HPV Aşısı Kimlere Yapılır? İSTAHED'den HPV Açıklaması

HPV virüsü dünya üzerinde erkek ve kadınlarda ölümlere sebep oluyor. DSÖ’ye göre 2019 yılı itibariyle dünya çapında 100 ayrı ülke, insan papilloma virüsüne (HPV) karşı aşıyı ulusal programlarına dahil etti ancak Türkiye'nin henüz aşı programında yer almıyor. 

İstanbul Aile Hekimliği Derneği (İSTAHED) Bilim Komisyonu ve Aşı Çalışma Grubu adına açıklama yapan Uzm. Dr. Selda Handan Karahan, insan papilloma virüsünün deri ve mukozal yüzeyleri etkileyen ve enfeksiyona sebep olan bir virüs olduğunu belirterek, “Dünya üzerinde erkek ve kadınlarda çok sık görülür ve ölümlere sebep olmaktadır. HPV virüsünün 150’den fazla tipi bulunmaktadır. Tüm HPV tipleri arasında yüksek riskli tipler:16, 18, 31, 33, 35, 45, 51, 52, 58, 59’dur. Yüksek riskli HPV tipleri özofagus, servikal, vulva ve vajinal karsinom, orofaringeal, penis ve anal kanserlerin gelişimi ile ilişkilidir. Dünyadaki tüm kanserlerin %4,5’i (yılda 630.000 yeni kanser vakası) HPV’yle ilişkilidir.” dedi.

HPV tiplerine yönelik 3 HPV aşısının şu anda mevcut olduğunu ve HPV ile ilişkili hastalıkları önleme amacıyla dünya çapında birçok ülkede satıldığını ifade eden Karahan, şöyle devam etti:

“4 ayrı HPV etkenine karşı üretilen Gardasil 2006’dan beri, 2 ayrı HPV etkenine karşı üretilen Cervarix 2007’den ve 9 valanlı bir rekombinant protein alt birimi HPV aşısı olan Gardasil 9 ise 2014’den beri piyasada satılmaktadır. HPV aşıları HPV’nin rekombinant DNA teknolojisi kullanılarak üretilmiştir. Aşıların hiçbiri canlı biyolojik ürünler veya  viral  DNA  içermemektedir ve bu sebeple bulaşa neden olmaz veya antibiyotik veya koruyucu  madde içermezler. Saccharomyces cerevisiae mayası kullanılarak üretilirler. 9 ayrı serotipe karşı üretilen HPV  aşısı maya  proteini  içerir. Aşılar kas içi uygulanır. Her üç aşı da rahim ağzı kanseri vakalarının yaklaşık % 70’inden sorumlu olan virüs tipleri 16 ve 18 ile enfeksiyonun önlenmesinde etkilidir. Aşılar aynı zamanda bu virüs türlerinin neden olduğu kanser öncesi servikal lezyonların önlenmede de oldukça etkilidir. 2’li aşı  sadece  Tip  16,  18’e etkilidir. 4’lü aşıysa Tip 6, 11, 16, 18’den koruma sağlamaktadır. 9’lu aşı 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 tiplerinden  korur.”

HPV AŞISI KİME NE ZAMAN UYGULANIR?

DSÖ’ye göre 2019 yılı itibariyle dünya çapında 100 ayrı ülke, insan papilloma virüsüne (HPV) karşı aşıyı ulusal programlarına dahil ettiğini belirten Karahan, İki etkenli ve dört etkenli aşılar, 9-26 yaş arası kadın ve erkekler için onaylıdır ve 9 etkenli aşı, 9-45 yaş arası kadın ve erkekler için onaylıdır. ACIP; daha önce yeterince aşılanmamışsa, 26 yaşına kadar olan herkese aşı önermektedir. HPV aşısı, ilk aşılama yaşına bağlı olarak iki veya üç dozluk bir seri halinde uygulanmaktadır. Herhangi bir lisanslı HPV aşısı,  aşılama serisini aynı önerilen program ve doz aralıklarıyla tamamlamak için kullanılabilir. Aşılama öncesi rahim ağzından örnekleme(PAP Smear) gerekli değildir. HPV aşılamasının uygunluğunu belirlemek için hiçbir ön aşılama testi önerilmemektedir.” dedi.

11-12 yaşındakilerin tümüne HPV aşısının önerilmesi, onları HPV enfeksiyonuna maruz kalmadan çok önce koruyabileceğini ifade eden Uzm. Dr. Selda Handan Karahan, şunları söyledi:

“CDC, 11 veya 12 yaşındaki tüm ergenler için iki doz HPV aşısı önermektedir çünkü HPV’ye maruz kalmadan önce verildiğinde en fazla yararı sağlamaktadır.  9-14 yaş veya 15. yaş günlerinden önce ilk dozu alan kişiler için 2 dozluk bir program önerilir. 2 dozluk  bir seride,  ikinci  doz  ilk dozdan 6–12 ay sonra verilmelidir (0, 6–12 aylık program). Minimum aralık, birinci ve ikinci doz arasında 5 aydır. İkinci doz daha kısa bir aralık sonrası uygulanırsa, üçüncü bir doz ilk dozdan en az 5 ay sonra ve ikinci dozdan en az 12 hafta sonra uygulanmalıdır. Aşılama programı kesintiye uğrarsa,  aşı  dozlarının  tekrarlanmasına  gerek  yoktur. Çalışmalar; 9-14 yaşındakilere en az 6 ay arayla verilen 2 doz HPV aşısının, belli bir yaşı geçmiş ergenlere veya genç yetişkinlere verilen 3 dozdan daha iyi koruma sağladığını göstermiştir. 15-26  yaş aralığında ve 15 yaş veya sonrasında ilk dozu  alan kişiler ve bağışıklığı zayıflatan (AIDS vb.) belirli koşulları olan kişilerdeyse 3 dozluk bir program önermektedir. 3  dozluk  bir  seride,  ikinci  doz  ilk  dozdan  1-2  ay  sonra verilmeli ve üçüncü doz ilk dozdan 6 ay sonra verilmelidir (0, 1-2, 6 aylık program).Minimum aralıklar, birinci ve ikinci doz arasında 4 hafta, ikinci  ve  üçüncü  dozlar  arasında  12  hafta  ve  birinci  ve üçüncü  dozlar  arasında  5  aydır.  Daha  kısa  bir  aralık sonrası  bir  aşı  dozu  uygulanıyorsa,  en  son  dozdan  bu yana  başka  bir  minimum  aralık  geçtikten  sonra  tekrar uygulanmalıdır. Aşılama   programı   yarıda   kesilirse,   aşı   dozlarının tekrarlanması gerekmez. 27 ila 45 yaşları arasındaki bazı yetişkinler, daha gençken yeterince aşı yapılmadıysa, hekimleriyle yaptıkları görüşmelere  dayanarak  HPV  aşısı yaptırabilir. Bu  yaş  aralığındaki  kişilerin  HPV  aşılaması, daha  önce  HPV’ye  maruz  kalma olasılığı olduğu için daha  az  fayda sağlamaktadır. Bu uygulamalardan ayrı olarak; İngiltere bu yılki aşı programında yapmış olduğu değişiklikle 25 yaş altı herkesin tek doz HPV aşısı olmasının yeterli olduğunu belirtmektedir.”

ÖZEL AŞILAMA GRUPLARI

İnsan papilloma virüsü aşısı hamilelik esnasında tavsiye  edilmemektedir; ancak aşılamadan  önce rutin gebelik testi yapılması da önerilmemektedir. Bir aşı dizisi başlatılırsa ve hasta daha sonra gebe  kalırsa, aşı  dizisinin  tamamlanması o gebelik  tamamlanana kadar ertelenmelidir. Serinin tekrar başlatılmasına gerek yoktur ve gebelikten sonraki süreçte kaldığı yerden devam edebilir. HPV aşısı, daha önce aşılanmamış 26 yaş ve altı emziren kadınlara verilebilir. HPV aşısının bu kadınlar veya bebekleri için emzirmenin güvenliğini etkilediği gösterilmemiştir. İnsan  immün  yetmezlik  virüsü  enfeksiyonu veya organ nakli olan hastalarda yaşanan  bağışıklığı baskılayan  hastalık varlığı, HPV aşılaması için bir kontrendikasyon oluşturmaz. Bununla birlikte bağışıklığı zayıflamış bir hastada daha az bağışık yanıt tespit edilebilir. Bu nedenle, bağışıklığı zayıflamış kadınlar ve erkekler, yetişkinler ve ergenler için 15 yaşından küçük olsalar bile üç dozluk program önerilmektedir. Cinsel istismar veya saldırı öyküsü olan çocuklarda HPV aşısı mümkün olduğu kadar erken başlanmalıdır.(9 yaş).

CİDDİ YAN ETKİLER GÖRÜLMEDİ

“HPV aşısının bağışıklık tepkisinin süresi uzun süreli çalışmalarda izlenmektedir ve şu anda  bir takviye aşı için herhangi bir  öneri bulunmamaktadır” diye belirten Karahan, “Gecikme süresine bakılmaksızın, ikinci veya üçüncü dozun uygulanmasında bir gecikme olması durumunda  aşı  serisinin yeniden başlatılmasına gerek yoktur. Ayrıca, daha önce dört değerlikli HPV aşısı  veya  iki değerlikli HPV aşısı ile üç dozluk seriyi tamamlamış kişilerde dokuz değerli HPV aşısı ile yeniden aşılama rutin bir tavsiye değildir. HPV aşılarının tamamı için güvenlik verileri oldukça iyidir. Aşı Olumsuz Olayları Raporlama Sistemine göre, 2006 yılından bu yana 270 milyon dozdan fazla HPV aşısı dünya çapında uygulanmıştır ve aşılamayla ilişkili herhangi  bir  ciddi yan etki olduğunu gösteren veri bulunmamaktadır. Dokuz etkenli ve dört etkenli aşılar  benzer  güvenlik  profillerine sahiptir, ancak dokuz etkenli  HPV aşısının, dört etkenli HPV aşısından  daha  yüksek  bir  enjeksiyon  bölgesi  şişmesi ve kızarıklık oranına sahip olduğu tespit edilmiştir ve bu oran, dokuz etkenli HPV’nin her bir ardışık dozundan sonra artmıştır. Mevcut veriler, 4’lü  HPV aşısı  ile aşılandıktan  sonra  9’lu HPV  aşısı  ile aşılanmaya devam edilen kişilerde güvenlik açısından bir sıkıntı tespit edilmemiştir. HPV aşılarının en sık görülen yan etkileri; aşının yapıldığı yerdeki  lokal reaksiyonlardır. Klinik çalışmalarda, ağrı, kızarıklık veya şişme gibi lokal reaksiyonlar görülmüştür. Aşılamadan sonraki 15 gün boyunca hafif ateş yükselmeleri, HPV aşısı alıcılarının %10 -% 13’ü  tarafından  bildirilmiştir.  Lokal reaksiyonlar genellikle artan  dozlarla  sıklıkta  artmıştır. Nadiren de olsa anafilaksi ortaya çıkabilir. CDC ve FDA tarafından izlemeye dayalı olarak, herhangi bir HPV aşısı ile başka hiçbir ciddi  yan  etki  anlamlı  olarak  ilişkilendirilmemiştir. Aşılamanın  ardından,  bulantı,  baş  dönmesi,  kas ağrısı ve halsizlik  dahil  olmak  üzere  çeşitli  sistemik  yan  etkiler aşı  alıcıları  tarafından  rapor  edilmiştir. Bazen bayılma bildirildiğinden, aşı oturarak uygulanmalıdır. Aşılamadan sonra 15 dakika hastanın oturarak beklemesi önerilmektedir. Bir aşı bileşenine karşı şiddetli alerjik reaksiyon (anafilaksi) öyküsü veya önceki bir dozu takiben anafilaksi gelişmişse diğer dozlar için bu bir kontrendikasyondur. Orta veya şiddetli akut hastalık (ateşli veya ateşsiz) aşılama için bir önlem olarak kabul edilir, ancak hafif hastalığı olan kişiler aşılanabilir. Hem 4 etkenli HPV hem de 9etkenli HPV Saccharomyces cerevisiae (ekmek mayası)  kullanılarak üretilmektedir ve bu nedenle, mayaya karşı  ani  aşırı  duyarlılık  öyküsü  olan  kişiler  için kontrendikedir. Önceden doldurulmuş şırıngalar uç kapağında lateks içerebileceğinden,  latekse anafilaktik alerjisi  olan  kişilerde 2 etkenli HPV aşısı uygulanmamalıdır.”

AŞILAR ETKİN KORUYUCULUĞA SAHİPTİR

HPV  aşısı uygulandıktan sonra alıcıların % 98’inden fazlasında  aşı  serisini  tamamladıktan  sonraki  bir  ay  içinde her  bir  kapsanan  HPV  tipine karşı antikor  yanıt geliştiğini vurgulayan Karahan, “Bununla birlikte koruma  için  gereken  minimum  antikor  titresi belirlenmemiştir. Çalışmalarda  bulunan  yüksek etkinlik,  bu  eşiğin  belirlenmesini  engellemiştir. Aşılama sırasında katılımcıların  enfekte  olduğu  durumlarda  aşı türlerinin  neden  olduğu  hastalığa  karşı  etkinlik  kanıtı bulunmamaktadır. Bir HPV tipi ile oluşan enfeksiyonun, diğer aşı HPV tiplerine karşı aşının etkinliğini azaltmadığı görülmüştür. Aşılama öncesinde bir veya daha fazla HPV aşı türü ile enfekte olan katılımcılar, diğer  aşı  türlerinin  neden  olduğu  hastalıklara  karşı korunmuştur. Tüm  lisanslı  HPV  aşıları,  HPV  aşısı  tipine  bağlı  kalıcı enfeksiyon,  CIN2+  ve  adenokarsinom  in-situ  (AIS) önlenmesinde  yüksek  etkiye  sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri’nde HPV enfeksiyonu görülme sıklığı,  2006  (dört  etkenli HPV  aşısının  başlatıldığı) ve  2014  yılları  arasında  14-19  yaşlarındaki  kadınlar arasında % 71 oranında  azalmıştır. FDA; ek olarak,  genital  siğillerde belirgin  bir  azalma görüldüğünü belirtmiştir.9 etkenli HPV aşısı, 6, 11, 16 ve 18 genotipleriyle ilişkili HPV hastalığının % 99’undan fazlasına ve 31, 33, 45, 52 ve 58 26 genotipleriyle ilişkili HPV hastalığı için % 96,7’ya kadar koruma sağlamaktadır. Bu  HPV  tiplerinin  neden  olduğu servikal, vajinal, vulvar ve anal hastalıkların önlenmesini içerir. HPV aşısı, hastalığı önlemek için kullanılan profilaktik bir aşıdır.  Tekrarlayan hastalığı önlemenin yardımcı olup olamayacağına dair şu anda çalışmalar devam etmektedir, ancak mevcut veriler tedavi edici bir aşı olarak kullanımını desteklememektedir.” dedi.

TÜRKİYE’DE HPV AŞISI

“Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Kanser Daire  Başkanlığı  bünyesinde yürütülen serviks  kanseri  HPV  tarama programı ile yaklaşık 3 milyon kadın taranmış olup; Türkiye’de HPV pozitif birey oranı %3.5 bulunmuştur” diyen Karahan, “En sık görülen HPV tipleri 16, 51, 31, 52, 56, 39, 58 45, 33 ve 18’dir . HPV 16 ve 18 serviks kanseri gelişiminde en büyük etkenler olsa da diğer yüksek riskli HPV tipleri de serviks  kanseri  gelişiminden  sorumlu tutulmaktadır. Bu sonuçlara baktığımızda ülkemizde olmayan dokuzlu aşının Türkiye’de serviks kanserine neden olabilecek HPV 16 ve 18 dışındaki diğer yüksek riskli HPV tiplerine karşı  etkin bir rolü olacaktır. Şu an için Türkiye’de ulusal aşı programında yer almayan HPV aşısı bireylerin kendi temini sonrası sağlık kuruluşlarında uygulanmaktadır. Önce Çocuklar ve Kadınlar Derneği tarafından SGK'ya HPV aşısının ücretsiz sunulması için geçen yıl dava açıldı. Bu davada Türkiye'de aşının ücretsiz olmasıyla ilgili yargıdan örnek bir karar çıkmıştı. Ankara 62. İş Mahkemesi, dernek aracılığıyla görülen davada bir kadının başvurusu üzerine HPV aşısının ücretini ödemeyen Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanlığı'nı haksız buldu. Mahkeme, üç doz aşının bedelinin faiziyle başvurucuya ödenmesine hükmetti. Bu emsal karara rağmen Türkiye'de HPV aşılarını sigorta karşılamamaktadır. Türkiye’de HPV aşısının ulusal aşı programına  eklenmesi konusunda  tartışmalar devam etmektedir” açıklamasında bulundu.