Hipertansiyondan Korunmak İçin Nelere Dikkat Etmeliyiz?

Sağlığım İçin Herşey’in bu haftaki konuğu Hipertansiyon ve Ateroskleroz Derneği Başkanı aynı zamanda Avrupa Hipertansiyon Derneği Geçmiş Dönem Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Serap Erdine ile çocuklarda ve genç yetişkinlerde artan hipertansiyon hastalığını konuştuk.

Geçtiğimiz günlerde 3 yaşındaki bir çocuğa hipertansiyon tanısı konuldu. Böyle bir durumda nasıl tedavi yolu izlenmeli ve çocuklarda tansiyon ilacı kullanılabilir mi?

Tabii ki tedavinin birinci prensibi doğru tanının konması. Tek bir ölçümle tanı koyamıyoruz ve mutlaka birbirini izleyen en az üç gün boyunca ki bir haftalık izlemler de yapılabilir. Kan basıncı yüksekliğini bir çocukta saptıyorsak ki mutlaka bir istirahat sonrası ölçülmeli 5 dakikalık çünkü biliyoruz ki çocuklar erişkinlere göre daha hareketli olabiliyorlar ev içerisinde olsalar da. O nedenle mutlaka doğru tanının konması gerekli ve yaşam tarzı değişikliklerine başlanması gerekiyor ancak eğer kontrol altına alınamıyorsa çocuklarda da ilaç tedavisi yapılabiliyor.

Tabii ki bu ilaçların dozlarının mutlaka çocuğun boyuna kilosuna göre hekimi tarafından ayarlanması ve eşlik eden başka bir hastalığı varsa yani ikincil bir nedene bağlıysa
mutlaka bu nedenlerin ortaya çıkarılarak o nedenlere yönelik tedavilerin de yapılması zorunlu.

Örneğin tiroit hormonlarında bir artış söz konusuysa mutlaka tiroit hormonlarındaki fazlalığın önlenmesi kiloluysa kilo verilmesi veya şeker hastalığı varsa çok yakın bir şekilde izlenerek takip edilmesi böbrek hastalığı varsa mutlaka ve mutlaka yine çok yakın bir şekilde izlenerek en uygun ilacın kendi hekimi tarafından en uygun dozda verilmesi. Çocuklarda erişkinlerde çok sık olarak kullandığımız iki ve aynı ilacın bir arada olduğu kombinasyon ilaçları deriz. İki etken maddeyi birlikte içeren ve çocuklarda bugün yeterli sayıda araştırma olmadığı için bu ikili ilaçları aynı etken maddeyi içeren ilaçları önermiyoruz. Doz artırımında da yine çok daha özenli olmamız gerekiyor.

Çocuğun tansiyonunu ölçmeden önce kesinlikle istirahat sonrası ölçülmesini söylediniz. 3 gün kan basıncı değerinin yüksek olması kesin ve net tanı mıdır yoksa başka tanı için gerekli olan muayeneler ve tanılar var mıdır?

Tabii ki başka tanın için gerekli muayeneler var. Sadece kan basıncını ölçüp çocuğumuzu eve göndermememiz gerekiyor. Mutlaka kalp, böbrek, beyin gibi diğer organların da fizik
muayenesi gerekli. Ama fizik muayenenin yanı sıra ikincil bir neden var mıdır, yok mudur? Gibi laboratuvar tetkikleriyle ortaya konabilecek hastalıkların da araştırılması zorunlu. Örneğin bir böbrek yetersizliği varsa ona göre tanı konması gerekiyor ve tedavi yapılması gerekiyor. Veya hormonal bir hastalık varsa gerekli tetkikler laboratuvar tetkikler veya görüntüsel yöntemlerle belirli araştırmalar yapıldıktan sonra gerçek tanılar konduktan sonra tedaviye başlanması gerekiyor.

Gerçek tanı konulduktan sonra kişiye özel tedavi ve ilaçlarla tedavi süreci başlıyor. Peki tedaviden öncesine gelecek olursak aslında hiç bu hastalığın yaşanmaması için çocuklar ve gençlerde nelere dikkat edilmesi gerekiyor? Çocuklar  hipertansiyon hastalığından korunmak için nasıl beslenmeli?

Bebeklik çağından başlarsak en ideal besin tabii ki anne sütü. Mama çocukları olmamaları gerekiyor ve ilk 3 yaşa kadar olan beslenme son derece önemli. Ve bunun yanı sıra çocuklarda ve daha sonraki yıllarda doğal yoldan beslenme son derece önemli. Mutlaka sebze veya meyve tüketiminin artırılması, gazlı içeceklerden marka vermek istemiyorum ama çocuklarda çok sık olarak görüyoruz ki bu grup içeceklerde içinde meyan kökü dediğimiz bir madde var ve kan basıncı yüksekliğini tetikleyen bir madde. Kesinlikle kullanılmaması gerekiyor. Onun yerine doğal meyve sularıyla çocukların beslenmesi gerekiyor.

Aşırı hareketsiz yaşam yerine çocukların daha fiziksel aktivitelerinin artırılmasını sağlamak gerekiyor. Ve çocuğun kilosunun özenle takip edilip yaşına boyuna ve cinsiyetine uygun bir şekilde kilo kontrolünün sağlanması gerekiyor. Tabii ki interneti biraz önce söylemiştim. Mümkün olduğu kadar eskiden ABD’de televizyonu bir çocuk bakıcısı olarak kullanmayın diye bir söz vardı. Bugün maalesef çok sık olarak gördüğümüz bir durum. Anneler maalesef çocuklarının önüne bilgisayarı ya da oyunları koyup o şekilde yemek yedirmekteler. Son derece sakıncalı bir durum. Çünkü çocuk ne yediği miktarı fark edebiliyor ne hareket edebiliyor ne yediği gıdanın tadını alabiliyor. O nedenle de kesinlikle ve kesinlikle internet bağımlılığının ve çocuklardaki internet kullanımının bağımlılığının önlenmesi ve internet kullanımının sınırlandırılması son derece önemli.

Hareketsiz yaşam saydığınız az önceki önlemlerin de içinde olduğu gibi hipertansiyonu tetikleyen bir durum. Hipertansiyonu Covid-19 virüsü nasıl etkiledi?

PANDEMİDE YEME BOZUKLUKLARI ORTAYA ÇIKTI

Covid-19 virüsü pandemi olarak nasıl etkiledi dersek kişisel fikrimi söylemek gerekirse en çok zarar gören kişiler toplumun kesimi çocuklar ve genç erişkinler ve 65 yaş üstü maalesef evde bırakılmak zorunda kalan 65 yaş üstü bireyler. Çocuklar ve gençler nasıl etkilendiler? Çocukluk çağı bireyin en çok sosyalleştiği dönemler maalesef kapanmalar okulların kapanması çocuklardaki sosyalleşmeyi büyük ölçüde azalttığı için çocuklarda psikolojik bozukluklar kaygı bozuklukları ortaya çıktı ve bir diğer önemli sorun da bugün çok sık olarak gördüğümüz yeme bozuklukları ortaya çıktı. Nedir yeme bozuklukları? Toplumda biliriz anoreksiya nervoza denir. Hiçbir şekilde yememek. Bunun karşıtı da bulimia nervoza dediğimiz tıp dilinde çok aşırı oranda yemek yenmesi. Yeme bozuklukları çok sık olarak ortaya çıktı pandemi döneminde. Tabii ki çocuklarla nasıl anlatılması gerekiyor? Bu pandeminin maalesef hepimiz etkilendik ama çocukların etkilenmemesi için onlarla çok düzgün bir şekilde iletişime geçerek anne babaların eğitimcilerin onlara nasıl bir olay olduğunu ve bunun en yakın zamanda sonlanacağının anlatılması gerekiyor. Tabii ki bu toplumsal anlamda ve bireysel anlamda yapılması gerekenler. Bir de doğrudan doğruya Covid-19 virüsünün ki artık çocuklarda ve genç erişkinlerde de Covid-19 çok sık olarak görülmekte.

Bu çocuklarda multi inflamatuar çoklu organ hasarı dediğimiz misk sendromu dediğimiz bir belirtiler grubu ortaya çıkmakta. Zaman zaman Covid-19 virüs olarak sadece akciğerleri etkileyen bir virüs değil bir hastalık değil. Bunun bütün toplumun her kesiminde çok belirgin bir şekilde vurgulanması zorunlu. Hepimizde şöyle bir algı var sadece akciğerlerde bir hastalık yapıyor. Halbuki Covid-19 doğrudan doğruya damarlarımızın iç yüzeyini kaplayan tek hücreli katmanda istenmeyen bozukluklara yol açarak hasarlara yol açarak bütün organları etkileyen bir sağlık sorunu. O nedenle de küçük pıhtılar görülebiliyor ve bu da kalp, böbrek, beyin gibi damarlar gibi tüm organları etkileyebiliyor. O nedenle Covid-19 pandemisinin bir an önce sonlanmasını diliyoruz ki bu gibi hasarlar ortaya çıkmasın. Ve çok daha sağlıklı hepimizin sosyalleştiği bir döneme adım atalım.

Bütün organlarımızı etkileyen bir virüsten bahsediyoruz sadece akciğer değil ve damarlarımız tıkandığında kan basıncımız tabii ki bununla birlikte değişiyor. Hipertansiyon riski artıyor. Sizin de yürütme komitesinde görev aldığınız HyperChildNET'in faaliyetleri konusunda bilgi verir misiniz ?

HyperChildNET Ekim 2020’de başlayan ve 25 ülkeden fazla ülkeden hekimlerin katılımıyla üst düzeydeki fikir önderlerinin katılımıyla ortaya çıkan bir Avrupa Birliği projesi ve Prof. Empar Lurbe Valencia Üniversitesi’nden başkanlığında yürütülen benim de yönetim kurulunda bulunduğum ki 5 tane ayrı çalışma grubu var. Benim de bu çalışma gruplarından bir tanesinin başkanlığını yürüttüğüm ve yaz boyunca da sanal ortamda bütün iletişimi sağlama konusunda sorumlu olduğum bir proje. HyperChildNET’in amacı sadece hekimlere yönelik bir proje değil. Hedef grupları arasında başta hekimler olmak üzere çocuklar genç erişkinler anne babaları ebeveynler toplumsal düzeydeki etkinliklerin yanı sıra sağlık otoriteleriyle çok yakın ilişkide bulunarak genel önlemlerin alınması ve tabii ki bu arada bu konuda katkısı bulunan sektörlerle çok geniş kapsamlı bir ağ içerisinde iş birliği içerisinde yürütülecek bir proje. COST Projesi ki COST da zaten Avrupa Birliği’nin bilim ve teknoloji iş birliği ağı.

COST HyperChildNET Projesi olarak geçmekte. Ve 4 yıl sürecek birinci yılını başarıyla tamamladık. HyperChildNET diye bütün sosyal medya hesaplarında da internet sayfası web sayfası olduğu gibi Instagram. Twitter, Linkedin gibi sosyal medya hesaplarından da gerek bireysel gerek hekimlere yönelik çalışmalarımız bilgi vermemiz devam edecek.

Çok teşekkür ederiz Serap Hanım. Röportajımızın sonuna geldik. Verdiğiniz tüm değerli bilgilerden dolayı teşekkür ediyorum. Son olarak ne söylemek istersiniz?

Çocuklarımızı ve gençlerimizi çok iyi korumamız gerekiyor. Çünkü çocuklar ve gençler bizim de geleceğimiz. Onun için onların sağlıklı bir şekilde yaşam sürmeleri de biz erişkinlerin elinde. Tüm çocuklarımıza ve genç erişkinlere güzel bir gelecek tüm dünyadaki çocuk ve genç erişkinlere güzel bir dünya içinde güzel bir gelecek sahibi olmalarını diliyorum.