Gaslighting: Psikolojik Manipülasyona Maruz Kalıyor Olabilir misiniz?

Gaslighting Davranışı kişinin kendi çıkarları uğruna karşısındaki bireyi manipülatif bir şekilde yanıltması veya aldatması olarak tanımlanıyor. Gaslighting uygulayan kişilerin karşı tarafa zarar veren davranışlarının farkında olduklarını belirten uzmanlar, karşılarındaki kişilerin duygularını ve önceliklerini görmezden gelip değersiz kılarak otorite ve kontrollerini artırmayı amaçladıklarını ifade ediyor.

Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, romantik ilişkilerde, iş hayatında ve ailevi ilişkilerde karşılaşılan gaslighting davranışı ile ilgili önemli açıklamalarda bulundu ve tavsiyelerini paylaştı.

Şentürk, “Gaslighting anlık olaylarla belirlenemiyor ve sıklıka romantik ilişkilerde, iş hayatında ve ailevi ilişkilerde karşılaşılıyor. Mağdur uygulayan kişiye karşı patolojik bağlılık hissediyor ve baş edebilmek için öncelikle araya mesafe koyulması gerekiyor” dedi.

ZARAR VEREN DAVRANIŞLARIN FARKINDA OLUYORLAR

Kişinin kendi çıkarları uğruna karşısındaki bireyi manipülatif bir şekilde yanıltması veya aldatmasının gaslighting davranışı olarak tanımlandığını belirten NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Gaslighting uygulayan kişilerin çoğu, karşı tarafa zarar veren davranışlarının farkındadır. Buradaki esas amaç karşıdakinin düşünce süreçlerinde dengesizlik yaratmak, kendisinde bir sorun ya da problem ağı olduğunu düşündürmek ve böylelikle hayatı üzerinde kontrol sahibi olmaktır. Nihai hedef, gerçekte haklı ya da doğru olması değil mağdurun onun haklılığına ya da doğruluğuna inanması ve boyun eğmesidir” dedi.

GASLİGHTİNG İLE OTORİTEYİ ARTIRMAYA ÇABALIYORLAR

Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, gaslighting uygulayan kişilerin genellikle narsistik kişilik özelliklerine sahip bireyler olduklarına dikkat çekti ve sözlerine şöyle devam etti: 

“Bu kişiler eleştirilmeye tahammülsüz olup başkalarını kolaylıkla yargılayan, sürekli beğenilme ihtiyacı hisseden, zayıflıklarını ya da hatalarını reddeden, benlik saygısını tehdit eden kişileri değersizleştiren, başkalarının düşüncelerini, duygularını ve önceliklerini görmezden gelip değersiz kılan, karşısındakini sıklıkla küçük düşüren, aşağılık hissettiren ve bundan pişmanlık duymayan, öngörülemeyen ruh hali değişimlerine sahip, olayları dramatize etmeye eğilimli, abartılı benlik saygısına sahip bireylerdir. Ancak gaslighting ile narsisizm arasında bazı farklılıklar bulunuyor. Narsistler başkalarından gelen saygı, hayranlık ve sevgiden beslenirken, gaslighting yapanlar başkalarının onlara boyun eğmesini isterler. Narsist birey kendi kırılgan öz değerini artırmak için bu tür davranışlarda bulunurken, gaslighting yapanlar ise otorite ve kontrollerini artırmayı amaçlıyorlar.”

MAĞDUR PATOLOJİK BAĞLILIK HİSSEDİYOR

Gaslighting’in mağdurun duygularını, davranışlarını ve kim olduğunu sorgulamasına, çaresizlik ve değersizlik duygularını yoğun şekilde hissetmesine, benlik algısı ve öz değerini yitirmesine neden olduğunu ifade eden Dr. Erman Şentürk, “Gaslighting’e maruz kalan kişi, tüm bu nedenlerle kendisini manipüle eden kişiye patolojik bir bağlılık hisseder. Maruz kaldığı duygusal manipülasyonlar, kişinin kendisinden dahi şüphe eder hale gelmesine ve akıl sağlığını sorgulamasına sebep olur. Kendi akıl sağlığını, duygularını, zekasını ve değerlerini sorgular hale gelen bu kişiler zamanla kendilerini oldukça karamsar, mutsuz, yetersiz, suçlu veya kusurlu hissedebilirler. Gaslighting, anksiyete bozukluğu ya da depresyon gibi psikiyatrik hastalıkların habercisi olabilir ve şiddetine, maruziyet süresine bağlı olarak kişiyi intihara kadar sürükleyebilir” diye konuştu.

SIKLIKLA ROMANTİK İLİŞKİLERDE KARŞILAŞILIYOR

Psikolojik manipülasyonların farklı şekillerde ve durumlarda ortaya çıkabildiğine dikkat çeken Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk sözlerini şöyle sürdürdü: 

“Gaslighting, sıklıkla romantik ilişkilerde, iş hayatında ve ailevi ilişkiler içinde karşımıza çıkıyor. Gaslighting ile baş edebilmek için öncelikle maruz kalınan durumun fark edilmesi gerekiyor. Yalan söylemek, geçmişteki söylemlerini veya var olan durumu inkar etmek, yaptığı hatayı kabul etmemek, karşıdakini dinlemeyi reddetmek, onu değersiz hissettirmek, söylediklerinin bir türlü anlaşılmadığını ifade ederek karşıdakini suçlamak, tartışılan konuyu çarpıtmak ve kendi istediği yöne çekmek, karşıdakinin duygularını ve düşüncelerini küçümsemek, önemsizleştirmek, aşağılamak, sürekli olarak karşıdakini suçlamak, karşıdakine akıl sağlığının bozuk olduğunu söylemek ya da bunu ima etmek sıklıkla karşılaşılan bazı psikolojik manipülasyon örnekleridir.” 

ANLIK YAŞANAN OLAYLARLA BELİRLENEMİYOR

Gaslighting’in anlık yaşanan olaylarla belirlenemediğini kaydeden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Mağdur kişiler bir süredir kısmen farkında oldukları ya da hiç farkında olmadıkları, tam olarak ne olduğunu, ne yaşadıklarını anlamlandıramadıkları bu manipülasyona maruz kalıyorlardır. Bu süreç ile baş edebilmek için öncelikle yukarıda belirtilen gaslighting yöntemlerini biliyor ve fark ediyor olmaları büyük önem taşır. Gaslighting’e daha fazla maruz kalmamak için bunu uygulayan kişi ya da kişiler ile araya mesafe koymakta zorlanılırsa veya bu manipülasyonlar sonrasında psikolojik olarak zarar görüldüğü düşünülüyorsa bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşülerek terapi sürecine başlanması uygun olacaktır” dedi.