Erken Menopoz Yaşı Kaçtır?

Ocak 16, 2021 - 23:50

Menopozdan değil erken menopozdan korkulması gerektiğini söyleyen KadıköyŞifa Sağlık Grubu Op. Dr. Gökmen İyigün erken menopozun modern çağda yaşamlarını olgunlaştırma, kariyer yapma çabasında olan kadınları hazırlıksız yakaladığını söylüyor.

Op.Dr Gökmen İyigün, erken menopoz ile ilgili soruları yanıtladı.

. Neden menopozdan korkmayalım da erken menopoza dikkat edelim?

Menopoz ortalama 50 yaşlarında (44-56) tün kadınların yüzde 99 oranında karşılaştıkları, kendilerini bu doğal süreçlere duygusal, sosyal ve fiziksel olarak hazırlayabildikleri, menopoz ve menopoz sonrası yapılması gereken tıbbi, sosyal ve psikolojik destekler konusunda biz hekimlerin oldukça hazırlıklı olduğumuz bir süreçtir.

Oysa erken menopoz çoğunlukla kişileri hazırlıksız yakalar. Kadınlar hatta genç kadınlar kendi yaşamlarını olgunlaştırıp, eğitimlerini tamamlayıp, birtakım gündelik kaygılarını gidermeye çalışırken karşılarına çıkar. Ansızın ve en hayal edilen çocuk sahibi olma şansını çoğunlukla elinden alabilir.

Böylece, günümüzde modern şehir ve metropol hayatında uzayan eğitim süreleri, iş bulma, kariyer planlarını yaparken, özellikle ülkemiz gibi dikey sosyal hareketliliğin olduğu toplumlarda genç kadınlar evlilikten, kariyerini tamamlamadan önce kaçınmak da ve kendi gelişimlerine paralel sosyal ekonomik ve kültürel gelişmişlik gösteren bir eş arayışı ile evlilik ve çocuk sahibi olma yaşlarını geciktirmektedirler.

İşte tam da bu mükemmellik arayışı içinde kadınların yüzde 1'inde görülebilen erken menopoz, çoğunlukla da bu gurup kadınları etkilemektedir. O nedenle şüphelenilmesi ,tanısı ve bu gurup hastalara erken danışmanlık yapılması hayati önemdedir.

. Erken menopozla kimleri tanımlıyoruz ve sıklığı nedir?

Erken menopozun klasik tanımı 35 yaşın altında adetten kesilmektir. Ancak bunun menopoz şikayetlerinin ve menopozun olası etkilerine erken yakalanmanın dışında çok da bir etkisi yoktur. Asıl sorun 40 yaşın altında yani üretken yaş tamamlanmadan menopoza girmektir ki; 40 yaş altında menopoza girme oranı tüm kadınların yüzde 1'inde görülür. Kadın kariyer planları ve uygun bir eş ararken kendi dünyasında ansızın üreme kabiliyetlerini kaybedebilir (bir başkasının yumurtası ile hamile kalmak ülkemizde henüz yasal değil).

En önemli risk faktörleri:

» Ailesinde (özellikle anne, kız kardeş ) erken menopoz olanlar,

» Sık ve düzensiz adet gören kadınlar da mutlaka yumurtalık rezervleri araştırılmalıdır.

» Kemoterapi ve radyoterapi görecek ve veya görmüş olanlar

» Sigara içenler (erken menopoza sebep olmaz ancak bu kadınlar ortalama 1-1.5 yıl erken menopoza girerler ).

. Özelikle erken menopoz için yüksek risk taşıyan hastalar ve de olası erken menopozdan korkan kadınlar ne yapmalıdır?

Yapılacak en doğru İş bir jinekoloğa başvurması ve bu konuda destek alınmasıdır. Son yıllarda gelişen teknoloji ile daha 5-10 yıl öncesinde kadınların sadece menopozda ya da menopoza geçiş döneminde olup olmadıklarını tespit edebilirken, günümüzde AMH (anti müllerian hormon) ve ultrason ile yumurta rezervleri oldukça doğruya yakın tespit edilebilip, risk ya da endişe altındaki kadınlar üreme fonksiyonları ve kapasiteleri açısından bir perspektif sunabiliyoruz.

Hatta anne yaşı ve AMH kullanılarak , kadınları ortalama menopoza girme yaşını tespit etmeye çalışan pek çok başarılı çalışma yapılmıştır, olası menopozun beklendiği yaşlar tahmin edilmeye başlanmıştır.

. AMH testi nasıl yapılıyor?

Kolunuzdan kan alınıp çok kısa sürede sonucu çıkabilen yeni bir test. Bu testle biz kadınların yumurtalık rezervler konusunda oldukça doğruya yakın bir şekilde bilgi edinebiliyor ve onların çocuk sahibi olma kapasitesi ve menopoza girebilme zamanının yakınlığı hakkında bilgilendirme yapabiliyoruz.

Henüz yeni bir test olduğu için, zamanla çalışmalar arttıkça bizimde fikirlerimiz ve testin duyarlılığı konusundan küçük de olsa değişiklikler olabilmektedir. Ancak genel olarak günümüzde yumurtalık kapasitesi ve olası menopoz ihtimali hakkında bize güçlü, kolay ve ucuz veriler verebilmektedir.

. Klasik menopoz bulguları ile asıl korkulan yumurtalık rezervinin tükenmesi ve çocuk sahibi olma kapasitesinin kısıtlanmasının bulguları arasında bir benzerlik var mıdır?

Klasik menopozun; adet görememe, ateş basması, uykusuzluk, sinirlik ve benzeri bulgularının çoğunlukla hiçbiri yumurtalık rezervlerinin erkenden tükenmesinde olmaz. Olası tek uyarıcı bulgu düzensiz adet görmek hatta adet döngüsünün 22 günden sık olabilmesidir.

Bu nedenler çoğunlukla herkesde ve masum görünen adet düzensizlikleri için hekime başvuran hastalarda yapılan testlerle tespit ediliyor.

. Erken menopozu ya da yakın ihtimalinin tespit edildiği hastalarda ne gibi tepkilerle karşılaşılıyorsunuz?

Aslında tüm reaksiyonlar çocuk sahibi olmuş olmak ya da olmamakla ilişkili. Çocukları olan kadınlar sadece şimdi nasıl yönetelim bu durumu derken, hiç çocuk sahibi olmamış kadınlar çok derin bir kaygı ve endişe ile karşılaşıyor. Bu gurup kadınlara sadece medikal değil mutlaka psikolojik destek de vermek gerekebiliyor .

Ayrıca kültürel faktörler de bu durumdan etkilenmeyle çok ilişkili. Küçük şehir ve kırsal kesimlerde olası kültürel ve ekonomik faktörlerden dolayı yıkım çok belirgin olmasına rağmen daha çok erken yaşlarda evlenip çocuk sahibi olduklarından etkilenen insan sayısı daha az. Oysa metropollerde yaşam kaygısı süren, kariyer planları yapan ve bunları yaparken de evlilik ve çocuk sahibi olmak için daha ileri yaşlara gelen kadınların ise henüz çocuk sahibi olmadıklarından daha yüksek sayıda etkilenebiliyorlar.

. Bu durumla başa çıkabilmek için önerileriniz nelerdir?

Öncelikle yıllık jinekolojik kontrollerini aksatmasınlar.

Eğer henüz çocuk sahibi olmamış ve bunu çok önemsiyorlarsa üreme kapasitesi hakkında mutlaka danışmanlık alsınlar.

Özellikle ailede erken menopoz olanlar ve düzensiz adet görenler mutlaka AMH testini belli aralıklarla yaptırıp yumurtalık rezervleri konusunda yaşamlarını planlarken bilgi sahibi olsunlar.

Kısıtlı rezervleri olanlar evli kadınlar çocuk sahibi olmayı ertelemesin yada embrio dondurulmasını gibi yöntemleri düşünsünler.

Bekar olanlar ve yasal olarak uygun olanlar ise yumurta dondurulması alternatifi hakkında danışmanlık alsınlar.

Erken menopoza girmiş olanlar ise mutlaka menopoz için medikal, ruhsal ve sosyal olarak destek almayı ihmal etmesinler ve olası kemik erimesi ve buna benze yıkıcı menopoz etkilerin azaltılması ya da yok edilmesi için yakın hekim desteğini ihmal etmesinler.