirmek için el bileği artroskopisinden faydalanılıyor. Bazı bağ yaralanmaları sırasında eğer kapalı olarak o işi çözemeyeceğinize inanıyorsanız bazen açık ameliyatlara geçilebiliyor.

“HASTALAR KRONİK AĞRIYLA YAŞIYOR”
. El bileği menisküsü nasıl bir yapıdır? Yırtık belirtileri nelerdir?
El bileği menisküsü el bileğinin en önemli yapılarından bir tanesidir. Aynı dizde olduğu gibi etraftan beslenen bir yapıdır ve ortasının kanlanması zayıftır. Bu yüzden yırtık olursa iyileşmesi de çok zor. Dışarıda ulna dediğimiz kemikle içeride radius dediğimiz kemik arasında bir bağ oluşturur. İkisinin beraber ortak çalışmasını sağlayan yapılardan bir tanesidir.

Menisküs yırtığı olduğu zaman özellikle el bileğinin beşinci parmak tarafında ağrılar oluşuyor ve kişi elini her döndürdüğü zaman hasta kronik bir ağrı hissediyor. El bileği devamlı ağrılı bir hal alıyor.

. El bileği menisküsü tedavisinde sadece el bileği artroskopisi yöntemi mi kullanılır?
Açık tedavileride var ama ben kapalı ameliyatı tercih ederim.

. El bileği şişlikleri ve bazı romatizmal hastalıkların tedavisinde de bu yöntem kullanılıyor. Hastalığa göre tedavi şekli de değişiyor mu el bileği artroskopisinde?
Genelde teknik değişmiyor ama içeride yapacağımız iş değişiyor. Aynı şekilde ele ağırlık asarak el bileği eklemi açılıyor, aynı işlemi yapıyoruz ama temizleyeceğimiz ya da dikeceğimiz yerler çok değişiyor.

“LOKAL ANESTEZİ UYGULANIYOR”
. El artroskopisi ameliyatında lokal anestezi mi uyguluyorsunuz? Ameliyatın süresi nedir? Ameliyat olan kişi hastanede kalıyor mu? ne zaman taburcu oluyor?
Lokal anestezi yapılır, yapacağımız işe göre değişiyor süresi ama genelde yarım saat ile bir saat arasında oluyor. Hasta sabah ameliyata giriyor, ameliyattan sonra yaklaşık 4-5 saat kolunun uyuşukluğunun geçmesini bekliyor ve aynı gün evine dönüyor. Bu dönemde ameliyat sonrası en ağrılı dönem ağrısız geçiriliyor.

. Artroskopi yapılan kişi ne zaman günlük hayatına dönebilir, elini ne zaman kullanabilir?
Yapacağımız işleme göre değişir ama eğer temizlik yapılmışsa ağrı elverdiği ölçüde hemen kullanmasına izin veriyoruz ama menisküs veya bağ tamiri yapılmış yani dikiş atılmış ise yaklaşık 6 haftalık bir alçı süreci oluyor.

“EL BİLEĞİ ARTROSKOPİSİ HERKESE UYGULANABİLİR”
. El bileği artroskopisi herkese yapılabilir mi, yapılması uygun olmayan kişiler var mı?
Böyle bir endikasyon sınırlaması yok. Tedaviye yararlı olduğunu düşündüğümüz herkese yapılabilir. Sadece ileri derece artroz, eklem aralığı çok daralmış hastalarda yapılamayabilir.