Enfeksiyonlara Karşı Güçlü Bağışıklık İçin Neler Yapılmalı?

Kış aylarında kapalı alanlarda fazla vakit geçirmek enfeksiyonlara maruz kalmamıza neden oluyor. Sık görülen bu enfeksiyonların başında soğuk algınlığı (nezle), grip, streptokoksik boğaz enfeksiyonu, bronşit, zatürre (pnömoni) ve devam eden pandemi nedeniyle Covid-19 geliyor. Kış aylarında bağışıklığımızı güçlü tutmak, enfeksiyonlara karşı kendimizi korumak adına alabileceğimiz önlemlerin başında geliyor. Sağlıklı beslenmek, mevsim sebze ve meyve sebzelerini tüketmek, düzenli uyku ilk sıralarda yer alıyor.

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları bölümünden, Uzm. Dr. Fatih Yıldız, ‘Kış mevsiminde karşılaşılan enfeksiyonlar hakkında merak edilenleri cevapladı’

SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARI NEDEN ÇABUK YAYILIR?

Bu enfeksiyonlar havada asılı kalan damlacıklar şeklinde hastalardan çevreye yayılır. Bu damlacıklar belirli bir süre sonra havadan yer, masa, tezgah gibi düz zeminlere inerler, bu yüzeylere insanlar dokununca eller gözle fark edilmeyecek şekilde kirlenir, eller yıkanmadan burun ve göze temas ettiğinde mikrop vücuda girmiş olur. 

Bunun dışında hastaların burun akıntısı, tükürük ve balgamında yer alan mikroplar hastalardan eşyalara ve diğer insanlara bulaşır. Dolayısıyla, hem havayla hem temasla bu enfeksiyonlar yayıldığı için çok sayıda kişi aynı anda hasta olur. 

SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONU YAPAN MİKROPLAR NELERDİR?

Çok sayıda virüs ve bakteri solunum yolu hastalığına yol açar. Kimisi daha ağır hastalığa yol açsa da çoğunlukla belirtiler benzerdir. İnfluenza (grip virüsü), nezle, A grubu streptokoklar ve SARS-CoV2 (Covid-19) en çok bilinenlerdir. 

En sık görülen solunum enfeksiyonu aslında nezledir ve sebebi Rhinovirüstür. Bunun dışında pnömokok, parainfluenza, RSV, adenovirus, koronaviruslar, metapneumovirus, kızamık, kızamıkçık, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis, Chlamidya, Mycoplasma, Bordetella (boğmacanın etkeni), sitomegalovirüs (CMV), Ebstein-Barr virüs (EBV) gibi ismini saydığımız ve saymadığımız birçok mikrop solunum yolu hastalığına sebep olur.

SOĞUK ALGINLIĞI YA DA GRİPTEN KORUNMAK MÜMKÜN MÜ?

%100 korunmak mümkün olmasa da kış aylarında bazı önlemlerle solunum yolu enfeksiyonlarını azaltabiliriz. Hasta kişilerden uzak durmak, her gün yeterli sıklıkta el yıkamak, salgın dönemlerinde kalabalık olan ortamlarda maske kullanmak esas önlemlerdir. 

Bunların dışında doğru beslenme, düzenli spor, yeterli uyku, stres kontrolü ve zararlı alışkanlıklardan uzak durmak bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için çok önemlidir. İlave olarak; kronik hastalığı olanlar veya 65 yaş üzerindeki kişiler ise her yıl grip aşısı olarak hastalanma riskini azaltabilirler.

AŞILAR İŞE YARIYOR MU?

Hiçbir aşının koruyucu etkisi %100 veya sonsuz değildir. Grip aşısının etkinliği ise o yıl hastalık oluşturan influenza virüslerine göre değişir, 2022 yılı için grip aşısının etkinliği %60a yakın bulunmuştur. Kızamık aşısı gribe karşı korumadığı gibi, grip aşısı da soğuk algınlığı, boğaz iltihabı ya da diğer mikropların yol açtığı hastalıklara karşı korumayacaktır. Bu açıdan; bu yıl grip aşısı oldum ama önceki yıllardan daha çok hastalandım demek anlamsızdır. Doğru olan risk altındaki kişilerin kış başlamadan veya hastalanmadan önce grip aşılarını olması ve diğer önlemlere uymaya devam etmesidir. Aşının faydası; hastalığı tamamen önlemek üzerinden değil, ağır geçirilecek hastalığın hafif seyretmesi, hastaneye yatış ve ölümlerin azalması, hastada mevcut olan kronik hastalıkların kontrolden çıkmaması şeklinde de olmaktadır.

BİRDEN ÇOK SOLUNUM YOLU MİKROBUNUN AYNI ANDA BULAŞMASI MÜMKÜN MÜ?

Bir kişide 2 ya da daha fazla mikrop aynı anda veya arka arkaya hastalığa yol açabilir, bu hastalığı kimden kaptığımız ve hangi mikropların toplumda yaygın olduğu ile ilgilidir. Örnek olarak aynı kişiden HIV, frengi, genital siğil hatta bel soğukluğu bulaşabilmesine benzer şekilde aynı anda hem grip hem Covid-19’a yakalanmak, arkasından bakterilere bağlı zatürre geçirmek de mümkündür. Kişinin genel sağlığı ve birçok faktör hastalığın seyrini etkiler.

SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONU OLUNCA NASIL ÇABUK İYİLEŞİRİM?

Hastayken istirahate geçilmesi, doğru beslenmeye dikkat edilmesi, yeterli sıvı alınması ve şikayetleri azaltmaya yönelik ilaç (ağrı kesici, ateş düşürücü) kullanmak kişinin daha iyi hissetmesini genelde sağlar. Ancak hastalık bir süreçtir, iyileşmek ise hastalığa ve kişiye göre birkaç günü ya da birkaç haftayı bulur.

SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARINDA NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI?

Özellikle ileri yaştakiler, küçük yaştaki çocuklar, kronik hastalığı olanlar, kanser tedavisi görenler ve organ nakli yapılanlar ağır hastalık geçirebilirler. 2-3 günden uzun süren yüksek ateş, koyu renkli balgam çıkarma, nefes darlığı, baygınlık hissi, giderek artan iştahsızlık ve beslenme problemi, kan şekeri veya kan basıncında aşırı değişimler ağır hastalığı gösterir. Bu durumda sağlık kurumlarından yardım almak gerekir.

SOLUNUM YOLU ENFEKSİYONLARINDA ANTİBİYOTİKLER İŞE YARAR MI?

Solunum yolu hastalıklarının çoğu virüslere bağlı geliştiği için her durumda antibiyotik kullanmak gereksizdir, bilakis gerekmediği halde antibiyotik kullanmak antibiyotiklere direnç gelişmesine, kişinin bakteriyel florasının (mikrobiyomunun) bozulmasına ve ilaç yan etkilerine kalıcı olarak sebep olabilir. 

ENFEKSİYONLARA KARŞI GÜÇLÜ BAĞIŞIKLIK İÇİN NELER YAPILMALI?

Enfeksiyonlara bazı kişiler genetik sebeplerden ötürü yatkın olabilirler ancak insanların çoğu seçimlerini değiştirerek bağışıklık sistemlerini güçlendirebilirler. 

1. Taze sebze ve meyve yemek, şeker eklenmiş gıdalardan uzak durmak, vücuda her gün yeterli miktarda kaliteli protein ve yağ almak sağlıklı kalmanın ve güçlü bir bağışıklık sisteminin olmazsa olmazıdır.
2. Fiziksel olarak aktif olmak ve spor yapmak insanın kendini iyi hissetmesini, kaliteli uyumasını sağlar ve gerginliğini azaltır. Bu değişikliklerden bağışıklık sistemi olumlu etkilenir.
3. İdeal kilonuza geri dönün. Şişmanlık bağışıklık sistemini zayıflatır ve aşıların etkili olmasını engeller.
4. Yeteri kadar uyumak vücudun enerjiyi doğru yerde kullanmasını ve kişinin sağlıklı seçimler yapmasını sağlar.
5. Sigara bağışıklık sistemini olumsuz etkiler, başta solunum sistemi olmak üzere birçok organa zarar verir. Sigarayı bırakmak, çocuk ve yaşlıların yanında sigara içmemek sağlıklı olmak için eşsiz bir çabadır.
6. Alkol aşırı alınırsa diyabet, siroz, şişmanlık, kanser ve yaralanmalara yol açtığından enfeksiyonlar daha ağır seyreder. Alkolü sınırlamak ve mümkünse hiç kullanmamak hayatımız için çok iyi bir seçimdir.