Glokom Hastalığının Tedavisi

Halk arasında göz tansiyonu olarak bilinen glokom için böyle bir tespit doğru mudur? Göz içi basıncında ideal değer nedir? Glokom, görmeyi nasıl etkiler? Glokomun tipleri nelerdir? Glokoma bağlı görme kaybının tedavisi mümkün müdür? Glokom krizi nedir? Glokom hastalığı daha çok kaç yaş grubunda görülür? Şeker ve migren hastalarında glokom riski daha mı yüksektir? Kalıtım bir risk faktörü müdür? Kortizon içeren ilaçların hangisinde glokom riski yüksektir? Bir çocuğun glokom hastalığı ile doğmasında ne gibi faktörler vardır? Glokom tanısı konulmuş bir hastaya tedavi nasıl yapılır? Glokom tedavisinde damlalar nasıl kullanılmalıdır?

Dünya Göz Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Ümit Aykan glokom hastalığı ile ilgili soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Halk arasında göz tansiyonu olarak bilinen glokom için böyle bir tespit doğru mudur?
“Glokom, göz tansiyonu ile isimlendirildiğinde hastalık tam anlamıyla tanımlamamış olur. Glokom hastalığı görme kaybı ile seyreden kronik bir görme hastalığıdır. Bu hastaların bir kısmında göz içi basıncı normal olmasına rağmen hasar bulguları ortaya çıkar. Göz içi basıncı bu nedenle tam bir kriter değildir. Hastalığın olması için göz içi basıncının illa yüksek olması gerekmez.”

“GLOKOM SESSİZ VE SİNSİ BİR HASTALIK”

. Göz içi basıncında ideal değer nedir?
“Normalde toplumda göz içi basıncı 10-20 mm cıva civarında olmalıdır. Ancak göz içi basıncının 20’nin üzerinde olması kişinin mutlak hasta olduğu anlamına gelmez. Tam tersi göz içi basıncının 10-20 mm cıva içinde olması da sağlıklılık demek değildir. Göz içi basıncı 20 mm civanın üstüne çıktıkça hastalığın görülme olasılığı oldukça fazladır.”

. Glokom görmeyi nasıl etkiler?
“Glokomda çok ciddi bir şikayet olmaz. Sessiz ve sinsi bir hastalıktır.”

GLOKOMUN TİPLERİ

. Glokomun tipleri nelerdir? Tiplerine göre şikayetler değişir mi?
“Glokom tek bir hastalık değildir. Birçok farklı, ancak sonuçları aynı olan hastalıklar grubudur. Dolayısıyla çeşitli bakış açılarından sınıflandırılabilir. Yaşa göre çocukluk yaş glokomları görülebilir. Gelişimsel glokomlar ya da ileri yaş grubu glokomları olarak da sınıflandırılabilir. Tansiyonun yükselme mekanizmasına göre de açık açılı ya da kapalı açılı glokom şeklinde gruplandırılabilir. Birden fazla hastalıktan söz edilir. Bu hastalıklar da göz içi basıncının şiddetine göre çok farklı bulgular verebilmektedir. Örneğin basıncın çok fazla yükseldiği kapalı açılı glokomlarda acil olarak hekime gitme ihtiyacı doğar. Oysa kronik, basit glokomlarda hastada bir bulgu oluşturacak bir durum görülmez. Yıllar içerisinde hastayı uyarmayan, şikayetlerle körlüğe doğru gidebilen sorunlar ortaya çıkabilir.”

. Glokoma bağlı olarak ortaya çıkan görme kaybının tedavisi mümkün müdür?
“Sinir dokularının kendini yenileme gibi bir fonksiyonu yoktur. Dolayısıyla glokom hastalığında da yitirilen görme siniri olduğu için görsel fonksiyonu yeniden yerine getirmek mümkün değildir. Tedavide, potansiyel kalan görme fonksiyonunun korunması hedeflenir.”

Prof. Dr. Ümit Aykan

GLOKOM KRİZİ NASIL OLUŞUR?

. Glokom krizi nedir?
“Glokom krizinde çok kısa süre içerisinde göz içi basıncında şiddetli yükselmeler olur. Burada basınç 40-50-60’lı değerlere kadar yükselebilir ve kıpkırmızı bir göz, çok şiddetli ağrı ve görme kaybı ile seyreder. Acil müdahale gerekir. Bu hastalar genellikle acil olarak göz hekimlerine gelirler. Hastanın klinik tablosuna göre hızla o basınç normal hale getirilmelidir. Aksi takdirde kalıcı ve şiddetli bir görme kaybı ortaya çıkar.”

. Glokom hastalığı daha çok kaç yaş grubunda görülür?
“En sık görülen haliyle 40 yaş ve üstü hastalarda açık açılı glokom görülür. Bu sinsi seyirlidir. Genellikle hekimin bu konuda aktif olması ve hastaya rutin muayeneler sırasında teşhis koyması gerekir. Çünkü çok bulgu veren bir hastalık değildir.”

ŞEKER VE MİGREN HASTALARI RİSK ALTINDA

. Şeker ve migren hastalarında glokom riski daha mı yüksektir?
“Glokom için bazı risk faktörleri vardır. En önemlisi ise ilerleyen yaştır. Yaşlanma ile birlikte glokom daha sık görülür. Ancak migren gibi optik sinir beslenmesi üzerinde negatif etkisi olabilecek hastalıklar da, diyabet ve hipertansiyon gibi yine damarlar üzerinden beslenmeyi bozabilecek hastalıklar da risk faktörü olabilmektedir.”

. Kalıtım bir risk faktörü müdür?
“Glokom artık genetik bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Eğer birinci derecede kan bağı olan bir kişide varsa o aile içerisinde glokomun görülme olasılığı altı kez artar. Glokomun birçok tipinde genetik en temel risk faktörüdür.”

“KORTİZON GLOKOM AÇISINDAN RİSK FAKTÖRÜ’’

. Kortizon içeren ilaçların hangisinde glokom riski yüksektir?
“Kortizon içeren her türlü preparat, kullanım şekli nasıl olursa olsun, glokom açısından risk faktörüdür. Direkt göze damlatılan ilaçlarda risk bir miktar daha fazladır. Ama ağızdan da alınsa, enjeksiyon şeklinde de olsa her kullanılış tarzının glokomu ortaya çıkarma ihtimali artmaktadır. Bunu göz içi basıncını arttırarak yapar. Burada da genetik mekanizmalar söz konusudur. Çünkü bazı kişilerdeki bazı genetik bölgeler, steroit kullanımı ile birlikte, göz içi basıncında yüksekliğe yol açacak bir takım değişiklikler uyarılır. Dolayısıyla kortizon glokom açısından risk faktörüdür.”

ÇOCUKLARDA GLOKOM HASTALIĞI

. Bir çocuğun glokom hastalığı ile doğmasında ne gibi faktörler vardır? Aile çocuğunda glokomun varlığını nasıl anlayabilir?
“Bu tür glokomlar gelişimsel glokomlardır. Bu çocuklardaki temek faktör, göz içerisinde oluşmuş sıvının gözü terk ettiği kanallarda gelişimsel bir anomalinin olmasıdır. Genellikle aile içi evliliklerin yüksek olduğu toplumlarda çok sık görülür. Genel olarak görülme oranı da 10 binde 1’dir. Bu gibi çocuklarda doğumla birlikte çok aşırı yükselmiş basıncın yarattığı bazı çok çarpıcı değişiklikler ortaya çıkar. Bunların teşhisinde hiç zorlanılmaz. Aileler bunun için hemen hekimlere başvurur. Bunlar yüksek göz içi basıncına bağlı olarak ön yüzeyde yani korneada çok ciddi bir bulanıklıktır. Grimsi bir görünüm vardır. Bunun yanı sıra göz yüksek basınca büyüyerek yanıt verir. Olağan görüntüsünün dışında çok daha büyük bir göz oluşur. Bu hastalar gözden kaçan hastalar değildir. Mutlaka çok erken ve cerrahi yöntemlerle tedavi edilmelidir.”

GLOKOMDA TEDAVİ SÜRECİ  

. Glokom tanısı konulmuş bir hastaya tedavi nasıl yapılır?
“Glokom krizi acil bir durumdur. O hastada mutlaka acil bir şekilde göz içi basıncı kontrol altına alınmalıdır. Bunun için olağan glokom ilaçlarının dışında damar yoluyla, ağızdan ya da ufak cerrahi ile bu basınç düşürülür. Düşürülene kadar da hastanın başından ayrılınmaz. Ancak diğer kronik, yaşam boyu süren durumlarda ilk seçenek tıbbi tedavidir. En kolaydan en komplike olana doğru tedavi edilir. Damlalar göz içi basıncında hedeflenen değere ulaşıncaya kadar yükseltilir. Ama genellikle 2-3 damla üzerinde yanıt alınamayan olgularda ilaç tedavisine ek olarak lazer tedavisi uygulanır. Lazer ve ilaçlarla kontrol altına alınamayan olgularda da ameliyatlar devreye girer.”

‘‘HASTA ÖNERİLEN TEDAVİYİ EKSİKSİZ UYGULAMALI’’

. Glokom tedavisinde damlalar nasıl kullanılmalıdır?
“Kronik, yaşam boyu süren bir tedavi uygulanır. Hastanın kendisine önerilen tedaviyi eksiksiz, kurallarına uygun yapması çok önemlidir. İlaçlarını düzenli kullanmayan hastalara ise lazer ve cerrahi tedaviler kurgulanır. Bu hastaların tedavilerine riayet etmeleri, görme sinirlerini, dolayısıyla görmelerini korumaları mutlak gereklilik arz eder.

Ülkemizde iki milyon kadar glokom hastası olduğu düşünülmektedir. Bu hastalık erken teşhis edilmesi gereken bir hastalıktır. Aksi takdirde, yitirilen görme sinirini yeniden kazanma şansı olmadığından hastada körlük ya da az görme trajedisiyle baş başa kalınabilir. Bu hastalığın, önlenebilir görme kayıpları nedeni olduğu bilinmelidir. Ailesinde glokom varsa ya da bir takım şüpheler söz konusuysa kişiler mutlaka göz hekimlerine başvurmalıdır.”