Girişimsel Yöntemle Ağrı Tedavisi

Şubat 20, 2021 - 12:20

İstanbul Üniversite İstanbul Tıp Fakültesi Algoloji Bilim Dalı Öğretim görevlisi Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Atv Avrupa ekranlarında yayımlanan “ Esra Kazancıbaşı ile Sağlığım İçin Herşey “ programına katıldı.

Algoloji yani ağrı bilimi nedir? Bel ve boyun ağrılarının nedenleri nelerdir? Girişimsel ağrı tedavisi ne demektir, hangi ağrılar için bu tedavi yöntemi uygulanır? Girişimsel tedavide sinirler nasıl bloke ediliyor? Radyofrekans ve termal ablasyonun halk dilindeki acılımı nedir? Omurilik pili özellikle hangi hastalar için önerilen bir yöntemdir ve nasıl uygulanıyor? Prof. Dr. Emine Nur Tozan, Esra Kazançıbaşı’nın sorularını yanıtladı.

. Algoloji yani ağrı bilimi nedir, algoloji ya da ağrı uzmanı kime denir?

“Ağrı bilimi (algoloji) özellikle kronik ağrıyla uğraşan, kişinin yaklaşık 3 ay ve daha uzun süren ve tedavi edilemeyen hastaların ve hastalıkların tanılarının konduğu, takip ve tedavisinin yapıldığı bilimle uğraşan bir bilim dalıdır.

Ben anesteziyoloji ve reanimasyon uzmanlık eğitiminden sonra Algoloji üst ihtisası yapan hekim grubundayım. Yeni kanunumuz gereği yan dalda uzmanlık almak yaklaşık üç yıldır, Fizik tedavi ve rehabilitasyon üzerine nöroloji uzmanlığı olan meslektaşlarımız da algoloji yan dal eğitimi alarak bu unvana sahip olabilmektedirler.

Ülkemizin hemen hemen bütün tıp fakültelerinde algoloji bilim dalı bulunmakta ve eğitim ve araştırma hastanelerinde de ağrı üniteleri ve poliklinikleri bulunmaktadır.”

FİZİKSEL VE PSİKOLOJİK YÜK BEL VE BOYUN AĞRISINA NEDEN OLUYOR

. Hangi hastalıklar bel ve boyun ağrılarına neden olur?

“Bel ve boyun ağrıları, baş ağrısından sonra ikinci sırada yer almaktadır. Bel ve boyun ağrıları hem psikolojik hem de fiziksel olarak bir yükün altında kalan omurganın bu yükten kurtulabilmek için dışarıya yansıtmış olduğu bir sinyaldir.

Özellikle büyük şehirlerde stresle baş edememekten dolayı kişinin, omzundaki ve boyundaki ağrılar artıyor ya da çok fazla oturmak vücudumuzu düzgün kullanmamaktan dolayı bel ağrılarımız ortaya çıkmaya başlıyor.

Bunların dışında ise çok fazla yük kaldırmaktan ve beli olabildiğinden daha farklı mekanik zararlara maruz bırakmaktan dolayı da bel ağrıları ortaya çıkabilmektedir. Hem fiziksel hem de psikolojik yükün kişide fazla olması boyun ve bel ağrılarına neden olmaktadır.”

. Bel ve boyun fıtıklarından kaynaklanan ağrıların diğer bel ve boyun ağrılardın bir farkı var mıdır?

“Hem belimiz hem de boynumuz aslında omurgamızın hareketli iki bölümüdür. Vücudun bir korse mekanizması vardır. Oynak olan eklem ve omurların bulunduğu yerler, boyun ve beldir. Oynak olan eklemler arasında bizim disklerimiz vardır. Bu disklerin anormal oynamalarından dolayı bir fıtık ortaya çıkar. Bu fıtıklar da etrafından geçen sinirler üzerine bası yaparak kişide ağrıya neden olur.”

. Bel ve boyun fıtıklarında hastaların başka ne tür yakınmaları olur?

“Bel ağrıları boyun ağrılarından daha önce ortaya çıkar. Erkeklerde mekanik yükün daha fazla olmasından dolayı, her iki hastalık da kadınlara oranla erkeklerde daha fazla görülür. Hasta ağrıyla beraber o bölgelerini rahat hareket ettirememe, elerinde ve parmaklarında ya da kolunda bir uyuşma karıncalanma gibi şikayetlerle karşımıza çıkabilir.

Bel omurunun siyatik sinire basısından kaynaklanan bacağın arkasında; yanma, karıncalanma, bacakta kuvvet kaybı, his kaybı gibi sıkıntılar eşlik edebilir. “

. Tedaviye geç kalma erkeklerde cinsel kayba veya iş kaybına neden olabiliyor mu?

“Tabii şöyle ki ağrılarda olabildiği kadar erken davranmak, nörolojik defisit dediğimiz yani sinirin geri dönüşümsüz harabiyeti ortaya çıkmadan hastayı tedavi etmek gereklidir. “

“GİRİŞİMSEL AĞRI TEDAVİSİNDE SİNİRLER BLOKE EDİLİYOR”

. Girişimsel ağrı tedavisi ne demektir?

“Dünya tıbbı artık vücut bütünlüğünü bozmadan yapılan ameliyatlarla ön plana çıkmaya çalışıyor. Vücudumuzun anatomisini bozmadan bir dikiş ya da bir kesi yapmadan o hastalığı tedavi etmeye çalışan yöntemler geliştiriyor.

Bel ağrısından örnek vereyim, diyelim bir bel fıtığı var. Bu fıtığın da bastırdığı bir sinir var. O sinirin de bacağı beslediği dalları var. Fıtık sinire başkı yaparak ağrı yaratıyor. Bu durumda girişimsel ağrı tedavisi şöyle uygulanıyor; ameliyat ortamında kişiye biraz sedasyon yaparak ama mutlaka steril ortamda ve ehil ellerde, tanımlanmış aletlerle, özel skopi dediğimiz röntgen makineleriyle baskı atındaki sinirler bloke edilip kişinin ağrısı ortadan kaldırılıyor. Bu işlem yapılırken kişinin fonksiyonunu koruyoruz.

Bilgisayarla o sinire uyarı yaparak, o sinirin birden fazla olan fonksiyonlarından korumamız gerekenleri koruyup asıl bloke etmemiz gerekenleri bloke edici yöntemlerdir.”

. Girişimsel tedavide sinirler nasıl bloke ediliyor?

“İki yöntem kullanıyoruz. Bir tanesi, lokal anestezi dediğimiz ilaçlar ya da halk arasında kortizon dediğimiz ilaçlarla o sinirin iletisini bloke edebiliyoruz. Diğer yöntemde ise radyofrekans termokoagülasyon denilen özel ısı iletisi olan makinelerimizi kullanarak o sinire bir ısı iletisi veriyoruz. Isı, sinirin hücresel düzeyde blokolajını sağlıyor.”

. Girişimsel ağrı tedavisi, bel ve boyun ağrılarına yol açan hangi hastalıklarda ve hangi vakalarda uygulanabiliyor?

“Ağrıyla gelen 100 hastanın 70-75’inde medikal dediğimiz ağrı kesicilerle hastaya yaklaşırız ve bu hastaların yine yüzde 70-75 gibi büyük bir çoğunluğu bundan fayda görür. Geriye kalan yüzde 30- 35 hastaya girişimsel yöntemler uygularız. Amacımız hastaların, ağrı kesicileri uzun süre kullanmasını önlemektir.

Hangi bel ve boyun ağrılarında kullandığımıza gelirsek belli bir basamağımız ve algoritmamız var. Doktor arkadaşlarımız, ‘biz bu hastayı artık ameliyat yapmayacağız, bu hastanın fizik tedavisi bitti’ diyorsa ve her klinik, kendi yapacağı tedaviyi sonlandırdıysa; o noktada biz girişimsel yöntemi uygularız. Hasta, girişimsel yöntemden yaklaşık yüzde 70- 75 oranında fayda sağlayacaktır.”

. Girişimsel yöntem, ameliyata alternatif bir yöntem midir?

“ Özellikle boyun ve bel ağrılarında nörolojik defisit dediğimiz ellerde kuvvet kaybı, sıkmada, histe problem ya da ayakta kuvvet kaybı toprağa basamama, parmak ucuna basamama, idrar ve gaita kaçırmayla ilgili sıkıntı varsa girişimsel yöntem yapamayız. Bu hastalıklar beyin cerrahisiyle ilgidir. Beyin cerrahlarının, ‘biz, ameliyat etmeyeceğiz’ dediği hastaların ağrılarını kesmek amacıyla yaptığımız yöntemlerdir.”

. Girişimsel yöntem, daha çok hangi ağrılarda kullanılıyor?

“ Baş, boyun, sırt, bel ağrıları, ameliyat sonrası geçmeyen kronik ağrılar, zona ve suçiçeği sonrası sinirlerin etrafında döküntülerle ortaya çıkabilen ağrılar, kanser ağrıları, diyabetik nöropatik ağrılarda girişimsel yöntemi uygulayabiliyoruz.”

“HALK ARASINDA IŞIKLI TEDAVİ YA DA ISI TEDAVİSİ OLARAK BİLİNİYOR”

. Radyofrekans ve termal ablasyonun halk dilindeki acılımı nedir? “ Halk lazer, ışıklı tedavi ve ısı tedavisi olarak biliyor. Biraz da ozana alternatif bir tedavi yöntemi olarak biliyor. Sinirlerin uçlarına özel bir iğneyle girerek bu radyofrekans dediğimiz ısıyla iletiyi bloke ettiğimiz bir yöntemdir. Bu yöntemi biz kafamızdan parmak ucumuza kadar olan omurların etrafındaki bütün sinirlere, sinir köklerine ve o sinirin beslediği vücudumuzun her alanına uygulayabiliriz.

Bloke edeceğiniz siniri görüntüleme yöntemleriyle çok iyi belirlemişseniz ve bloke etmeniz gereken siniri de koruduysanız; bilinen büyük bir komplikasyonu yoktur. Olabildiği kadar yan etkisi olmayan, komplikasyonu olmayan yöntemlerin başında gelir.”

. Omurilik pili özellikle hangi hastalar için önerilen bir yöntemdir ve nasıl uygulanıyor?

“Boyun ve bel cerrahisinde, başarısız bel cerrahisini geçirmiş ve bu hasta için yapılacak hiçbir şey yoksa biz omurilik pili uygulamayı uygun görmüşsek öncelikle kişinin yaşantısını değerlendiririz. Aktif çalışan bir kişiyse veya bizim topluma kazandırmamız gereken bir kişiyse omurilik pili öneririz.

Fizik tedavi uzamanı, psikiyatri uzmanı ve bir beyin cerrahi uzmanından oluşan kurul tarafından hasta değerlendirilir. Diğer hekimler tarafından artık bu hasta için yapılacak hiçbir şey yoktur ibaresi kullanıldıktan sonra; önce geçici pil takılır çünkü hasta bir cihazla yaşamak zorundadır.

Omuriliğine bir katater takılır. Vücudunun ön tarafında da bir pil vardır. Ameliyat olan bölümüne dışarıdan bilgisayar sistemiyle bir uyarı verilir. Kişinin bununla hayatını idam ettirip ettiremediğine yaklaşık üç hafta sonra yapılan testlerle karar verilerek, uygun görülürse kalıcı pile geçilir. Burada hastanın psikolojik, fiziksel, sosyal uyumu çok önemlidir. Bütün bu testleri yapıldıktan sonra karar verilir çünkü çok pahalı bir sistemdir. Maliyetini devletin karşıladığı bir sistemdir. Takılan pil ömür boyu etkilidir.”

. Hangi yöntem, ne kadar süreyle etkilidir?

“Ağrıyı bloke etmek için lokal anestezi ve kortizon dediğimiz maddeler kullanmışsak etkisi yaklaşık 3 ayla 6 ay arasındadır. Radyofrekans yöntemlerini kullandıysak 3 ayla 18 ay arasındadır. Omurilik pilli kullandıysak etkisi omur boyudur.”