Hafıza ve Hipertansiyon İlişkisi

Unutkanlığın nedenlerinden biri: Demans (damarsal bunama)

Bilindiği gibi kontrol altına alınmayan yüksek tansiyonun bilinen en önemli etkileri inme, kalp krizi, böbrek rahatsızlıkları ve görme kaybı.  Öte yandan hipertansiyonun yol açtığı bir başka önemli rahatsızlık daha var: Unutkanlık.  “Damarsal bunama” olarak da adlandırılan bu rahatsızlık damarların tıkanması sonucu meydana geliyor.  Anadolu Sağlık Merkezi’nden Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Türker Şahiner, hipertansiyon sonucu ortaya çıkan damarsal bunama ile ilgili bilgi verdi.

Hafıza ve hipertansiyon arasında doğrudan bir ilişki bulunmamaktır. Unutkanlığın en önemli sebebinin Alzheimer olduğunu biliyoruz. Örneğin, unutkanlık sorunu yaşayan 100 hastadan en az 50-60 tanesi Alzheimer tanısı alıyor. Unutkanlığa nedenlerinden ikinci sırada ise damarsal sorunlardan kaynaklanan problemler yer alıyor. Tıpta bunun adına vasküler damarsal demans (Damarsal bunama) deniyor.

Yüksek tansiyon ve kolestrol tüm vücutta özellikle kalp koroner damarlarında zaman içinde bir tıkanma yapıyor ve tam tıkanma olduğunda dokunun ölümüne yol açıyor. Damarsal bunama da buna bağlı olarak gelişiyor. Damarların tıkandığı bölgede hafif şekilde beyin fonksiyon yitimi gerçekleşiyor. Bu da kişiyi, fark ettirmeden sinsi bir bunamaya doğru götürüyor.

Koroner hastalıkların risk faktörleri olan yüksek tansiyon, diyabet, kolestrol seviyesinin yüksekliği, sigara kullanımı, aynı zamanda beyin damar tıkanıklığının da tetikleyici unsurlarını oluşturuyor.

Fark ettirmeden, sinsice ilerliyor!
Kişilerde, Alzheimer olmasa bile vasküler demans görülebilir. Alzheimer’ı, damarsal bunamadan ayıran en önemli özellikle bu hastalığın başladığı günden itibaren hiç aralık vermeden kişiyi kötüye götürmesidir. Önerilen tedavi ve yaşam biçimiyle kötüye gidiş yavaşlasa bile hiçbir zaman durdurulamıyor. Oysa damarsal tipteki vasküler bunamada ilerleyici şey devamlı yükselen bir grafik halinde değil, basamak basamaktır. Bu basamaksal gidiş, seyri biraz daha ılımlı götürür.

Damarsal bunaması olan bir kişide hastalığın ilerlemesi risk faktörlerine bağlıdır. Kişinin tansiyonu kontrolsüzse, iki yıl içerisinde çok ciddi sorunlar yaratabilir. Özelllikle unutkanlığının farkında olmayan, tansiyonunu iyi regüle etmeyen ve diyabeti olan kişilerde bu hastalık çok hızlı bir şekilde ilerleyebilir. Çünkü damar tıkandığı anda ölür. Ama tansiyon zaman zaman yükselse de çoğunlukla ilaçlarla kontrol altına alınmışsa hasta, 10-20 yıl boyunca çok büyük bir sorun yaşamayabilir.

Her yüksek tansiyon hastasında damarsal bunama görülür mü?
Eğer hipertansiyon ile damar sertliği varsa ve beraberinde ateroskleroz görülüyorsa –ki bu yüksek kolesterol belirtisidir- mutlaka beyin damarlarında hasar görülür. Bu da damarsal bunamaya yol açar.

Ayrıca yaş da önemli bir faktör. Genç hipertansiyon hastalarında damarsal bunama görülme olasılığı daha düşük. Bu olasılık yaş ilerledikçe artar.

Damarsal bunamanın tanısının konulmasında MR çok tanımlayıcı bir yöntem. Çünkü MR ile damar tıkanıklığı anında görülebiliyor. Eğer kişi Alzheimer hastasıysa böyle bir damar tıkanıklığı olmayacaktır. Ama hasta, zaman zaman kötüleyen hafızadan bahsediyorsa bu durumda tanı, damarsal demansa girecektir.

Bir hipertansiyon hastası, damarsal bunamayla karşılaşmamak için en başta diyetini korumak ve düzgün bir yaşam tarzı sürdürmek zorunda. Hasta, eğer bunlara dikkat etmezse, unutkanlığının ilerlediğini fark etmez. Bu da, klinik tabloların oluşmasına neden olabilir. Beyindeki küçük damarlar tıkandığı için beynin merkezindeki sıvı büyümeye başlar. Bu hastalarda en büyük belirti yürüyüş bozukluğudur. Bu hastalar tipik bir şekilde, çok kısa adımlarla yürürler tıpkı Parkinson hastaları gibi. Ya da hasta büyük ve küçük tuvaletini kaçırmaya başlar. Bu durum ancak ameliyatla düzeltilebilir.

Kaynak: Anadolu Sağlık Merkezi web sitesi 
(www.anadolusaglik.org)