Gürültü ve Hava Kirliliği Alzheimer Riskini Artırıyor

Alzheimer ve bunama (demans) gibi hastalıkların, hızla yaşlanan toplumlarda görülme sıklığı giderek artıyor. Dünyada her 3 saniyede 1 bunama teşhisi konulduğunu söyleyen uzmanlar; hava kirliliği, gürültü ve yüksek tansiyonun artık en önemli risk faktörleri olduğunu vurguluyor.

21 Eylül Dünya Alzheimer Günü nedeniyle Türkiye Alzheimer Derneği tarafından Abdi İbrahim’in desteği ile düzenlenen basın toplantısında tüm dünyada hızla artı gösteren Alzheimer hastalığının nedenleri tartışıldı. Basın toplantısına Türkiye Alzheimer Derneği Başkanı Prof. Dr. Haşmet Hanağası, Türkiye Alzheimer Derneği Onursal Başkanı Prof. Dr. Murat Emre, Türkiye Alzheimer Derneği Yönetim Kurulu Üyeleri Prof. Dr. Işın Baral Kulaksızoğlu, Doç. Dr. Başar Bilgiç ve Şişli Belediye Başkanı Hayri İnönü katıldı. Alzheimer hastaları ve hasta yakınlarından oluşan koro da mini bir konser verdi.

DÜNYADA HER 3 SANİYEDE 1 BUNAMA TEŞHİSİ KONULUYOR

Alzheimer’ın, demans hastalıklarının yaklaşık üçte ikisinin sorumlusu olduğunu ve dünyada her 3 saniyede bir hastaya demans teşhisi konulduğunu belirten Prof. Dr. Haşmet Hanağası, “Her 20 yılda demanslı hasta sayısı ikiye katlanıyor ve günümüzde 50 milyon civarında olan hasta sayısının 2050 yılında 152 milyona çıkması öngörülüyor. Alzheimer hastalığı ve diğer pek çok demansa erken dönemde tanı konulamıyor. Unutkanlık ve diğer zihinsel yakınmalar ile gelen hastalar mutlaka detaylı bir şekilde muayene edilmeli ve gerekirse detaylı testler yapılmalıdır. Erken tanı, hasta ve hasta yakınlarına gerekli desteğin verilmesi, sosyal ve hukuksal düzenlemelerin yapılması, uygun tedavilere başlanması için büyük önem taşımaktadır. Günümüzde özellikle Alzheimer hastalarında yürütülen birçok deneysel ilaç çalışması erken evrede bulunan hastalar ile yapılmaktadır. Bunun nedeni beyinde hücre ölümü daha fazla olmadan önlem almak ve hastalığın seyrini yavaşlatmaya çalışmaktır.” dedi.

AŞIRI GÜRÜLTÜ VE HAVA KİRLİLİĞİ OLUMSUZ ETKİLİYOR

Basın toplantısında konuşan Doç. Dr. Başar Bilgiç, “Araştırmalar hava kirliliğinin olduğu yerlerde yaşayan kişilerde, bunama riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor. Hava kirliliği, Alzheimer hastalığında beyinde biriken ‘amiloid’ isimli protein birikimini tetikliyor ve beyinde “inflamasyon” denen iltihabi duruma yol açıyor. Hava kirliliği yaratan partiküller ne kadar küçükse beyin hücrelerinin ölümüne yol açan süreçleri de o kadar fazla tetikliyor. Bu küçük moleküller burundan koku siniri aracılığı ile beyne de ulaşabiliyor. Hava kirliliğine maruz kalanlarda zihinsel yetilerde sorunlar olduğu ve beyin hacimlerinin daha azalmış olduğu da son çalışmalar ile öğrenilmiştir. Hava kirliliği dışında bir diğer kirlilik türü olan gürültünün de insan beynine olumsuz etkileri var. Avrupa’da yapılan bazı çalışmalar 55 desibel ve üstü gürültüye, daha sık maruz kalan kişilerin zihinsel yetilerinde bozulma görüldüğü ortaya konmuştur.” diye belirtti.

YÜKSEK TANSİYON VE GÖRME SORUNLARINA DİKKAT!

Yüksek tansiyon tedavisi ile bunama riskinde azalma sağlanabildiğine dikkat çeken Doç. Dr. Bilgiç, “Son dönemde yapılan çalışmalarla tansiyon ilaçlarının birçoğunun bu olumlu etkiye sahip. Bu durum yüksek tansiyonun demans açısından “iyileştirilebilir” bir risk faktörü olduğunu ortaya koymaktadır. Orta yaştaki kişilerin tansiyonunu ölçtürmesi ve yüksek bulunursa da bir hekime başvurması gerekir. Bu sene Avrupa’da yapılan bir çalışma, sınır değerin 130mmHg olarak kabul edilmesinin bunamanın önlenmesi açısından daha yararlı olduğunu göstermiştir. Oldukça sık görülen glokom, diyabetik retinopati ve maküler dejenerasyon gibi göz hastalıklarının da Alzheimer riskini artırdığı bilinmektedir. Özellikle riskli bireylerin bu göz hastalıkları açısından takip edilmesi ve önlemlerin alınması, Alzheimer ile mücadelede yeni bir adım olabilir.” şeklinde konuştu.

SOSYAL MEDYA ZİHNİ CANLI TUTUYOR

Basın toplantısında son olarak söz alan Prof. Dr. Işın Baral-Kulaksızoğlu Alzheimer hastalarının genel olarak yaz sonu ve sonbaharda hem zihinsel hem de davranışsal olarak daha iyi olduğuna dikkat çekerek, “Kanada, ABD ve Fransa’da 3 bin 500 hasta üzerinde yapılan bir çalışma yaz-sonbahar ile kış ayları arasında neredeyse 5 yıllık bir zihin kapasite farkı olduğunu gösteriyor. Gün içinde uyuklamaya meyilli kişilerin, özellikle erkeklerde, 10 yıl içinde demans gelişme riskini arttırdığını gösteren araştırmalar da var. Bu durum bunamanın erken bulgusu olabilir.” diyen Prof. Dr. Baral-Kulaksızoğlu, sosyal medyayı aktif olarak kullanan yaşlıların zihinsel fonksiyonlarını daha iyi koruduğunu ve sosyal aktivitelerin özellikle kadınlarda Alzheimer hastalığına karşı koruyucu özellik taşıdığını da sözlerine ekledi.