Fibromiyalji ve Tedavi Yöntemleri

Fibromiyalji nasıl bir hastalıktır? Fibromiyaljide bazı tetik noktalar var mıdır? Fibromiyaljiyi tetikleyen hastalıklar panik atak, kaygı bozukluğu depresyon gibi hastalıklar mıdır? Kişinin daha duygusal olması, altta yatan bir depresyonun olması önemli faktörler midir? Fibromiyalji hastalarına tanı nasıl konulur? Fibromiyaljide tedavi yöntemleri nelerdir? Fibromiyaljide magnetoterapi nasıl bir tedavi yöntemidir? Fibromiyalji tedavisinde lazer nasıl bir yöntemdir?

Romatem Bursa Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Serap Latif Raif fibromiyalji hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Fibromiyalji nasıl bir hastalıktır?
“Fibromiyalji, yumuşak doku romatizması ya da adale romatizması olarak da tanımlanır.  Yaygın kas ağrıları ile seyreden kronik bir ağrı sendromudur. Dolayısıyla farklı bulgularla karşımıza gelir. Ağrıya yorgunluğun da eşlik etmesi nedeniyle bireyin yaşamını olumsuz yönde etkileyen bir sağlık problemidir.”

‘‘FİBROMİYALJİDE 28 TETİK NOKTA VAR’’

. Fibromiyaljide bazı tetik noktalar var mıdır?
“Fibromiyaljide ağrı en can alıcı bulgudur. Genellikle ağrı boyun bölgesinden başlayıp sırta, kollara, kalça bölgesine ve bacaklara kadar yayılır. Ağrı gezici tarzda da olabilir; bazen bir bölgede bazen daha farklı bir bölgede gündeme gelebilir. Ağrının karakteri bazen sızlayıcı bazen yanma bazen uyuşma bazen de sıkışma gibi tanımlanır. Ağrıya yüzde 90 oranında yorgunluk eşlik edebilir. Onun haricinde birtakım uyku bozuklukları, depresif yakınmalar, kaygı bozuklukları eşlik edebilir. Bunlarla birlikte olduğunda teşhisinin konulması da zordur. Muayene bulguları çok önemlidir. Fibromiyaljinin bir laboratuvar testi yoktur; yani bir kan tahliline göre tanı koyulmaz. Fibromiyalji grafi, MR gibi görüntüleme ile de teyit edilen bir rahatsızlık değildir. Dolayısıyla değerlendirme çok önemlidir. Boyun, sırt, dirsek, kalça ve bel bölgeleri ile diz iç kısmında tanımlanmış 18 tanede nokta vardır. Bunlardan belli sayıda olunca fibromiyalji ön planda diye düşünülürdü. Ama 2013 yılında bir güncelleme yapıldı ve daha detaylı bir envanter çıkartıldı. 28 farklı noktaya kadar çıkan alanlar değerlendirildi. Ayrıca kişinin ağrıyı algılama ölçeği de değerlendirildi. Hastanın günlük hayatını hangi alanlarda ve ne şiddetle etkilendiği kriterler içerisine alındı.”

KADINLARDA DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR

. Fibromiyaljiyi iç içe tetikleyen hastalıklar panik atak, kaygı bozukluğu depresyon gibi hastalıklar mıdır?
“Panik atak, kaygı bozukluğu, depresyon gibi hastalıklar zaten sendromun bir parçasıdır.  Fibromiyalji kadınlarda erkeklere göre 3-5 kat kadar daha fazla görülür. Bu bir risk faktörüdür. Cinsiyet olarak kadın olmak hastalığın ortaya çıkışını da etkileyen bir durumdur. Toplumda yüzde 1-5 oranında görülür. Her yaş grubunda görülebilir; çocuk yaş grubu fibromiyaljisi ya da erişkin yaş grubu fibromiyaljisi olabilir. Daha fazla görüldüğü bir dönem vardır ve bu da 40-45 yaşa isabet eder.”

Dr. Serap Latif Raif

. Kişinin daha duygusal olması, altta yatan bir depresyonun olması önemli faktörler midir?
“Cinsiyet ve yaşın dışında iltihaplı romatizma ve özellikle omurga bölgesinde geçirilmiş travmalar da bir risk faktörü oluşturur. Ayrıca mükemmelliyetçi ve daha duyarlı kişilerde sık görülür. Bunların yanı sıra bazı enfeksiyonlar, hepatit virüsleri üzerinde durulmaktadır. Solunum yolu ile geçen virüs hastalıkları da bir zemin hazırlar. Genetik zemin de önemlidir. Beyinde görevli birtakım protein ve hormonlar (nörohormonlar) üzerinde yapılmış çalışmalarda onlarla ilgili olacağı da düşünülmektedir.”

TANI NASIL KONULUYOR?

. Fibromiyalji hastalarına tanı nasıl konulur?
“Hastanın yakınmalarını analiz etmek çok önemlidir. Ağrının karakteri, eşlik eden bulgular, uyku bozukluğu, birtakım ruhsal problemler, gastrointestinal sistem denilen mide ve bağırsaklarla ilgili yakınmaların varlığı sorgulanır. Bilişsel durumda da bozukluklar olabilir. Mesela hasta dikkatini toplamakta zorlanır. Fibro fog olarak tanımlanan “Olayları bir sis perdesinin arkasından izliyormuşum gibi hissediyorum” şeklinde şikayette bulunur. Bunun haricinde sık idrara çıkma, çene eklem problemleri, birtakım kulak çınlamaları olabilir. Tanı aşamasında bunlar tek tek sorgulandıktan sonra muayeneye geçilir. Muayenede fibromiyaljiyi taklit eden romatolojik hastalıklara bakılır;  genel iltihaplı romatizma açısından değerlendirilir. Gerekirse kan tahlilleri istenir. D vitamini eksikliği de çok taklit eden bir durumdur ve Türkiye’de çok sık görülür. Özellikle kış aylarında güneş ışığının sınırlı olması yaygın ağrı, halsizlik ve yorgunlukla seyreden tablolara neden olur. B12 vitamin eksikliklerinde yine aynı tablolar görülür.”

TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELER?

. Fibromiyaljide tedavi yöntemleri nelerdir?
“Fibromiyaljide ilaç dışı tedaviler ve ilaç tedavileri vardır. İlaç dışı tedavilerde hastaya hastalığının seyri ile ilgili bilgi vermek çok önemlidir. Bunun sadece psikiyatrik bir bozukluk olmadığı, bir ağrı sendromu olduğu vurgulanmalıdır. Kontrol edilebilir bir hastalık olduğu, bir sakatlığa yol açmayacağı, tedavi edilmesi gerektiği söylenmelidir. Bir diğer tedavi yöntemi fizik tedavi uygulamalarıdır.”

. Fizik tedavide neler yapılır?
“Fizik tedavi uygulamalarının başında egzersiz gelir. Bireye özgü egzersiz programı oluşturmak önemlidir. Çünkü hasta ağrılı ve yorgun olduğundan egzersiz toleransı düşüktür. O yüzden birden güçlendirme egzersizi ile başlanılmaz. Hastanın durumuna göre ufak ufak yürüme ve yüzme egzersizleri düzenlenir. Yumuşak doku romatizmasına sıcak iyi geldiği için termal içeren programlar oluşturulur. Bir diğer konu fizyoterapi uygulamalarıdır. Fizik tedavilerde son yıllarda lazer tedavileri geliştirilmiştir. Ağrı tedavilerinde manyetik alan tedavisi (magnetoterapi) uygulanır.’’

MANYETİK ALAN TEDAVİSİ

. Fibromiyaljide magnetoterapi nasıl bir tedavi yöntemidir? Tek seansta mı yapılır?
“Magnetoterapide manyetik alan oluşturan bir sistemi vardır. Hasta, tomografi cihazındaki gibi bir sedyede konumlandırılır ve vücudun hangi bölgesinde yaygınsa orada bir tarama yapılarak uygulanır. Hasta sadece hafif bir titreşim hissi duyar. Biyolojik olarak bakıldığında hücre düzeyinde etkisi vardır. Hücre zarında görevli birtakım proteinler üzerinde iyon geçişi söz konusudur. Baskın bir tedavi yöntemidir. Hastanın durumuna göre 10-20 seans yapılır. Bir seans 20 dakikadır ama sadece boyunsa 10 dakika sürer. Tabii diğer yöntemlerlede kombine edilerek uygulanır.”

LAZERLE TEDAVİ

. Fibromiyalji tedavisinde lazer nasıl bir yöntemdir?
“Lazer ağrı için kullanılır. Bir derin ısı çeşidi cilt altı 3 cm kadar gidebilir. Dolayısıyla daha derin dokularda oluşmuş, daha kronikleşmiş birtakım sorunları çözme şansı olur. Lazer enerjisi kullanılarak yapılan bir yöntemdir ve kan akımını arttırır. Orada birtakım ağrıya neden olan faktörleri uzaklaştırıcı etkisi vardır. Daha hedefe yönelik bir tedavi olduğu için 5 seans gibi kısa sürelidir. Uygulaması da en fazla 20 dakika yarım saattir.”

. Bu tedavi yöntemlerinden sonra hasta fibromiyalji ağrılarından ne oranda kurtulur?
“Fibromiyalji kronik bir hastalık olmasına rağmen kontrolü ele alınmış olur. Bunu da güzel bir egzersiz ile idame ettirirlerse etkilenir. Tabii ağrıyı tetikleyen stres ve uyku bozuklukları gibi durumlara da zaman zaman müdahale edilir.”

. Fibromiyalji hastalarının aileleri hastalığın farkında olmayabilir mi?
“Aileler hastalığın farkında olmayabilir. Belirtiler kesinlikle ciddiye alınmalıdır. Ağrılar için mutlaka bir uzman yardımı alınmalıdır.”