HIV (AIDS) Testini Kim, Ne Zaman, Nerede Yaptırmalı?

Kişinin HIV yani AIDS olup olmadığı, yapılan kan testleri sonucunda anlaşılıyor. Korunmasız her türlü cinsel ilişki, güvenli olmayan kan alışverişi sonrası ve hamilelik öncesi HIV testi yaptırılması tavsiye edilir.  Ancak virüsün 2-12 hafta kuluçka dönemi olduğu için testin doğru zamanda yaptırılması gerekiyor. Konuyla ilgili merak edilen sorular ve yanıtları şöyle:

. HIV testi için en uygun zaman hangisidir?
HIV yani AIDS tanısı, yapılan kan testleriyle olur.  HIV vücuda girdikten sonra 3 -12 yıl bulgu vermeyebilir. HIV pozitif olup olmadığınızı anlamanız için doğru zamanda HIV testi yaptırmanız gerekir. Bu testin doğru sonuç vermesi için 10-12 hafta süre geçmesi gerekmektedir.

. Testlerin amacı nedir?
HIV teşhisi için kullanılan testler, hastanın kanında, HIV’e karşı gelişmiş olan koruyucu maddeleri (antikor /antijen) saptamak amacıyla yapılır. Bu antikorlar / antijenler, virüs vücuda girer girmez oluşmaz. Antikorların veya antijenlerin testlerle saptanabilir düzeye ulaşması, her kişide farklı zamanlarda gerçekleşir. Bu zamana “Pencere Dönemi” veya “Kuluçka Dönemi” denir. Bu süre genellikle 2-12 hafta arasındadır. Bu nedenle, kuşkulu bir ilişkiden / riskli temastan hemen sonra test yapılması uygun değildir. Doğru zamanda testi yaptırmak gerekir.

Korunmasız her türlü cinsel ilişki, güvenli olmayan kan alışverişi sonrası ve hamilelik öncesi HIV testi yaptırılması tavsiye edilir. Test sonucu HIV (+) (HIV Pozitif) çıkarsa kişi kanında bu antikorları / antijenleri taşıyor demektir. Bu da kişinin HIV ile karşılaştığı anlamına gelir. 

. Peki, testin yalancı pozitif çıkma ihtimalinden bahsediliyor, Doğru mu bu? Nedir yalancı pozitiflik?
Evet, testin yalancı pozitif çıkma ihtimali de vardır. Kişinin HIV pozitif olduğunun söylenebilmesi için Westernblood testi denen doğrulama testinin de yapılıp sonucunun pozitif olması gerekir. Doğru zamanlarda yapılan testlerde sonuç negatif ise bu sonuca güvenebiliriz.

. En  yaygın yapılan testler nelerdir?
En yaygın testler p24, Anti-HIV, Combo testleridir.

p24 testi için: 
•    Kanda antijene bakılır. 
•    Şüpheli temastan 2,5 hafta sonra test yaptırmak gerekir. 
•    Diğerlerine nazaran daha maliyetlidir. 

Anti –HIV testi için:
•    Kanda antikora bakılır. 
•    Şüpheli temastan en erken 2 hafta sonra test yaptırmak gerekir 
•    Şüpheli temastan 3 ay sonraelde edilecek negatif sonuç kesin olarak kabul edilebilir. 
•    Kesin sonuç verir. 

Combo testi için:
•    Kanda hem antijene hem antikora bakılır. 
•    Şüpheli temastan en erken 2 hafta sonra test yaptırmak gerekir. 
•    Şüpheli temastan 3 ay sonra elde edilecek negatif sonuç kesin olarak kabul edilebilir. 
•    Günümüzde en yaygın kullanılan ve güvenilir testtir. 

Burada en önemli olan nokta, testler, öncesinde, sırasında ve sonrasında mutlaka danışman hekim yardımı alınarak yaptırılmasıdır. Bu arada HIV/AIDS testi yaptırmak amacıyla kan bağışı yapmak son derece sakıncalıdır. Çünkü hastalığın kuluçka döneminde, kanda virüs bulunsa bile testlerde bu durum anlaşılamayabilir ve virüs içeren kan, başka bir kişiye aktarılabilir. 

Ülkemizde bunun örnekleri yaşanmıştır. HIV kuşkusu olan bir kişinin ilk yapacağı işlem, yukarıda bulunan Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezlerine veya bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurmak olmalıdır. Hekim hastaya danışmanlık verir ve uygun testleri ister; test sonuçlarını yorumlar ve bu sonuçlara göre hastayı uygun şekilde yönlendirir. HIV testleri, hastanın adı şifrelenerek yapılmaktadır.

HIV TESTİ EVDE YAPILABİLİR Mİ?
. Test yaptırmak için isim vermek şart mı?
Kendi isminizi söylemek zorunda değilsiniz. Hiç bir özel hastane ya da laboratuarın nüfus cüzdanınızı ya da fotokopisini isteme hakkı yok. Sağlık Bakanlığı`nın da bu konuda genelgesi bulunuyor.

. Evde HIV testi yaptırabilir miyim?
Sadece HIV için evde yapılabilecek bir test eczanelerde satılmaktadır. Ancak, biraz önce belirtildiği gibi, danışmanlık almadan HIV testi yaptırmanın ciddi sakıncaları vardır; çünkü testin sonucu 0 güvenilir değildir. Örneğin, yalancı pozitif testler, kişinin gerçekten hasta olduğunu düşünmesine ve ruhen yıkılmasına yol açabilir. Yalancı negatif testte ise hasta aslında virüsü taşımakta, fakat hastalık henüz kuluçka döneminde bulunduğundan, test HIV negatif çıkmaktadır. Bu durumda testi yapan kişide yalancı bir güven hissi oluşabilir ve riskli davranışların sürdürülmesi halinde hastalık başkalarına bulaşabilir. Bu nedenle, evde yapılan testlerin kullanılması, enfeksiyon hastalıkları uzmanlarınca önerilmemektedir.

. Pozitif çıkarsa herkes duyar mı?
HIV/AIDS,. Sağlık Bakanlığı`na bildirilmesi zorunlu bir durumdur. Bu, istatistikler yapmak, durumu ve gidişi belirlemek için gereklidir. Bildirimler isim vermeksizin, kodlanarak ve sadece T.C. Sağlık Bakanlığı’na bildirilir. Kodlama isminizin baş harfleri ve doğum yılınız kullanılarak yapılıyor. Bunun dışında tedavinizden sorumlu doktor ve ekibi dışında kimseye söylenmemesi gerekiyor. Tüm tedavi masrafları Sosyal Güvenlik Kurumuna dahil kurumlar tarafından karşılanıyor. Sigortası olmayıp, maddi gücü de yeterli olmayanlar yeşil karttan, isteğe bağlı sigorta veya genel sağlık sigortasından yararlanabiliyor.

. Nasıl bir doktora gitmeliyim?
HIV tedavisi kompleks bir tedavi olduğundan doktorunuz da HIV ve AIDS tedavisi konusunda uzman olmalıdır. Tedaviniz hakkında karar verecek doktorun; rahatlıkla ulaşabileceğiniz yakınlıktaki bir hastanede ve kendinizi rahat hissedebileceğiniz bir kişi olmalıdır. Bu HIV tedavisinin yararları ve riskleri hakkında her şeyi rahatlıkla sorabilmeniz için önemlidir. Ayrıca Türkiye `de HIV/AIDS tanı ve tedavisi hakkında sizi yönlendirebilecek ve yardımcı olabilecek merkezler bulunmaktadır.

HIV tedavisine başlamadan önce doktorunuz tam bir hikâye almalı, fizik muayene yapmalı ve kan testlerini istemelidir. Bu testler tam kan sayımı, viral yük testi ve CD4+ T hücre sayımını içerir. Ayrıca enfeksiyonlar için gerekli diğer testler (sifiliz, tüberkülin deri testi, toksoplazma antikor testi ve kadınlar için jinekolojik Pap Smear testi) yapılmalıdır. Viral Yük testi ve CD4+ T hücre ölçme testi, HIV tedavisine başlamadan önce mutlaka yapılmalıdır.

. HIV/AIDS konusunda testlerini nerede yaptırmak mümkündür? Bu konuda ücretsiz test yapan ve danışmanlık veren merkezler var mıdır?
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Küresel Fon arasında, hazırlanan program çerçevesinde ücretsiz, Ankara, İstanbul, İzmir ve Trabzon`da on dört ayrı yerde HIV / AIDS Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezi hizmet vermektedir. Türkiye’deki gönüllü test ve danışmanlık merkezlerinin ayrıntılı listesine aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

HIV/AIDS Gönüllü Test Ve Danışmanlık Merkezleri

Yukardaki bilgiler Pozitif  Yaşam Derneği’nin web sitesinden Aralık 2010 tarihinde alınmıştır. Konu hakkında detaylı bilgiye ve gelişmelere derneğin www.pozitifyasam.org adresinden ulaşabilirsiniz.

Kaynak: Pozitif Yaşam Derneği
www.pozitifyasam.ogr