Göze Yabancı Cisim Kaçtığında Ne Yapmalı?

Vücudumuzda kendini yenilemeyen tek organ gözümüz. Peki ya görebilme gibi son derece hayati fonksiyon taşıyan bu organımızı tehlikeli durumlarda nasıl korumalıyız? Bir cisim battığında veya kimyasal bir sıvı kaçtığında nasıl hareket etmeliyiz? Doktora gidene kadar geçirilen birkaç dakika göz sağlığımız açısından son derece kritik. Zira yanlış müdahale ile kalıcı körlüklere uzayan bir riski beraberimizde taşıyoruz. 

Dünyagöz Hastaneler Grubu’ndan Op. Dr. Murat Ün, acil durumlarda göze yapılacak ilk yardımın önemini anlattı. Göz sağlığında ciddi yaralanmalar doğru ilk yardımla körlüğü önler. Yanlış ilk yardım körlüğe neden olur. Olay meydana geldikten sonra geçen 2-3 dakika hayati önem taşıyor.

KİMYASAL MADDE KAÇTIĞINDA…

Şayet kuvvetli bir kimyasal madde (örneğin pil asiti, kezzap, laboratuar veya endüstriyel eriticiler, zehirler, kireç tozu) gözün saydam kısmına (kornea) atılırsa korneanın normal saydamlığı hızla bozulur. Dakikalar içinde hatta madde çok güçlü ise saniyeler içinde korneanın hassas hücreleri yanar. Bu durumda acil olarak yapılacak ilk yardım, gelecekte yapılabilecek herhangi bir tedaviden çok daha önemlidir. Derhal gözü yıkayarak kimyasal maddeyi uzaklaştırmalısınız. Gözü hemen yıkayın. Bunu yapmazsanız birkaç dakika içinde gözde kalıcı körlük gelişecektir. Gözü normal su ile yıkayın. 
Antidot aramayın. Hastanın yüzünü yukarı çevirin ve gözüne suyu dökün. Doğal olarak bu hastanın hoşuna gitmez ve yanığın yaptığı ağrı ve soğuk suyun iritasyonu nedeniyle gözlerini sıkarak kapatır. Göz kapaklarını tutarak açmanız gerekir. Göz veya gözkapaklarına bastırmayın. Kaşlarına veya yanağına bastırın. Hastaya yıkamanın önemini anlatın. Hastayı kovalarca su dökerek boğmanız gerekmez, nazik bir akıntı halinde yıkamanız yeterlidir. 

Kuvvetli bir alkali söz konusu ise gözü en az 15 dakika yıkamalısınız. Önemsiz yanıklarda o kadar uzun süre yıkamanız gerekmez. Ancak, gerçekten kötü bir maddeyi gözden uzaklaştırmak için birkaç dakika yeterli değildir. Farzedin ki hiç su bulamadınız. İrritan olmayan herhangi bir başka sıvıyı da kullanabilirsiniz. İrritasyon olmadan içebiliyorsanız gözü de o sıvıyla acil durumda yıkayabilirsiniz. Süt, alkolsüz içkiler, portakal suyu, çukulata sütü bu tip herhangi birşey işe yarar.

KANAYAN GÖZÜ BEZLE TEMİZLEMEYİN

Göze kırık cam parçası, sivri bir tel, diken veya uçan bir metal parçası girdiğinde en korkunç olay gerçekleşmiş olur. Giriş deliği çok küçük bile olsa göz içine mikrop taşıyarak apse oluşumuna ve körlüğe yol açar. Daha büyük bir yara ağzı gözün hassas yarı sıvı yapılarının dışarı kaçmasına neden olur. Böyle bir göze basınç uygulanması göz içeriğinin daha kolay dışarı fırlamasına yol açarak felaketle sonuçlanır. Tabii bir gözde böyle bir kesi meydana gelirse kanama olur veya kesi yerinden sıvı dışarı çıkar. Yaralanan bir insanın yanağından kan veya sıvı sızarsa ne olur? 
Doğal olarak insan koşar ve bir havlu veya bezle kanı temizler. Bunu yaparken göze basınç yaparsa gözün boşalmasına neden olur. Lütfen bunu yapmayın. Kesik bir gözün yakınını silmeyin veya bastırmayın. Hastanın gözünü silmesine izin vermeyin. Mümkünse bir kapakla göz kapatılmalıdır. Kağıt bir fincanın yarısını kesip kenarlarını aşağıya doğru kestikten sonra yanlara doğru açarak bir kapak yapılabilir. Tüm izciler kanayan bir yaraya baskı uygulayarak kanamanın durdurulduğunu bilir. Bu doğrudur ama göz için değil. Kanayacak kadar kötü yaralanmış bir gözü böyle bir basınç mahveder. Bırakın kanasın! Bir süre sonra duracaktır ve kanama hastanın ölümüne yol açmaz. Tabii ki, tüm delici yaralanmalar acil müdahale gerektirir. Bunlar ciddi, acil durumlardır.

TOZ GİREN GÖZÜ OVUŞTURMAYIN

Herkesin gözüne sinek veya toz parçası kaçmıştır. En önemlisi gözün içine birşey kaçınca ovuşturulmamasıdır. Çünkü yabancı cismin korneayı çizmesine neden olabilir. Kornea içine gömülmüş bir toz parçasına ilk yardımı yapan kişi dokunmamalıdır. Tüm yapmanız gereken bir kağıt ve bez parçasını kıvırıp ucuyla yabancı cismi silerek almanızdır. Bu fazla bir acıya neden olmaz. Bazen partikül gözün üst yarısındadır. Bunları almak daha güçtür. Üst kapağı yukarı çekerken hastaya aşağı bakmasını söyleyin. Bazen yabancı cisim kapağın orta yüzündedir. Bunu almak için kapak ters çevrilmelidir. Göz hala batmaya devam ediyor ve siz de problemi göremiyorsanız bir doktora göstermek gerekir. Hasta bir metal üstüne metalle vuruyorken yabancı cisim gözüne fırladı ise küçük bir çelik parçası gözü delerek içeri girmiş olabilir. Böyle bir yaralanma yüzeyde görülemeyebilir. Bazen hemen hemen hiç ağrı olmaz. Bu tip yaralanmalarda dikkatli olun. Koruyucu gözlük takmadan böyle bir iş yapmayın.