Hangi Ülkede Hangi Hastalık Riski Var

Şubat 22, 2021 - 17:35

Ülkeler ve kıtalar arasında baş döndürücü bir turist trafiğinin yaşandığı günümüzde, seyahat hastalıkları da tüm sağlık sorunları içinde önemli bir yer tutmaya başladı. Seyahatinizde sizi bekleyen riskler neler, hangi önlemleri almalı, nereye giderken hangi aşıları yaptırmalı? Konuyla ilgili bilgi veren Anadolu Sağlık Merkezi Seyahat Hastalıkları Kliniği’nden Dr. Elif Hakko, “Özellikle tropikal ülkelere yapılacak seyahatler öncesi mutlaka doktora başvurulmalı” dedi.

Tatile çıkmadan önce neler yapılmalı?
Günümüzün bilinçli “seyyahlar”ı turizm şirketinde tatil rezervasyonlarını yaptırdıktan hemen sonra, bir “seyahat hastalıkları kliniğine” gidip, bu klinikte görev yapan enfeksiyon hastalıkları uzmanından, ziyaret edecekleri bölgenin sağlık risklerini öğrenmeli ve ne gibi önlemler alacaklarını danışmalıdırlar. Bu uyarılarımız özellikle tropikal ülkelere yapılacak seyahatlerde daha fazla önem kazanıyor.
Hastalıklardan korunmak için hangi önlemler alınmalı?
Seyahat hastalıklarından korunmanın en önemli yolu aşılardır. Aşıların seçilmesi seyahat edilecek ülkeye, kişinin bağışıklık durumuna, daha önce yapılmış aşılarına, eğer enfeksiyon edinilirse ciddiyetine, aşının kendisinin yapacağı yan etkilere göre yapılır. Tetanoz/difteri (10 yılda 1), kızamık aşısı ise olmayanlara yapılır. Diğer aşılar ise hepatit A, hepatit B, tifo, grip, sarı hummadır.

Ayrıca gittiğimiz yerde yediklerimize ve içtiklerimize dikkat etmek, sinek ve böceklerin çok olduğu yerde olabildiğince kapalı giysiler giymek, sinek kovucu spreyler kullanmak, elleri sık sık yıkamak, temizliğinden emin olmadığımız yerlerde yemek yememek, musluk suyu içmemek, dövme, akupunktur ve piercing yaptırmamak da hastalıklardan korunmak için çok önemlidir.

Uçuş sırasında ciklet çiğneyin!
Uçak yolculuğu sırasındaki basınç değişimlerinden nasıl korunmalı?
12.000 m. uçuş yüksekliğinde kabin basıncı 2.400 m’dir. Deniz seviyesinde PO2: 160 mmHg. Oksijen düşer. Nem %8-12 düşer, kuruluk oluşur. Nabız 5-15 atım/dk artar. Solunum derinleşir, sıklaşır. Sonuçta kan kalbe geri dönemez ve bu bacak damarlarında tıkanmalara neden olabilir. Bu nedenle uzun uçuşlarda tıkanmaları önlemek için ara ara uçak içinde yürümek ve doktor önerisiyle kan sulandırıcılar almak gerekebilir. Basınçtan en çok etkilenen organların başında kulaklar gelmektedir. Basınç kulak zarında delinmelere neden olabilir. Bunu önlemek için ciklet çiğnenebilir, esneme yararlıdır. Çocuklara bişeyler içirebilir. Bebekler kalkış ve inişlerde emzirilebilir.
Seyahat çantasında mutlaka bulunması gerekenler neler?
- Sürekli kullanılan ilaçların reçetesi ve ilaçlar
- Sıtma ilaçları
- Antibiyotik (doktor önerisine göre)
- Dekonjestan ve antihistaminik ilaçlar
- Ağrı kesicile
- Aspirin
- Kortizonlu krem, mantar kremi
- Sinek kovucular
- Güneş kremleri
- Dijital termometre
- İlk yardım gereçleri
- Alkol bazlı el dezenfektanları ve mendiller
- Suni gözyaşı
- Prezervatif
Özellikle çocuklu ailelerin dikkat etmesi gereken noktalar neler?
Büyükler için söylediğimiz öneriler çocuklar için de geçerlidir. Çocukların uzun süre güneşe maruz kalmasını önlemek önemlidir. Ayrıca çocukların normal aşı takvimine göre aşılanmaları aksatılmamalıdır.
Hamile ve yeni doğum yapmış kadınlar nelere dikkat etmeli?
Hamileler her ilacı alamadığından özel ilgilenilmesi gereken bir gruptur. En uygun seyahat gebeliğin 3-6. ayı arasıdır. Aşıların da bazıları gebelere uygulanamaz. Gebelerin kayak, dalma, su kayağı gibi sporları yapmaları sakıncalıdır. Sinek kovucu spreylerin sadece %20’ si gebelerde kullanılabilir, seçerken dikkatli olmak gereklidir. Emziren kadınların da her ilacı rahatlıkla alması söz konusu değildir. Onlar da gebeler gibi özel grup olarak kabul edilir.
İlk yardım çantasında neler bulunmalı?
Yapılacak aktiviteye göre değişmekle beraber, sargı bezleri, bandajlar, iyot içeren antiseptikler, enjektör, ilaçlar, kremler çantada bulunmalıdır

Riskler, gidilecek ülkeye göre değişiyor!
Tatil süresince hangi hastalık riskleriyle karşı karşıyayız?
Riskleri belirleyen en önemli faktör gidilecek ülke ve o ülke içinde de özellikle gezilecek yerlerdir (kırsal, kentsel alan). Örneğin yurtdışında Sahra altı Afrika, Mısır, Çin, Doğu Asya özellikle Tayvan ve Singapur, Pasifik’teki tropikal adalar, Güney Amerika riskli bölgeler. Seyahatin amacı da önemlidir, iş seyahalarinde risk daha azken, turistik gezilerde risk artar. Konaklanacak yer ve şartları önemli riskler taşır. Örneğin bu bir son derece iyi şartları olan bir otel olabileceği gibi doğayla içiçe bir kamp da olabilir, bu iki yer arasında risk aynı olmayacaktır. Bölgeye gidilecek mevsim, zaman ve kalınacak süre de çok önemlidir. Bazı hastalıklar yazın bazıları kışın daha sıktır. Örneğin sıtmayla sıcak aylarda daha sık karşılaşılırken, grip ile kış aylarında daha sık karşılaşılmaktadır. Seyahat edecek kişinin yaşı da önemlidir, bebekler, çocuklar ve yaşlılar seyahatler sırasında edinilen enfeksiyonlara daha açıktırlar. Kronik hastalığı olan kişiler (şeker, kalp, kanser gibi) de daha rsikli gruba dahildirler. Aynı şekilde gebe kadınlar da diğer kişilere göre daha fazla risk taşırlar.
Seyahat hastalıkları kliniğine ne zaman başvurmalı? Burada neler yapılıyor?
ASM Seyahat Hastalıkları Kliniği’nde öncelikle seyahat edilecek bölgenin risklerini belirliyoruz. Daha sonra risklere göre kişiye özel önlemler alıyoruz. Yurt dışına çıkmadan önce mutlaka bir sağlık sigortası yaptırmalarını öneriyoruz. Hangi aşıların yapılacağını, sıtmaya karşı nasıl bir koruma sağlanacağını, turist ishali olursa neler yapılması gerektiğini, kendisini diğer tehlikelerden nasıl koruyabileceğini tek tek anlatıyoruz. Kişinin kronik hastalığı, örneğin diyabeti varsa, saat farkının olduğu ülkeye yapılan seyahatte, insülin dozlarını ve beslenmesini nasıl ayarlayacağını anlatıyoruz. Gideceği ülkede başvurabileceği sağlık kuruluşlarını birlikte gözden geçiriyoruz. Yabancı dili yoksa ve o bölgede Türk doktorlar varsa onlarla temasa geçmesini sağlıyoruz. Düzenli kullandığı ilaçları yanında bulundurmasını öneriyoruz, eksik ilaçlarını reçete ediyoruz. Kişiler seyahatten döndükten hemen sonra ateşli hastalık ya da ishal geçirirlerse, bunların da seyahatle ilgili olabileceğini düşünerek, kliniğimizde tedavi ediyoruz. Çünkü seyahat sırasında edinilen bazı hastalıkların kuluçka süreleri uzun olabilir. Tüberküloz, sıtma, hepatitin belirtilerinin oluşması bazen ayları alabilir.
En çok hangi hastalıklara rastlanıyor?
Seyahat sırasında en sık karşılaşılan hastalıklar, virüs, bakteri ya da parazit enfeksiyonları… Enfeksiyonlar, seyahat edilen bölgeden bölgeye değişiklik göstermesine rağmen en sık turist ishali, sıtma, sarı humma, kolera, hepatit A ve B, tifo, zatürre ve griple karşılaşılıyor. Bunların yanında güneş yanıkları ve güneş çarpması, gidilen bölgenin ekolojik yapısına bağlı olarak gelişen alerjik deri enfeksiyonları, kıtalararası yapılan yolculukta saat farkından dolayı yaşanan uyku bozuklukları (jet-lag), uzun yolculuklarda hareketsiz kalmaktan dolayı “economy class sendromu” adı verilen ve ölümle sonuçlanabilen pıhtılaşma bozuklukları da seyahat hastalıkları arasında sayılıyor.

Yanınızda prezervatif de götürün!
Seyahatlerde cinsel temasla bulaşan hastalıklara karşı nasıl korunma sağlanır?
Turistlerin %19-26’sı seyahatlerinde yeni bir cinsel partnerle seks yaptıklarını ifade ederler. Cinsel temasla bulaşan hastalıkların en önemlisi AIDS’tir bunun dışında bel soğukluğu, hepatit B, frengi ve diğerleridir. Bunlar içinde sadece aşı ile korunma sağlanan hepatit B’dir. Tek korunma yöntemi ise prezavatif kullanmı olmasına rağmen kullanım oranı ise sadece %25’tir. Seks çalışanları ile cinsel temas AIDS ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından risklidir. Bu nedenle prezervatif kullanılmalıdır, ancak bununla bile %3-5 yırtılma ve dökülme nedeniyle risk vardır. Alkol kullanımı kontrolü kaybettirdiğinden mutlaka sınırlı olmalıdır.
Seyahatten döndükten sonra yapılması gerekenler nelerdir?
Seyahat dönüşü en çok karşılaşılan sorunlar ishal, üst solunum yolu enfeksiyonları, deri döküntüleri, ve ateştir. Ateşli hastalık ciddiye alınması gereken bir durumdur. Sıtmaya ve hayatı tehdit edici başka bir neden bağlı olabilir. Ateş durumunda mutlaka bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurumalıdır. Seyahat sırasında edinilen bazı hastalıkların kuluçka süreleri uzun olabilir. Tüberküloz, sıtma, hepatitin belirtilerinin oluşması bazen ayları alabilir.
Hangi hastalar nerede tatil yapmayı tercih etmeli?
- KOAH ve astım hastaları, yüksek rakımlı yerlere, alerjik kişiler de tropikal bölgeleri ve tozlu yerlere gitmemeli.
- Yüksek tansiyon ve kalp hastaları çok sıcak bölgeleri ve fazlaca fiziksel aktivite gereken tatilleri tercih etmemeli.
- Diyabet hastaları için her yer olabilir ancak seyahatlerde diyetlerine dikkat etmeliler, kıtalar arası seyahatlerde insülin doz ve saatlerinin ayarlanması gerekir. Uzun süren seyahatlerde örneğin uçak, gemi gibi araçlarda kendilerine sunulan diyetin diyabete uygun olması gereklidir.
- Romatizmal rahatsızlıkları olan kişiler fiziksel aktivitenin fazla olduğu tatil tipleri tercih etmemelidir.
- Sedef ve deri rahatsızlığı olan kişiler çok sıcak yerleri tercih etmemeli ve güneşten iyi korunmalıdırlar.
- Gebeler uzun uçak seyahatleri yapmamalı, erken doğum ihtimaline karşı son 3 ay mümkünse seyahat etmemeli, aşırı sıcaklarda dışarıda bulunmamalıdır.
- Çocuklar güneş yanıklarına karşı çok faktörlü güneş kremleri kullanmalıdır ve travmalar, düşmeler, yanmalar gibi tehlikeler nedeniyle ailelerinin gözetiminde bulunmalıdırlar.