Epilepsi Pili Hangi Hastalara Önerilir?

Epilepsi tedavisinde akıllı epilepsi pillerinin yerini, kimlere önerildiğini ve epilepsi hastalarının yaşamını nasıl değiştirdiğini Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Sait Öztürk anlattı.

. Epilepsi nasıl bir hastalıktır? Nöbet tiplerine göre farklı türleri var mıdır? Epilepsinin belirtisi nedir?

‘‘Epilepsi hastalığının temel nedeni beyindeki hücreler arasında kontrolsüz bir elektriksel boşalma olmasıdır. Halk arasında sara hastalığı olarak bilinir ve genellikle kasılan, yerde baygın görülen, ağzından köpük gelen bir hastaymış gibi anlaşılır. Ancak her epilepsi hastalığında benzer şikayetler karşımıza çıkmaz. Bazı hastalarda aniden yere düşüp bayılma, bazı hastalarda sabit bir noktaya sürekli bakma, bazı hastalarda sık görüldüğü gibi kasılma, titreme, çenede kasılma şeklinde sorunlar ortaya çıkar. Her epilepsi hastası kendi içinde farklı bir hastadır. Epilepsi hastalığı toplumda sık görülen hastalıklardan bir tanesidir. Ortalama her 100 sağlıklı kişiden birisi epilepsi hastasıdır. Yapılan çalışmalar da hem ülkemizde hem dünyada bunu doğrulamaktadır.’’

TEDAVİDE PİLLERİN YERİ NE?

. Epilepsi tedavisinde epilepsi pilinin yeri nedir? Hangi hastalara epilepsi pili önerilir?

‘‘Epilepsi hastalığının temel tedavisini nörologlar yapar. İlk tedavi genellikle ilaç tedavileridir. 10 epilepsi hastasının yedisi sadece ilaçla etkin tedavi olurken üç hastada ilaçlar yeterli olmaz ve bu hastalara ikinci-üçüncü ilaç gibi çoklu ilaçlar kullanılmak zorunda kalınır. İlaçların etkin yanıt vermediği bu dirençli epilepsi hastalarında biz cerrahi olarak sürecin içine dahil oluruz. Bu hastanın ilaçlarla kontrol altına alınamayan sara nöbetleri cerrahi bir tedaviyle tedavi edilebilir mi diye düşünürüz. Dirençli epilepsi hastaları, içinde nörologlar, beyin cerrahları, radyoloji uzmanları, psikiyatristler ve diğer bazı bölümlerden meslektaşlarımızın olduğu bir ekip tarafından konseyde değerlendirilir. Eğer hastanın dirençli sara nöbetleri ilaçlarla kontrol altına alınamıyorsa cerrahi açıdan yapılabilecekler tartışılır. Hastaların görüntülemeleri, uzun kayıtlı EG sonuçları ve diğer bilgileri harmanlanarak cerrahi mi yapılacağı ya da pil mi takılacağı gündeme getirilir.

EPİLEPSİ PİLİ HANGİ HASTALARA ÖNERİLİYOR?

Her epilepsi hastasına pil takılmaz ve her epilepsi hastasına cerrahi tedavi yapılmaz. Bu hastaların büyük bir kısmı ilaçla tedavi edilir; sadece yüzde 30’luk kısmında dirençli epilepsi tablosu ortaya çıkar. Bu hastalarda da cerrahi tedaviler gündeme gelir. Hastanın beyninde epilepsiye neden olan odak belirlenebilmişse ve bu odak çıkarıldığında hastada herhangi bir kalıcı sorunlara sebebiyet vermiyorsa, fonksiyonel bir yaşam alanında değilse önceliğimiz açık ameliyatla beyindeki epilepsiye neden olan odağın çıkarılması olur. Ancak dirençli epilepsi hastalarının sadece yüzde 30’u açık ameliyata uygundur. Yüzde 70’lik kısmının açık ameliyata uygun olmamasının nedeni ya odağın tam tespit edilememesi ya odak tespit edildiği halde çok hayati bir alanı çalıştıran yer olmasıdır ki bu durumda hastada ameliyat sonrası felç kalma gibi bir riskli durum ortaya çıkabilir. Ya da hastanın odakları birden fazladır. Dolayısıyla epilepsi cerrahisinde epilepsinin odağını belirlemek en önemli aşamadır. Bu odak eğer belirlenemiyorsa ya da belirlenmiş fonksiyonel bir alana sebebiyet veriyorsa ya da birden fazla odak varsa bu durumda epilepsi pili tedavisi gündeme gelir.’’

NEDEN AKILLI PİL DENİLİYOR?

. Epilepsi pillerine neden akıllı pil denilmektedir?

‘‘Dünyada ilk pil tedavisi 1988 yılında uygulanmıştır ve her geçen yıl teknolojinin ilerlemesi tıbba da yansımaktadır. İlk dönemde kullanılan piller sadece gün içerisinde belirli aralıklarla çalışan, genelde ortalama her beş dakikada bir yarım dakika elektrik enerjisi veren sistemlerdir. Akıllı epilepsi pilleri ise hastanın nabız sayılarını 24 saat boyunca kayıt altında tutuyor. Epilepsi hastalarının yaklaşık yüzde 82’sinde nöbet başlamadan önce nabız sayıları artar ve akıllı sistem nöbetin geleceğini nabız sayılarının artışından anlayabiliyor. Pil daha nöbet başlamadan devreye girerek nöbetin başlamasını baskılıyor; baskılayamasa bile başlayan nöbetin şiddetini kısa tutmayı hedefliyor. İşte akıllı piller bu özellikleri ile çok yüksek teknolojik sistemlerdir.’’

AKILLI PİLİN ETKİSİ NE ZAMAN GÖRÜLÜYOR?

. Akıllı pilin etkisi takılır takılmaz görülüyor mu? Epilepsi pilinin epilepsiyi iyileştirici bir fonksiyonu da var mı?

‘‘Takılan pil sistemlerinin temel amacı hastalığı tamamen ortadan kaldırmak değildir. Çoklu ilaç kullanmasına rağmen etkin yanıt elde edemediğimiz hastalarda ilaca ek bir tedavidir. Pil takıldıktan sonra hastanın ilaçları kesilmez. Mevcut ilaçlarını kullanmaya devam eder. Pilin etki mekanizması net olarak bilinmemekle birlikte ilk olarak beynin kanlanmasını arttırır. Bu sayede nöbetleri baskılamaya çalışır. İkincisi, beyinde nöbet geçirmeye sebebiyet veren bazı kimyasal maddelerin oranını düşürür. Üçüncüsü de beyin sinyallerini normalleştirmeye çalışır. Pil tedavisi uzun soluklu bir tedavidir. Pil takıldıktan hemen sonra hastada nöbetler üzerinde erken dönemde hızlı bir iyileşme beklenmez. Ancak yapılan çalışmalar ortalama bir yılın sonunda hastanın nöbetinin sadece sayısının değil şiddetinin ve süresinin de yarı yarıya azalmasının hedeflendiğini göstermektedir. Daha güzel olan tarafı ise pilin çalışma süresi uzadıkça hasta üzerindeki nöbet etkinliğinin daha da artmasıdır. Yine bilimsel çalışmalara göre hastaların birinci yıl sonuçlarına bakıldığında ortalama yüzde 50 oranda nöbet sayı ve şiddetini azaltırken onuncu yıl sonuçlarına bakıldığında bu oran yüzde 70’lere kadar çıkmaktadır. Bu hastalarda ayrıca etrafla olan iletişimde artış, algılarda yükselme, sosyal aktivitelere eşlik etme oranı ve başarısı da daha artmaktadır.’’ 

PİL TEDAVİSİ İÇİN HANGİ ÜLKELERDEN HASTA GELİYOR?

. Epilepsi hastalığının pil tedavisi için en çok hangi ülkelerden hasta geliyor? Yurt dışından cerrahi tedavi için gelen hastalara önerileriniz nedir?

‘‘Ülkemizin avantajlarından birincisi, etkin bir tıp eğitimi alınması ve hastaneye ulaşma oranlarımızın yüksek olmasıdır. İkincisi de ülkemizin ulaşımın kolay olduğu bir lokasyonda olması ve hem cihaz hem de diğer giderler bakımından maliyetlerin yurt dışındakilerle kıyaslandığında çok daha uygun olmasıdır. Ayrıca çok daha etkin sonuçlar ortaya koymaktayız. Çünkü oradaki meslektaşlarımıza kıyasla çok daha yüksek deneyimimiz var. Epilepsi hastalarının epilepsi pili uygunluğu açısından en son çare olarak bunu düşünmesi gerekiyor. Eğer bir hasta en az iki yıl boyunca iki çeşit nöbet ilacını almışsa artık bu dirençli epilepsidir. Dirençli epilepsinin tedavisi için 10-15-20 yıl beklememek gerekir. Şu ana kadar 20 farklı ülkeden gelen hastalara kendi merkezimizde epilepsi pili cerrahisi uyguladık. Bunun dışında açık epilepsi cerrahisi de yapıyoruz. Moğolistan, Kazakistan, Londra, Orta Doğu, Balkanlar, son dönemde Rusya, Ukrayna’dan hastalar başvurmaktadırlar. Hastalar başvurduğunda bir ön değerlendirme yaptıktan sonra konseyde hastayı inceliyoruz. Uygunluk verilen hastalar kısa süre içerisinde tedavisi yapılarak ülkelerine gönderiliyor.’’