Hatalı Test Sonuçlarını Önlemek İçin Nasıl Kan Alınmalı?

Türkiye’de hatalı kan alımını engellemek ve doğru test sonuçları alınmasını sağlamak amacıyla, Türk Biyokimya Derneği Preanalitik Evre Çalışma Grubu tarafından, venöz kan alımı üzerine ulusal bir rehber hazırlandı.

Hastalıkların tanı ve teşhisinde önemli bir role sahip kan testlerinin doğru sonuçlandırılması, kan alımı sırasında yapılan önlenebilir hataların ortadan kaldırılması ve kan alma personeli olarak hizmet veren kişilerin kanıta dayalı bir kaynaktan yararlanmasını sağlamak amacıyla hayata geçirilen Türkiye’nin ilk Venöz (Filebotomi) Kan Alma Kılavuzu Türk Biyokimya Derneği Başkanı Doç. Dr. Doğan Yücel önderliğinde 14 kişilik bir çalışma grubu ile  yayına hazırlandı.

Kılavuz ve içeriği hakkında bilgi veren TBD Başkanı Doç. Dr. Doğan Yücel, yaptığı açıklamada, kan testlerinin kan örneklerinin uzman personel tarafından alınması, işlem esnasında uygun malzemeler kullanılması, örneklerin laboratuvara taşınması gibi birçok konunun “doğru test sonucu” alınmasında etkili olduğunun altını çizdi. Doç. Dr. Yücel sözlerine şöyle devam etti:

“Preanalitik yani analiz öncesi dediğimiz evre, alınan kanın laboratuvar cihazına ulaşana kadarki süreyi kapsar. Kan testlerinin sonuçlarını en çok etkileyen ve hataların en çok yapıldığı dönem de preanalitik evredir. Biz bu kılavuz ile bu evrede yapılan hataları en aza indirmeyi amaçlamaktayız. Doğru kan alım tekniklerinin Türkiye’de şu anda bir standardizasyonu yok. Kılavuz bu noktada da temel olacaktır.

Kan alma sürecinde, doğru sonuç için, sadece kan alma işlemi değil, hastanın, istenen testlerin özelliğine göre hazırlık durumu da önemli. Bazı testler için hastanın birtakım özel koşulları sağlaması gerekiyor. Bu koşullar sadece açlıkla sınırlı değil, örneğin bazı özel testler için hastanın yarım saat oturup dinlenmesi ve ardından kan vermesi veya ilaç kullanıyorsa ilacını kesmesi gerekebiliyor. Dolayısıyla tüm bu durumların tespiti  için güncel literatür taraması gerçekleştirdik. Ardından çalışma grubumuzda yaptığımız iş bölümü ile, çalışmalarla topladığımız bu bilgileri bir kılavuz haline getirdik”

Dernek Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Mehmet Şeneş de kılavuzun içeriğine ilişkin bilgi vererek “Kılavuz, bir kan alma odasında nelerin olması gerektiğiyle başlıyor. Kan alma ile ilgili tüm materyallerin özellikleri tanımlandı ve ardından iyi kan alma uygulamaları anlatıldı” diye konuştu.

DOĞRU TEST SONUÇLARI NASIL ELDE EDİLİR?

Preanalitik Evre Çalışma Grubu üyesi Becton Dickinson Türkiye & Orta Doğu Medikal İşler Müdürü Dr. Nedim Albayrak, doğru test sonuçları için dikkat edilmesi gereken noktaları açıkladı:

• Kan alma işleminden önceki 24 saatte, aşırı egzersiz gibi ağır fiziksel aktivitelerden kaçının.

• Kan alma işleminden önceki 8-12 saat boyunca su dışında yemek, meyve ve sıvı almayınız. Sadece az miktarda su içiniz.

• Kan alma işleminden önceki bir aat boyunca sigara ve diğer tütün mamullerini kullanmayınız.

• Kan alma işleminden 10-15 dakika önce istirahat ediniz, işlemden önce nefes nefese olmayınız.

• Kullandığınız ilaç ve vitaminler ile ilgili lütfen sağlık çalışanlarını bilgilendiriniz.

• Kan vermek için sabah saatlerini tercih edin. Tercihen 07:00-10:00 saatleri olabilir.

KILAVUZ SAĞLIK PERSONELİNİ DE KORUYACAK

Kılavuzun sağlık çalışanının güvenliği açısından da önemli olduğunu dile getiren Yücel, “Sağlık sektöründe kan alan sağlık personelinin iğne batmasından dolayı yaralanma riski büyüktür. Bunu da en aza indirmemiz gerekiyor. İşin doğru yapılması önemli. Bu amaçla da bir komite kuruldu. Bu konuda da çalışmalarımız hızla devam ediyor. Önümüzdeki günlerde kılavuza bu konu ile ilgili gerekli eklemeleri de yapacağız” değerlendirmesinde bulundu.