Endoskopik Bel Fıtığı Ameliyatı

Tam Endoskopik Bel Fıtığı Ameliyatına (TEB) aynı zamanda artroskopik bel fıtığı ameliyatı adı da verilmektedir. Ameliyat prensipleri diz artoskopisiyle aynıdır. TEB bel fıtığı nedeniyle ameliyat olması gereken tüm hastalara uygulanabilir.

Bu ameliyat dünyada büyük yaygınlık kazanmıştır. ABD, Kore ve Almanya bu tekniğin ilk olarak uygulandığı ve geliştirildiği ülkelerdir.  Ameliyat iki farklı teknikle yapılmaktadır. Merkezimizde her iki teknik de hastanın gereksinimine göre uygulanabilmektedir. Ameliyatın uygulanabilmesi için özel endoskopik cerrahi aletler ve uygulayacak cerrahın bu konuda eğitimli ve uluslararası sertifika sahibi olması gereklidir.

HANGİ HASTALARA UYGULANABİLİR?

TEB bel fıtığı nedeniyle ameliyat olması gereken tüm hastalara uygulanabilir. Ancak bel fıtığının yanı sıra hastada bel omurlarının kayması, kanal darlığı gibi ilave durumlar var ve bunların da düzeltilmesi gerekiyorsa o zaman TEB yerine mikrocerrahi yapılması gereklidir.

Her yaş grubuna uygulanabilir. Özellikle yaşlı ve diabet, hipertansiyon gibi yandaş hastalığı olan hastalarda ameliyat sonrası iyileşme süresinin çok kısa olması büyük avantaj sağlamaktadır.
Mikrocerrahi sonrası nüks gelişen hastalarda ikinci ameliyatlarda ameliyat bölgesindeki yapışıklıklar nedeniyle komplikasyon riski yüksektir. TEB ise nüks nedeniyle ikinci kez ameliyat olması gereken tüm hastalarda güvenle uygulanabilir.

CERRAHİ TEKNİK:

Mirocerrahi ameliyatlarında cerrah mikroskop aracılığıyla ameliyat alanını görür. Mikroskop ameliyat alanını yaklaşık 10 kez büyütür ve aydınlatır.

Endoskopik ameliyatta ise ameliyat alanını gören kamera ve ışık endoskobun ucundadır. Diğer bir deyimle cerrahın gözü ameliyat alanının içindedir.

Ameliyat alanı yüzlerce kez büyütülmüş halde ekrandan doğrudan görülerek ameliyat yapılır.

Endosskopik ameliyatta girişim yeri açısından farkı olan iki ayrı teknik vardır. Posterior interlaminar girişimde bel bölgesinin tam ortasından, posterolateral transforaminal girişimde bel bölgesinin yan tarafından cilt kesisi yapılır.

Bu iki tekniğin ana farkı, girişim yerleri ve girişim sırasında endoskobun geçtiği vücut alanlarıdır. Her iki teknikte de 0.5 (yarım) santimetrelik bir cilt kesisi yapılır. Bu kesiden radyolojik kontrol altında 4 mm çapındaki endoskop fıtıklaşmış bölgeye sokulur.

Ardından sisteme endoskopi ünitesi bağlanır. Endoskop içinden tıpkı diz artroskopisinde olduğu gibi sürekli fizyolojik serum verilir ve verilen serum ameliyat alanının net görülmesini sağlayarak dışarı çıkar. Endoskop içinde girilen bölgeyi aydınlatan bir ışık kaynağı, görüntüyü kaydeden bir kamera ve içinden aletlerin geçmesini sağlayan bir kanal vardır. Cerrah endoskobun içindeki kamera aracılığıyla ekrandan omuriliği, sinirleri ve fıtıklaşmış diski görerek fıtıklaşmış diski özel aletlerle çıkartır. Diskin tümü bozulmamışsa sadece fıtıklaşmış ve bozulmuş bölüm çıkartılır. Kalan bölüm ise özel Radyofrekans aletiyle yakılarak sağlamlaştırılır. Böylece kalan diskin fonksiyonlarının devam etmesi sağlanmış olur.

AVANTAJLARI:
•    Ameliyat 0.5 cm lik bir kesiden yapılır. Kas ve kemik dokularda  herhangibir uygulama yapılmadığı için ameliyat sonrası erken dönemde bel ağrısı yoktur ve hasta aynı gün taburcu olabilir.
•    Ameliyat sonrası iyileşme dönemi çok kısadır.
•    Mikrocerrahi ameliyatlarında kemik ve bağ dokusunun çıkartıldığı alanlarda kasların omurilik zarına yapışması sonucu ortaya çıkan ameliyat sonrası kronik bel ağrıları görülmez
•    Yandan yapılan girişim (posterolateral transforaminal) hasta arzu ederse lokal anestezi ile yapılabilir.
•    Mikrocerrahi sonrası nüks eden hastalarda emniyetle uygulanabilir.

DEZAVANTAJLARI:
•    Deneyimli ve gerekli eğitimlerden geçerek sertifika almış cerrahlar tarafından yapılabilir.
•    Ameliyat için yüksek teknoloji gerektiren ekipmanların kullanılması gereklidir.
•    Bel fıtığının yanısıra kanal darlığı ya da omur kayması olan hastalarda uygulanamaz.

AMELİYAT SONRASI YAPILMASI GEREKENLER

Ameliyat günü:
•    Hasta ameliyathaneden odasına döndükten sonra 2 saat süreyle istirahat ettirilip ayağa kaldırılır.
•    Hasta arzu ederse ameliyat sonrası 4. saatten itibaren evine gidebilir.
•    Ameliyat gününde sadece tuvalete gitmek üzere ayağa kalkmasına izin verilir. Başdönmesi ihtimaline karşı hastanın yanında bir eşlik eden olmalıdır.
•    Akşam yemeğini oturarak yiyebilir.

Ameliyat sonrası 1. Hafta:
•    2-3 gün süreyle evde kalması tavsiye edilir.
•    Ameliyattan 2-3 gün sonra işine dönebilir.
•    Ağır yük altında çalışması gerekenler ameliyattan 1 hafta sonra işine başlayabilir.

Ameliyat sonrası 2. Hafta:
•    Hasta germe egzersizlerine başlar
•    Hastanın yarası hekim tarafından kontrol edilir ve durumuna ilişkin bilgi verecek bir testi doldurması istenir.
•    Araba kullanabilir

Ameliyat sonrası 3. Hafta:
•    Hasta karın ve bel kaslarını güçlendirici egzersizlere başlar.

MERAK EDİLENLER:

•    Endoskopik ameliyat her hastaya uygulanabilir mi?
Hastanın bel fıtığı olması şartıyla her hastaya uygulanabilir. Sadece omur kayması nedeniyle vida ve plakla enstrümentasyon gereken ve kanal darlığı nedeniyle kanal genişletme ameliyatı gerektiren hastalara uygulanmaz.

•    Neden iki farklı teknik kullanılmaktadır?
Belin yan tarafından girişimle uygulanan transforaminal teknik yaygın olarak kullanılan tekniktir. Ancak kalça kemiğinin normalden yukarıda olduğu hastalarda özellikle L5-S1 mesafesi için transforaminal yolu kullanmak olanaksız olabilir. Bu durumda belin ortasından kesiyle interlaminar teknik kullanılmaktadır.

•    İki teknik arasında ne fark vardır?
Girişim yeri dışında transforaminal teknik arzu eden hastalarda ya da kalp, böbrek hastalıkları gibi nedenlerle anestezi alması sakıncalı hastalarda lokal anestezi ile uygulanabilir. İnterlaminar teknik ise sadece genel anestezi altında uygulanabilir.

•    Endoskopik ameliyatlardan sonra hastanede yatış süresi ne kadardır?
Hastaların aksine arzusu yoksa ameliyattan sonra 4. Saatte taburcu olabilirler.

•    Ameliyattan sonra aynı yerde bel fıtığının nüksetme şansı var mıdır?
Bel fıtığı ameliyatı dünyada 3 farklı yöntemle uygulanmaktadır. Açık cerrahi, mikrocerrahi/mikroendoskopik cerrahi ve tam kapalı endoskopik cerrahi. Her 3 yöntemde de ameliyat edilen binlerce hastada ameliyat sonrasında ortalama yüzde 5 oranında ameliyat mesafesinde nüks olduğu saptanmıştır.

Hangi yöntem uygulanırsa uygulansın nüks oranı değişmemektedir. Ancak diğer yöntemlerde nüks eden hastalarda yeni ameliyatta komplikasyon oluşma riski endoskopik ameliyatlara göre daha yüksektir. Bu nedenle endoskopik ameliyatta nüks gelişse bile ikinci ameliyatın komplikasyon riski yok denecek kadar azdır.

•    Mikrocerrahi ya da açık yöntemle ameliyat edilmiş ve yeniden bel fıtığı oluşmuş hastalarda endoskopik ameliyat uygulanabilir mi?
Nüks etmiş tüm vakalarda endoskopik girişim güvenle uygulanabilir. Mikrocerrahi uygulanan hastalarda ameliyat sonrası gelişen yapışıklıklar nedeniyle ikinci ameliyat daima daha zor ve komplikasyon riski daha yüksektir. Bu nedenle bu tür hastalarda endoskopik ameliyatlar komplikasyon riski olmaksızın yapılabilir.

Op. Dr. Mehmet Hikmet Uluğ
Medikacal Park Fatih Hastanesi
Beyin, Sinir, Cerrahisi Bölüm Başkanı
www.medicalpark.com.tr