Göz Tembelliğinin Tedavisi

Göz tembelliği nedir? Göz tembelliği beraberinde hangi sorunları getirir? Göz tembelliği zaman içerisinde şaşılığa sebep olabilir mi? Çocuktaki göz tembelliği nasıl anlaşılır? Göz tembelliği nasıl tedavi edilir? Göz kayması ameliyatları nasıl yapılır? Göz kayması ameliyatları aynı seansta iki göze birden uygulanır mı? Gözün kapatılma tedavisi nasıldır? Göz kapatılma tedavisine alternatif ilaçla kapama yöntemi nedir?

Dünya Göz Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Funda Şerefhan göz tembelliği hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

‘‘GÖZ TEMBELLİĞİ TEDAVİ EDİLEBİLİR’’

. Göz tembelliği nedir?
“Göz tembelliği çoğu zaman (yüzde 80’nin üzerinde) tek gözü, nadiren de iki gözü birden ilgilendirebilen göz görme azlığıdır. Görme azlığı problemlerinin çok büyük bir yüzdesini çocukluk çağında görülen problemler oluşturur. 0-10 yaş dönemindeki bebek ve çocukları ilgilendiren birtakım göz problemleriyle alakalı olarak ortaya çıkan ve önlenebilir bir durum olduğu için çok önemlidir. Tespit edildiğinde önlenebilir olmasına rağmen toplumda yaklaşık yüzde 2-3 gibi hiç de azımsanmayacak oranında görülür.”

GÖZ TEMBELLİĞİNİ ORTAYA ÇIKARAN SEBEPLER

. Göz tembelliği beraberinde hangi sorunları getirir?
“Göz tembelliği zaten gözdeki diğer rahatsızlıklara bağlı olarak ortaya çıkar. Göz tembelliğini ortaya çıkaran en önemli sebepler şunlardır;

1. Şaşılık denilen göz kaymalarıdır.
2. İki göz arasında ciddi numara farklarıdır. Gözlük ihtiyacına sebep olabilecek göz kusurları, özellikle yüksek numaralar ve iki gözün numarasının farklı olduğu durumlardır.
3. Doğumsal olarak gözde ortaya çıkan rahatsızlıklardır. Örneğin konjenital doğumsal olarak ortaya çıkan katarakt, retina rahatsızlıkları, gözün saydam tabakasını (kornea) ilgilendiren rahatsızlıklardır.

Eğer bu sebeplerden birine bağlı olarak göz tembelliği ortaya çıkmışsa öncelikle bunun tedavi edilmesi gerekir. Göz tembelliği erişkin dönemde bile olsa bunu ortaya çıkaran sebebin öncelikle tedavisi yoluna gidilir. Arkasından da tembel gözün görmesini biraz daha artırabilmek için yapılabilecekler gözden geçirilir.”

‘‘GÖZ KAYMASINA NEDEN OLABİLİR’’

. Göz tembelliği zaman içerisinde şaşılığa sebep olabilir mi?
“Göz tembelliği zaman içerisinde şaşılığa sebep olabilir. ‘Görmeyen göz kayar ya da az gören göz kayar’ şeklinde bir kural vardır. Dolayısıyla göz tembelliği tedavi edilmez ve altta yatan sebep de ortadan kaldırılamazsa, çoğu kez dışa doğru bazen de içe doğru kayma ortaya çıkacaktır. Zaten ailelerin bir kısmı kaymayla gelirler. Asıl sebep gözün görmüyor olmasıdır.  Bu durumda görme azlığı neye bağlı tespit edilip ona göre bir tedavi planlanır.”

Op. Dr. Funda Şerefhan

0-1 YAŞ DÖNEMİNDE RUTİN GÖZ MUAYENESİ ŞART

. Çocuktaki göz tembelliği nasıl anlaşılır?
“Özellikle 0-1 yaş döneminde rutin bir göz muayenesi mutlaka yapılmalıdır. Bir göz tembelliği eğer görme azlığıyla birlikteyse ailenin bunu anlamasına imkan yoktur. Ancak muayeneyle anlaşılacak bir durumdur. Gözde kayma, katarakt, bulanıklaşma, göz kapağı problemleri gibi göz tembelliğine sebep olan durumlar yoksa aile dışarıdan bakarak bunu anlayamaz. Doğumsal birtakım problemleri, göz tembelliğini, gözlük ihtiyacı durumlarını önceden anlayabilmek için artık 0-1 yaş döneminde mutlaka bir rutin göz muayenesi istenmektedir. Eğer bu yapılırsa problemlerin çoğu çok erken dönemde tespit edilmiş olur. Yine de aileye sinyal veren birtakım ufak tefek belirtiler olabilir. Örneğin güneşte gözünü kısması, az gören gözü kısması, televizyon ya da diğer ekranla ilgili aktivitelerde biraz daha fazla yaklaşarak ya da yine o gözünü kısarak bakması, ışıktan çok etkilenmesi, gözün fazlaca sulanması gibi ufak tefek belirtiler de bazen olabilir.”

GÖZ TEMBELLİĞİNİN TEDAVİ YÖNTEMLERİ

. Göz tembelliği nasıl tedavi edilir?
“Göz tembelliği tedavisinde altın standart göz kapama tedavisidir. Ama öncelikle sebebi ortadan kaldırılmalıdır. Eğer gözlük ihtiyacına bağlı bir göz kusuru söz konusuysa önce gözlük verilir. Gözlük tedavisi çok önemlidir; sadece gözlük takılarak tembelliğin yaklaşık yüzde 25’i ortadan kaldırılır. Görme düzeyinin bir kısmı gözlük takılarak düzeltilebilir ama bu çoğu zaman yetmez. Eğer şaşılık yoksa göze kapama tedavisine başlanır. İyi gören göz kapatılıp tembel olan, daha az gören göz çalıştırılır. Bunu oldukça düzenli yapmak gerekir. Ancak tek başına göz kapama mümkün olamayabilir. Çocuk buna itiraz edebilir, aile yeterince uyum sağlayamayabilir, istenilen saatlerde kapama yapılamaz. Bu durumda buna yardımcı birtakım yardımcı tedavi yöntemleri vardır. Bunlar cihazlar, birtakım özel aletler, hastane ortamında yapılacak bazı tedaviler ve bilgisayar ortamında yapılan birtakım yöntemlerdir. Görme gelişimini tam olarak tamamlayamamış bir göze yapılan bu tedavilerin amacı, beyne görmeyi tekrar hatırlatmaktır. Kaymaya bağlı bir göz tembelliği varsa, görme düzeyi henüz iyiyse, kaymayı düzeltmek için, göz kaslarıyla alakalı olarak cerrahi yönteme başvurmak da gerekebilir.”

GÖZ KAYMASI AMELİYATLARI

. Göz kayması ameliyatları nasıl yapılır?
“Şaşılık ameliyatları görmeyi ilgilendirmeyen, çok konforlu ve kısa süreli ameliyatlardır. Ameliyat sonrası bakımı da meşakkatli değildir. Hastanede yatmayı gerektirmez. Genel anestezi altında yapıldığı için ağrı, sızı, sancı söz konusu değildir. Çocuk ya da erişkin olsun ertesi gün banyo dahil her şeyini yapabilir hale gelebilir.”

. Okul çağındaki çocuklar öğrenim yaşantılarına hemen dönerler mi?
“Okul çağındaki çocukta, gözünde ilk birkaç gün biraz sulanma, göz kapağında hafifçe bir ödem ve bir kızarıklık olur. Ama bu süreç en fazla bir haftadır.”

. Göz kayması ameliyatları aynı seansta iki göze birden uygulanır mı?
“Eğer gerçekten iki göz için de endikasyon koyulabiliyorsa ve yapılan hesaplamalar iki gözün birden fazla kasına müdahale gerektirebilecek gibiyse ve buna müsaade edebiliyorsa iki göze aynı seansta müdahale tercih edilir.”

GÖZÜN KAPATILMA TEDAVİSİ

. Gözün kapatılma tedavisi nasıldır? Göz kapatılma tedavisine alternatif ilaçla kapama yöntemi nedir?
“Gözün kapatılma tedavisinde çocuğun yaşı, görme düzeyi önemlidir. Kapatma, düzenli olarak her gün çocuğun yaşına ve görme düzeyine göre ayarlanarak belli saatlerde yapılır. Süreklilik olmalıdır. 3 gün 10 saat kapatıp 2 gün hiç kapatmamamak çok tercih edilmez. Her gün 3 saat kapatmak düzenlilik açısından çok daha etkilidir. Ama çocuk evdeki kapatmaya hiçbir şekilde uyum sağlayamazsa hastane ortamında uygulanan özel birtakım tedavilere başlanır. Kapatma bazen özel bilgisayar programları ile sürdürülür. Özel tedavilerin en önemlisi algılayarak öğrenme prensibine dayanan nörovizyon tedavisidir. Çok etkili ve kullanımı oldukça kolaydır. 9 yaşındaki çocukların rahatlıkla uyum sağladığı bir tedavidir. Bilgisayar programlarının kullanılamadığı ya da hastane ortamında tedavinin sağlanamadığı küçük çocuklarda damla tedavisine başvurulur. Bu özel damlalar, gözün uyum yeteneğini bozar, göz kaslarını kısa süreliğine felç eder. Kapamanın etkisini yüzde 100 gösterememekle beraber kapamaya uyum sağlayamayan bebek ve çocuklarda başvurulan bir yöntemdir.”