Huzursuz Bağırsak Sendromu ve Kabızlık

Huzursuz bağırsak sendromu nedir? Hangi belirtilere yol açar ve ne sıklıkla görünen bir problemdir? Huzursuz bağırsak sendromunu tetikleyen faktörler nelerdir? Kimler risk grubuna girer? Kabızlık tıbben ne zaman bir hastalık olarak kabul edilir? Kabızlığa yol açan faktörler nelerdir? Beslenme tarzı, kullanılan birtakım ilaçlar, genetik ya da vücuttaki başka sağlık sorunları kabızlığa yol açar mı? Ne tür gıdalar daha çok kabızlık yapar? Lifli gıdalarla beslenmek bağırsak hareketlerini arttırır mı? Aşırı et yemek kabızlık nedeni midir? Sürekli kabızlık çekenlerde ne tür sağlık problemleri görülür? Kabızlık nasıl tedavi edilir?

Genel Cerrahi Uzmanı Kolorektal Hastalıklar ve Proktoloji Uzmanı Prof. Dr. Korhan Taviloğlu merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

‘’HER 5 KİŞİDEN BİRİNDE GÖRÜLÜYOR’’

. Huzursuz bağırsak sendromu nedir? Hangi belirtilere yol açar ve ne sıklıkla görünen bir problemdir?
‘‘Huzursuz bağırsak sendromunun toplumda görülme sıklığı yaklaşık yüzde 20’dir.  Neredeyse erişkin her beş kişiden birinde görülür. Başlıca 4 türü vardır. En sık rastlanılan türü kabızlık ile beraber olanıdır. Ağırlıklı belirtileri karında şişkinlik, aşırı gaz, kramp tarzında karın ağrıları ve beraberinde kabızlığın olmasıdır. İkinci türü ishalle; üçüncü türü bir dönem kabız bir dönem ishalle gider. Yani 6 ay kabız, arkasından 6 ay ishal gider. Dördüncü türü de hafta içinde bile değişken olandır. Yani haftanın ilk yarısında kabızlık, ikinci yarısında ishal; tekrar kabız tekrar ishal bu şekilde değişerek kendini gösterir. Bunların tamamı beyin ile bağırsak arasındaki emir komuta zincirindeki birtakım aksamalar sebebiyle meydana gelir.’’

‘‘STRES ÖNEMLİ BİR FAKTÖR’’

. Huzursuz bağırsak sendromunu tetikleyen faktörler nelerdir? Kimler risk grubuna girer?
‘‘İş stresi, sosyal stres, aile stresi gibi çevresel faktörlerin etkili olduğu bir hastalıktır. Bağırsak, kapladığı alan olarak vücuttaki en büyük organdır ve trilyonlarca sinir tarafından yönetilir. Bunların tümünün komutu beyinden gelir. Hastaların yaklaşık yüzde 25-30’unda halk arasında vesvese ya da endişe denen kaygı bozukluğu görülmektedir. Ayrıca depresyon ve panik atak gibi problemler de tetikler. Hastalığın ruhsal boyutunun yanı sıra bir de sindirim sistemi boyutu vardır ve ikisi çoğunlukla paralel gider.’’

. Kabızlık tıbben ne zaman bir hastalık olarak kabul edilir?
‘‘Haftada iki kere ya da daha seyrek dışkılama yapan kişide kabızlık problemi var demektir. Örneğin bir kişi haftada bir kere ya da 10 günde bir dışkılıyorsa kabızlığı olan bir kişidir. Her gün dışkıladığı halde kabız olan kişi bizim için kabızlık değil, dışkılama zorluğu çekmektedir. Kabızlık, bağırsağın tamamını ilgilendirirken; dışkılama zorluğu bir tahliye yani makattan atılım problemidir. Dolayısıyla kabızlıktaki kasıt seyrek dışkılama olmasıdır.’’

BESLENME TARZI NASIL OLMALI?

. Kabızlığa yol açan faktörler nelerdir? Beslenme tarzı, kullanılan birtakım ilaçlar, genetik ya da vücuttaki başka sağlık sorunları kabızlığa yol açar mı?
‘‘Özellikle hipotiroidi (guatr bezinin az çalışması) kabızlığa sebep olabilir. Kalsiyum ilaçlarının ve ağrı kesicilerin çok fazla kullanımı, depresyon ilaçları bağırsak hareketlerini yavaşlatır. Özellikle morfin türü güçlü ağrı kesicilerin tamamı bağırsak hareketlerini yavaşlatır. Kansızlık sebebiyle kullanılan demir hapları ciddi kabızlık veya dışkılama zorluğu problemlerini ortaya çıkarır. Bunların dışında strese ve diyet hatalarına bağlı problemler kabızlığa yolaçar. Özellikle 55-60 yaştan sonra su alımı çok yetersizse buna bağlı kabızlık görülür.’’

Prof. Dr. Korhan Taviloğlu

. Ne tür gıdalar daha çok kabızlık yapar? Lifli gıdalarla beslenmek bağırsak hareketlerini arttırır mı? Aşırı et yemek kabızlık nedeni midir?
‘‘Batı türü beslenme dediğimiz kırmızı etten zengin, liften fakir beslenme tarzı yercih edilmemelidir. Çok fazla kırmızı et ile hamburger, lahmacun, pizza gibi fastfood tarzı yiyecekler yenilmemelidir. Bol miktarda lifli gıdalar içeren Anadolu ve Ege mutfağı idealdir. Bakla, nohut, bezelye, fasulye, mercimek gibi lif oranı yüksek olan bakliyat türleri; ıspanak, pırasa, lahana, semizotu gibi sebzeler ile zeytinyağlı gıdalar sindirimin ve dışkılama işleminin kolaylaşmasını sağlarlar.’’

. Sürekli kabızlık çekenlerde ne tür sağlık problemleri görülür?
‘‘Yoğun kabızlığı ya da yoğun dışkılama zorluğu problemi olanlarda özellikle makatla ilgili tahliye ve atılım problemleri sık görülür. Bunlar başlıca şu üç ana sorunla kendini gösterir: Makatta yırtık olması, makatta hemoroid olması (halk arasındaki adıyla basur) ve makatta sarkma oluşmasıdır.’’

KABIZLIĞIN AMELİYATSIZ TEDAVİSİ

. Kabızlık nasıl tedavi edilir?
‘‘Bu konuda öncelikle hastanın diyetine dikkat etmesi, hareketli bir yaşam sürmesi, düzenli yürüyüş yapması, günde 2 litrenin üzerinde sıvı alması çok önemlidir. Halk arasında dışkı gevşetici ya da dışkı yumuşatıcı olarak adlandırılan ilaçları, nüfusun yaklaşık yüzde 30’unun kullandığı bilinmektedir. Bu ilaçlar zamanla bağımlılık yapmaktadır. Bağırsaklar bu ilaçlar olmadan işlevini yapamamaya başlamaktadır. Yine rezene içeren çaylar da aynı şekilde bağırsak alışkanlığı yapmaktadır. Kolonoskopi ile incelendiğinde sağlıklı insanın bağırsağının içi pembe renklidir. Bu çayları yoğun bir şekilde kullananların bağırsak rengi ise sarı ve yeşil bir renk alır.

Kabızlık problemi kronikleşmiş hastaların çoğu ise artık ilaç tedavisi aşamasını geçmiş olarak hekime başvurmaktadırlar. Böyle hastaların ortalama hekime gelme süreleri 3-5 yıl arasında değişir. Kronik kabızlık şikayeti ile gelen hastaya önce emin olunmak için kolonoskopi yapılır. Daha sonra ameliyatsız bio feedback tedavisi uygulanabilir. Bu, makatı uyararak tahliyeyi kolaylaştırma tedavisidir. Bazen zıt kasılma dediğimiz bir problem olur. Bu da botoks dediğimiz bir iğne ile tedavi edilir. Bu tür basit önlemlerle tedavi edilemezse kabızlık ameliyatı denilen çeşitli cerrahi tekniklerden biri tercih edilir.’’

. Kimler dışkılama alışkanlıklarındaki hangi problemler nedeniyle bir doktora başvurmalılar?
‘‘Tuvalette ideal kalma süresi beş dakikadır. Bu sürenin üzerinde kalan; tuvalette gazete okuyan; bilmece, bulmaca, sudoku çözen; dizüstü bilgisayar ya da ipad ile tuvalete giren kişilerin, olağan alışkanlığın dışında olduklarını bilmeleri ve buna göre önlem almaları gerekir. Bahsedilen koruyucu basit önlemlerle de problem çözülmezse ilgili bir hekime başvurmaları uygun olur.’’