Erkeklerde İdrar Kaçırma Nedenleri

Ocak 17, 2021 - 00:50

Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tufan Tarcan , Atv Avrupa ekranlarında yayımlanan “Esra Kazancıbaşı ile Sağlığım İçin Herşey" programına katıldı.

Erkelerde idrar kaçırma nedenlerini nelerdir? Parkinson ve MS hastası erkeklerde idrar kaçırma sorununa ne oranda rastlanıyor? Prostat kanseri nedeniyle yapılan kapalı yöntem ameliyatlar sonrasında idrar kaçırmaya daha mı az rastlanıyor? Prostat kanseri ameliyatları sonrasında da idrar kaçırma olabiliyor mu? İyi huylu prostat büyümesi nedeniyle ameliyat olanlarda, ameliyat sonrasında idrar kaçırma olur mu? Aşırı aktif mesane ne demektir? İdrar kaçırmada; prostat kanseri, parkinson, MS, demans gibi hastalıklar dışındaki faktörleri nelerdir? Tanıyı nasıl koyuyorsunuz? İdrar kaçırma tedavi yöntemleri nelerdir? İdrar kaçırma kişilerin psikolojisini de etkiliyor mu?

Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Tufan Tarcan, Esra Kazancıbaşı'nın sorularını yanıtladı.

. Erkeklerde idrar kaçırmanın yaygınlığı nedir?

“İdrar kaçırma sıklığı kadınlara kıyasla erkeklerde çok daha az görülüyor. Bunun sebebi kadınlara göre erkeklerin doğuştan daha şanslı olmasıdır. İdrarı tutmaya yarayan kas mekanizmaları erkeklerde doğuştan çok daha kuvvetli dolayısıyla kadınlarda gördüğümüz, doğum sonrası ya da yaşlanmaya bağlı ortaya çıkan idrar kaçırma tipleri erkeklerde ortaya çıkmıyor.

Erkeklerde özellikle prostat hastalıkları ve bunların tedavileri için yapılan ameliyatlar sonrası idrar kaçırmalar ortaya çıkıyor. Bir de doğuştan gelen bazı doğumsal anomaliler örneğin epispadias, ekstrofi epispadias kompleksi sorunlarında idrar kaçırmalar ortaya çıkıyor.
Çok ileri yaşlarda ise parkinson, alzheimer, demans gibi durumlarda da yine idrar kaçırmalar görülüyor?

. İdrar kaçırmanın tanımını yapar mısınız?

“İnsanın vücudundan isteği dışında idrarın dışarı çıkması, idrar kaçırma olarak adlandırılıyor.”

. İyi huylu prostat büyümesi nedeniyle ameliyat olanlarda, ameliyat sonrasında idrar kaçırma olur mu?

“ Öncelikle ameliyat öncesi durumun çok iyi bilinmesi gerekiyor. Çok başarılı bir ameliyat olsa dahi eğer ameliyat öncesinde kişinin idrar kaçırmaya yönelik risk faktörleri varsa o zaman o başarılı ameliyat sonrası idrar kaçırma devam edebiliyor.

Aslında iyi huylu prostat büyümeleri için yapılan ameliyatlar sonrası idrar kaçırmayı beklemiyoruz. Ortaya çıksa bile geçici olmasını bekliyoruz.

İlk üç ay içinde iyi huylu prostat büyümeleri için yapılan ameliyatlardan sonra ani sıkışmalar ve sıkışma nedeniyle tuvalete gidip yetişene kadar idrar kaçırmaya rastlayabiliyoruz. Bu bizi çok korkutmuyor. Bunların çoğu geçici oluyor, iyi huylu prostat büyümesinde zaten prostatın hepsini almıyoruz. Prostatı portakal gibi düşünürseniz portakalın kabuğu kalıyor. Portakalın iç etli kısımlarını alıyoruz.

İdrarı tutmaya yarayan kas yapısına dokunmuyoruz. Dolayısıyla iyi huylu prostat büyümesi için yapılan bir cerrahi sonrası kalıcı idrar kaçırma ancak ameliyatın bir komplikasyonu olarak ortaya çıkıyor. Ama uzun süre tıkanıklığa karşı çalışmış mesanelerde örneğin, kişi hekime gitmekte geç kalmış ve uzun süre tıkanık bir mesaneyle idrar kaçırmayı yaşamış veya şikâyetleri ortaya çıkmış ise ve mesanede geri döndürülemez değişiklikler ortaya çıkmışsa o zaman çok başarılı bir ameliyatla siz prostat tıkanıklığını ortadan kaldırsanız dahi ameliyat sonrası idrar kaçırma devam edebiliyor.”

“PROSTAT AMELİYATLARINDAN SONRA İDRAR KAÇIRMA ORANLARI YÜZDE 1 İLE 40 ARASI DEĞİŞİYOR”

. Prostat kanseri ameliyatları sonrasında da idrar kaçırma olabiliyor mu?

“ İyi huylu prostat ameliyatları için düşük bir riskten söz ediyoruz. Ancak prostat kanseri için uyguladığımız ameliyatlar iyi huylu prostat büyümesi için uyguladığımız ameliyatlardan tamamen farklı ameliyatladır. İyi huylu prostat ameliyatı için portakal örneğini vermiştim; prostat kanserinde portakalın tamamını kabuğuyla birlikte alıyoruz. Bu nedenle de idrar tutmaya yarayan kaslar ve bu kaslara giden sinirler ve damarlarda ister istemez bir hasar ortaya çıkabiliyor. Her prostat ameliyatı aynı değil prostat kanseri için yapılan ameliyatları ayrı değerlendirmek gerekiyor. Prostat kanseri için yapılan ameliyatlardan sonra yüzde 1 ila 40 arası çok değişken idrar kaçırma oranlarına rastlıyoruz.”

. Prostat kanseri nedeniyle yapılan kapalı yöntem ameliyatlar sonrasında idrar kaçırmaya daha mı az rastlanıyor?

“Günümüzde prostat kanseri için uyguladığımız radikal prostatektomi dediğimiz ameliyat, hem klasik açık yöntemle hem laparoskopik olarak hem de robotik olarak yapılabiliyor. Şu anda net olarak bu üç ameliyat tipi arasında idrar kaçırma açısından bir fark yok burada cerrahın tecrübesi çok daha önemlidir.”

. Parkinson ve MS hastası erkeklerde idrar kaçırma sorununa ne oranda rastlanıyor?

“Özellikle yaş ilerledikçe parkinson hastalığına sahip erkeklerde önemli oranda idrar kaçırma ve idrar yapma güçlüğü, sık idrara gitme gibi şikâyetlere de rastlıyoruz. Bu gibi durumlarda aklımızda başka bir soru işareti beliriyor. O da şu; acaba kişinin böbreği ve mesanesi bu durumdan etkileniyor mu? Çünkü bu nedenlere bağlı olarak bir böbrek yetmezliği tablosu oluşması en çok korktuğumuz şeydir. Nörolojik hastalıklar, parkinson, MS, Spinal Kord yaralanmalarını sayabiliriz. İdrar kaçırma olsun veya olmasın hastalarımızı ürolojik açıdan mutlaka değerlendirmeliyiz.”

“TOPLUMUN YÜZDE 16’SI AKTİF MESANE PROBLEMİ YAŞIYOR”

. Aşırı aktif mesane ne demektir?

“Aşırı aktif mesane çok sık görmemize rağmen az tanıdığımız bir hastalıktır. Bu nörolojik belli bir nedeni olmadan ya da diyabet gibi örneğin belli bir hormonal metabolizma hastalığı olmadan kişinin mesanesinin idrarı yeteri kadar depolayamama halidir. Karşımıza da ani idrara sıkışma hissiyle ortaya çıkabiliyor. Bazen bu sıkışma hissi tuvalette idrarı yetiştirememe yani sıkışma tipiyle idrar kaçırmayla da seyredebiliyor. Ayrıca sık idrara çıkma, gece idrara çıkmayla karşımıza geliyor.

Toplumda erişkinlerin yüzde 16'sı gibi bir oranda görülüyor; kadınlarda biraz daha fazla ama yaş ilerledikçe erkekler de kadınları yakalıyorlar. Erkelerde özellikle 50 yaşın üzerinde işeme şikâyetleri ya da idrar depolama şikâyetleri belirdiği zaman kişinin aklına hemen prostat geliyor. Hâlbuki aşırı aktif mesane prostattan bağımsız olarak ortaya çıkan sıkıntılardır. Bunların da aslında tedavileri mümkün ama yanlış tedavi uygularsak bu sefer fayda yerine zarar verebiliyoruz."

. Hangi tip diyabette daha çok idrar kaçırma sorununa rastlanıyor?

“ Diyabetin tipinden çok, mesanenin kontrolsüz şekere maruz kaldığı süre önemlidir. 10 yılık bir süre genelde bir risk faktörü olarak kabul edilir. 10 yılın üzerinde kontrolsüz şeker özellikle diyabetiklerde mesanenin bozulduğunu görüyoruz; ister tip-1 olsun, ister tip-2 olsun fark etmiyor.”

. İdrar kaçırmada; prostat kanseri, parkinson, MS, demans gibi hastalıklar dışındaki faktörleri nelerdir?

“Prostat kanseri tedavisinde uygulanan radyoterapiler, kalın bağırsak kanseri cerrahisi sırasında idrar tutmaya yarayan kas yapısına giden sinirlerin kesilmesi idrar tutamama nedenidir. Yine o bölgenin başka nedenlerle geçirdiği radyoterapi, brakiterapi tedavileri sonrasında idrar kaçırmaya rastlayabiliyoruz.”

“İDRAR KAÇIRMA SORUNUNU ERKEKLER, KADINLARA GÖRE DAHA KOLAY DİLE GETİRİYOR”

. Tanıyı nasıl koyuyorsunuz?

"Erkeler idrar kaçırmayı saklamıyorlar, hemen hekime başvuruyorlar Kadınlarda ise her 3 idrar kaçıran kadından sadece biri hekime geliyor.

Yaptığımız araştırmalarda şunu gördük, kadınların çoğu idrar kaçırmayı sanki yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak algılıyor ve tedavi başarısının çok yüksek olmadığını düşünüyor. Bunun sebebi de etraftan aldıkları geri dönüşlerdir. Bir komşusu, bir yakını idrar kaçırma için eğer başarılı bir tedavi geçirmediyse, o kadını hekimden uzaklaştırıyor. Bir de kadın, yaşıtlarında herkesin idrar kaçırması olduğunu görüyor dolayısıyla bunu doğal bir durum yani yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak görüyor. Biraz da utanma, sosyal ve kültürel nedenler hekime başvurmada engelleyici rol oynuyor ama erkeklerde böyle değil.

Erkeklerde tanı yöntemlerimiz çok çeşitlidir. Altın standart tanı yöntemi ürodinamik çalışmalardır. Bunu her hastaya uygulayamıyoruz. Şüphelenilen olgularda ya da ileri tedavi gerektiren olgularda mutlaka ürodinamik çalışmalar ve endoskopik değerlendirme söz konusudur.

Özellikle prostat cerrahisi ya da radyoterapi sonrası erkeklerde fissürler oluşabiliyor. Fissürleri daha çok doğum sonrası kadınlardan tanırız ama erkeklerde de idrar yoluyla bağırsak arasında fissür oluşması mümkün. Bu gibi fissürlerin değerlendirmesi elbette daha ileri tetkikleri gerektiriyor.”

“İDRAR KAÇIRMANIN TEDAVİSİ MÜMKÜN”

. İdrar kaçırma tedavi yöntemleri nelerdir?

“ Özellikle prostat ameliyat sonrası görülen idrar kaçırmada cerrahi tedavi altın standart. Bunun da altın standardı suni sfinkter dediğimiz vücudun içine yerleştirdiğimiz idrar yolunu bir tansiyon manşonu gibi saran ve idrar yaparken kişinin kendisinin gevşettiği bir sistem. Bunun dışında askı ya da sling ameliyatlarımız var. İlaçla tedavi, özellikle aşırı aktif mesane sorunu olan erkeklerde çok başarılıdır. Yine çok hafif idrar kaçıran ama öksürmekle, hapşırmakla idrar kaçırma tarif eden kişilerde yine medikal tedavi başarılıdır. Bunlar dışında da tedavi yöntemlerimiz var. İdrar kaçırma bir kader değil. Çok zorlu ameliyatlardan sonra başımıza gelse bile mutlaka bunların tedavileri mümkündür.”

. İdrar kaçırma kişilerin psikolojisini de etkiliyor mu?

“ İdrar kaçırma majör depresyon nedenlerinden biridir. İdrar kaçırmanın tedavisi vardır. Ve idrar kaçırma kesinlikle kader değildir. Ancak hastalarımızın şunu bilmesi lazım idrar kaçırma bir hastalık değil bir semptomdur yani baş ağrısı, mide ağrısı gibi onun altında yatan farklı nedenler, farklı hastalıklar ve bunlara bağlı olarak da farklı tedavi yöntemleri vardır. Başkasından duydukları tedavileri kesinlikle kendilerine uygulamasınlar ya da onlardan çıkarım yapıp bir mutsuzluk bir pesimist tablosu ortaya koymasınlar ve biran önce konunun uzmanına başvursunlar.”