Hamilelikte Astım

Astım kesin tedavisi olmayan kronik bir hastalıktır. Bu nedenle tüm tedavi girişimlerinde amaç iyi astım kontrolü sağlamaktır. Burada kastedilen uzun süre ataksız dönem geçmesini ve atak varlığında biran önce normale dönmesini sağlamaktır.

Astım, ilk kez hamilelikte ortaya çıkabilir ya da var olan astım kötüleşebilir. Astımı olan kişi solunum enfeksiyonlarına daha meyilli olduğu için soğuk algınlığı ile birlikte hamilelik stresi de astımı artırabilir.

. Hamilelikte astım nasıl ortaya çıkar?
Astım hamilelikte en sık karşılaşılan sistemik kronik hastalıklardan biridir ve tüm hamilelerin yüzde 4-7`sinde görülmektedir. Hayatı tehdit edecek şekilde şiddetli astım atakları ender olarak, yüzde 0.05-2 arasında görülür.

. Astım iyi kontrol edilmezse anne adayları ve bebekte hangi sorunlara yol açar?
Hamilelikteki astım kontrol altına alınmazsa; gebeliğe bağlı hipertansiyon, vajinal kanama ve zor doğum yapma ve anne ölümleri gibi sorunlarla karşı karşıya kalınabilir. Bebekte ise; büyüme geriliği, erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve anne ölümleri ortaya çıkabilir. Bunlarda neden, bebeğin daha az oksijen almasıdır.

Dr. Füsun Soysal

. Hamileliğin astım üzerindeki etkileri nelerdir?
Hastaların 1/3`ünde hastalığın seyrinde düzelme, 1/3`ünde kötüleşme saptanırken geri kalan üçte birlik kısımda herhangi bir değişiklik gözlenmez. Hastalık genelde gebeliğin son dönemlerinde düzelme eğilimi gösterir ve akut atakların sıklığı azalır. Buna, progesteron hormonundaki değişimlerin neden olduğu düşünülmektedir. Akut ataklar en sık gebeliğin 24’üncü haftaları civarında görülürken ortaya çıkan değişimler doğumdan 3 ay kadar sonra gebelik öncesi haline döner.

. Astım hastası anne adayları ilaç kullanılabilir mi?
İyi kontrol edilen bir astım varlığında, hem anne adayı hem de bebekte sorun çıkma olasılığı oldukça düşüktür. Yan etkilerinden ren Öte yandan iyi kontrol edilmeyen olgularda ortaya çıkan istenmeyen etkilerin altında yatan temel sebep yan etkilerinden çekinerek yetersiz ilaç kullanılmasıdır. Bu oldukça yanlış bir yaklaşımdır çünkü astım ilaçları gebelikte güvenli olarak kabul edilen maddelerdir.

İyi kontrol edilemeyen astım bebeklerde;
•    Erken doğum
•    Büyüme geriliği
•    Düşük doğum ağırlığı
•    Kronik hipoksi (oksijen yetersizliği)
•    Anne karnında ölüme neden olabilmektedir.

. Hamilelikte astım tedavisi nasıl yapılıyor?
Astımlı bir hamilelinin tedavisi hamile olmayanlardan çok farklı değildir ve genelde aynı tür ilaçlar kullanılır. Astım tedavisinde kullanılan ilaçların gebelik ve bebek üzerinde zararlı etkileri gösterilmemiştir ve bu nedenle güvenli olarak kabul edilirler. Asıl korkulması gereken kontrol edilemeyen astımın neden olduğu bebekteki zararlı etkilerdir.

Astım tedavisinde amaç en iyi solunum fonksiyonuna ulaşarak ataksız bir dönem sağlamaktır. Tedavide genel prensipler ise mümkün olan en az sayıdaki ilacın kullanılması, optimal solunum fonksiyonunun sağlanması, havayolu iritanlarından kaçınılması, astımı alevlendiren üst solunum yolu enfeksiyonları, sinüzit ve reflünün tedavi edilmesidir.

Gebelerde astım tedavisinin amacı hipoksi yani oksijen azlığına neden olan atakların önlenmesi ve ideal solunum fonksiyonunun sağlanarak bu hipoksinin bebeğin gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerinin engellenmesidir.

HASTA EĞİTİMİ VE BİLİNÇLENDİRME

Tedavide belki de en önemli faktör, hasta eğitimi ve bilinçlendirmedir. Öte yandan hastalığın ve gebeliğin solunum sisteminde neden olduğu değişimler sık aralıklarla yapılacak olan solunum fonksiyon testleri ile değerlendirilmeli, hastaya göre tedavi dozu ve şeması belirlenmelidir. Hastaların doktorlarına danışmadan ilaç dozlarını değiştirmeleri olumsuz etkilerin ortaya çıkma riskini artırmaktadır. Astım ataklarını tetikleyen ev tozu, küf, mantar, evcil hayvanlar, sigara dumanı, kirli hava, kokular, yiyecek katkı maddeleri gibi alerjenlerden kaçınmak ilaç gereksinimini de en alt düzeye indirecektir.
Gebe kalmayı planlayan bir kadında ise önceden astım kontrol altına alınmalıdır.

Uzm. Dr. Füsun Soysal
Memorial Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü
www. memorial.com.tr