İdrar Ve Dışkı Kaçırmada Nöromodülasyon Tedavisi

Şubat 20, 2021 - 12:16

Nöromodülasyon Araştırma ve Eğitim Derneği Başkanı Algoloji uzmanı Prof. Dr. Süleyman Özyalçın, ATV Avrupa ekranlarında yayımlanan “Esra Kazancıbaşı ile Sağlığım İçin Herşey” programına katıldı.

Nöromodülasyon nasıl bir tedavi yöntemidir? İdrar ve dışkı kaçırmanın nedenleri nelerdir? İdrar ve dışkı kaçırmada elektrot ve pil tedavisi nasıl uygulanır? Nöropatik ağrı nedir? Diyabet hastalarında nöropatik ağrının nedeni nedir? Nöromodülasyon Araştırma ve Eğitim Derneği’nin faaliyetleri nelerdir?

Prof. Dr. Süleyman Özyalçın, Esra Kazançıbaş’ının sorularını yanıtladı.

. Nöromodülasyon nasıl bir tedavi yöntemidir?

“Nöromodülasyon, sinir sistemi merkezi yani beyin veya omurilik ile kollarımızdaki, bacaklarımızdaki sinirlere yönelik bu sinir sistemindeki bazı mekanizmaları harekete geçiren bir tedavi biçimidir. Bu alan çok geniş ve farklı disiplinleri içeriyor; tedavisi imkansız kalp ağrılarından omurilik ağrılarına, bel ve bacak ağrılarına, nöropatik ağrıya kadar pek çok ağrı bu alana giriyor. İdrar kaçırma, dışkı tutamama, dışkı kaçırma, parkinson gibi hareket bozuklukları sorunlarına yönelik bir sürü akonu da yine Nöromodülasyon alanına giriyor. Bu alanlar içine bakarsanız beyin cerrahisinden algolojiye, ürolojiden gastroenterolojiye, kalp doktorluğundan fizik tedavi doktorluğuna ve psikiyatriye kadar bir çok alanı kapsıyor.

Nöromodülasyonda iki temel uygulamamız var. Biri, sinir sisteminin merkezi veya periferik alanlarını (hastalıkla ilgili alanlarını) elektrik uyarıları vererek harekete geçiriyoruz.

Omuriliğe beyne bir takım pompalar sayesinde ilaç vererek ağrı kontrolü ve benzeri bir takım tedaviler uyguluyoruz. Örneğin bazı felçli hastalardaki kasılmaları kontrol ederek tedavilerini düzenliyoruz.”

. İdrar ve dışkı kaçırma hangi sebeplerden kaynaklanır?

“İdrar kaçırmayla ilgili alan daha çok üroloji ve kadın doğumu ilgilendiren bir alan. Dışkı kaçırma ve kabızlık bölümü de gastroenterolojiyi ilgilendiriyor. Nöromodülasyon, kabızlık tedavisinde de kullanılabilir.

İdrar kaçırma birçok nedenden olabilir. Bunun temel nedenleri idrar yollarındaki bozukluklar, enfeksiyonlar veya aşırı şeker hastaları, alkolizm, omurilik hasarları mesela bel ameliyatından sonra da olabilir, yüksekten düşmeden sonra da olabilir. Çok doğum yapan kadınlarda da idrar kaçırma sorunu olabilir.

Dışkılama problemleri veya dışkı kaçırma, dışkı tutamama veya dışkıyı yapma hissinin gelmemesi problemleri de yine; çok doğum yapan hanımlarda, omurilik hasarlarında veya dışkı tutucu kasların (anüs civarı kasların) felç hali ya da bu kasların kesilmesi veya başka bir travmayla bütünlüğünün bozulması nedeniyle olabilir.

“HASTANIN KUYRUK SOKUMUNA BİR ELEKTROT YERLEŞTİRİYORUZ”

. Bu problemler için tedavi yönteminiz nedir?

“Tedavinin temelini ana tedaviler oluşturmalı yani hastalığın temelini oluşturan sorun neyse aşırı diyabet, alkolizm, bağların gevşemesi vs. bunlara yönelik ilaç tedavileri, fizik tedavi uygulamaları veya cerrahi tedaviler oluşturmalıdır. Bu ana tedaviler, hastaya yeterli olmuyorsa veya tedavi etmiyorsa o zaman biz hastanın kuyruk sokumuna bir elektrot yerleştiriyoruz. Bu elektrot hem o kuyruk sokumundaki idrarla ve dışkılamayla ilgili sinir sistemini uyarıyor hem de beyinde algı açıcı etki yapıyor.

Hasta idrarını hissetmiyorsa, dışkısının geldiğini hissetmiyorsa veya dışkılamada zorluk çekiyorsa ciddi bir kabızlık problemi varsa hem problemin olduğu yerde hem de beyinde çözecek uyarılar veriliyor. Bu sürekli uyarılarla da hastalarımızın önemli ölçüde rahatladığını görüyoruz.

Önce elektrot yerleştiriyoruz. Bu elektrotla 2-3 hafta hastayı takip ediyoruz. Hastanın yakınmaları yüzde 50’den fazla geçerse hastaya kalıcı pillini takıp yaşama döndürüyoruz.”

. İdrar ve dışkı kaçırma sorunlarının her ikisinde de elektrotu ve sonrasında pili mutlaka kuyruk sokumuna mı yerleştiriyorsunuz? Yerleştirme işlemi nasıl gerçekleşiyor?

“Evet elektrotu da pili de mutlaka kuyruk sokumuna yerleştiriyoruz. Bunun çeşitli yerleştirme yöntemleri var. İşlem minimal invaziv bir işlemdir. Büyük bir cerrahi müdahale gerektirmiyor. Röntgen dediğimiz cihazın altında işlemi yapacağımız alanı görüntüleyip elektrotumuzu yerleştiriyoruz ve geçici bir pille yani dışarıdan kontrollü bir pille 2-3 hafta izliyoruz. Hastaya faydalı olduğunu gördüğümüzde yine küçük bir cerrahi işlemle bu sefer hastanın cildinin altına pil yerleştiriyoruz ve pille elektrotun ucunu bağlantılıyoruz.

Bütün işlemler, steril ortamda ve skopi kontrolü altında yapılıyor. Verdiğimiz uyarıları alarak elektrotun tam istediğimiz bölgeye yerleşmesini sağlamak için hastayı tam uyutmuyoruz. Bu uyarıları gözle de görebiliyoruz ama hastaya sorarak da bu uyarıları almak zorundayız.”

“ELEKTROT VE PİL TEDAVİSİNDE BAŞARI ORANI YÜZDE 65-70 CİVARINDA”

. İdrar ve dışkı kaçırma elektrot ve pil uygulaması diğer tedavilerden sonuç alamamış hastaları ne oranda tedavi ediyor?

“Diğer yöntemlerden sonuç almayan vakalarda aşağı yukarı yüzde 65-70 oranında tedavi edici özelliği var; bu da oldukça iyi bir başarı.

Bir de uzun süreli tedavi olarak düşünün; benim 8 yıldır takip etiğim hastalar var. Bu üzün süreli tedavide hastanın işe dönmesi, gelir kazanması, hayatını sürdürecek duruma gelmesi oldukça büyük bir başarı.”

. Pilin ömrü ne kadardır, daha sonra pili değiştirmek gerekir mi?

“ Pilin ömrü hastanın kullandığı doza da bağlı olarak değişiyor. Aşağı yukarı 8-10 yıl arası sürüyor. Pil bittiği zaman yani 8- 10 yıl sonra sadece pili değiştirerek tedaviyi devam ettirebiliyoruz.”

. Pil takılı olan hastalar günlük yaşamlarında nelere dikkat etmeliler? Alışveriş merkezleri ya da hava alanlarındaki güvenlik kapılarından giriş çıkışlarda herhangi bir problem yaşıyorlar mı? MR ve benzeri görüntüleme cihazlarına girebiliyorlar mı?

“ Pil takılı olan hastalarımıza pilin takılı olduğuna dayir bir belge veriyoruz. Güvenlik kontrolünden geçerken uyarı verdiklerinde belgeyi göstererek güvenlikten geçebiliyorlar.

En önemli sorun MR sorunudur ama günümüzde MR uyumlu cihazlar da (piller) geliştirildi ve üretildi. Bu cihazların SGK tarafından ülkemizde geri ödemesi henüz yapılmıyor.

MR sorunu da şöyle çözülebiliyor; pil kapatılarak ve pilin bulunduğu bölgeyi bir koruyucuyla kapatarak MR gibi çekimler yapılabiliyor.”

“HASARLANMAYLA SEYREDEN AĞRILARA “NÖROPATİK AĞRI” DENİR”

. Nöropatik ağrı nedir? Hasta, bu ağrıyı nasıl tarif eder?

“Biz ağrıyı üç temel biçimde inceleyebiliriz. Birincisi ağrı iletim reseptörleri üzerinden olan ağrı; nosiseptif ağrı. Bu da şu demek; ameliyat sonarsı kesinizin ağrıması, ayağınızın ağrıması, ayağınızı burkunca bir yere çarpınca o bölgede oluşan sorunun ağrıması…

Bel ağrılarında akut atakları (ani atakları) nosiseptif şeklinde başlar ancak sinir sisteminin hasarıyla seyreder ama bu doğrudan beyin hasarı, omurilik hasarı veya kolumuzdaki, bacağımızdaki bir sinirin hasarıyla da olabilir. Hasarlanmayla seyreden ağrılara ‘nöropatik ağrı’ denir.

Tanısı farklıdır yani nöropatik ağrı şikâyeti olan hasta, kimi zaman yanıyor diye bahseder. Örneğin diyabetlilerin ‘ağayım yanıyor’ demesi ‘ellerim yanıyor’ demesi gibi. Kimi zaman da hasta, ‘kaşınıyor’ diye tarif edebilir. Kimi zaman ‘elektrik çarpması gibi’ diyebilir.”

“KONTROLSÜZ DİYABETLERDE NÖROPATİK AĞRI OLUYOR”

. Nöropatik ağrılar daha çok tip 1 diyabette mi, tip 2 diyabette mi ortaya çıkıyor?

“ Aslında kontrol edilemeyen bütün diyabetlerde ortaya çıkıyor yani şekeri tam olarak ayarlanamayan kontrolsüz seyreden çok yükselebilen, ilaç kontrolü tam sağlanamayan diyabetlerin çoğunda nöropatik ağrı ortaya çıkabiliyor. Bazen kontrol edilenlerde bile ortaya çıkabiliyor. Tamamen sinirin yanıtıyla ilgilidir. Bunu tip 1 veya tip 2 diye ayırmak çok mümkün değil.”

. Diyabetlilerde nöropatik ağrılar daha çok vücutlarının hangi bölgelerinde oluyor?

“ Vücutta daha çok periferik dediğimiz ellerde, ayaklarda seyreden bir rahatsızlık. Bu bölgelerde kan dolaşımın yaratığı beslenme az olduğundan daha çok bu bölgelerde oluyor. Özellikle birinci planda ayaklarda, daha sonra ellerde seyreden bir rahatsızlıktır.

Hastaların şeker düzenleri, diyabet kontrolleri bozuldukça bu tür yakınmaları artar çünkü artan şeker oranıyla uç sinirlerde (ayaklarda, ellerdeki sinirlerde) hasar artar. Hastalar, bu ağrıyı ayaklarım yanıyor, üşüyor diye tanımlar.”

. Nöropatik ağrıların tedavisinde ağrı kesiciler etkili midir? Nöropatik ağrıların tedavisi nasıl yapılır? Nöromodülasyon tedavileri hangi tip nöropatik ağrılarda önerilmektedir?

“ Nöropatik ağrının ilaçla tedavisinde yanlış ilaç kullanımları ekonomilerine bile etki edecek olumsuzluklar yaratır. Basit analjeziklerin hiç birinin kullanılmaması gerekir. B vitaminin kullanılması yanlıştır. Bunun yerine epilepside, sara hastalarında kullanılan ilaçların, depresyon tedavisinde kullanılan ilaçların daha etkin olduğu bilimsel olarak kanıtlanmıştır.

Nöromodülasyon tedavisi nöropatik ağrının en belirgin tipleri olan başarısız boyun veya bel cerrahisi ağrıları, bazı sinir kesilerinin ağrıları, diyabetik nöropati ağrılarında uygulanır. Bunlarla birlikte yine sinir hasarıyla seyreden ağrılarda omuriliğe yerleştirilen pillerin (bu defa pil, kuyruk sokumuna değil de omuriliğine yerleştirilir) etkinliği bilimsel olarak da kanıtlanmıştır.”

. Nöromodülasyon Araştırma ve Eğitim Derneği’nin başkanlığını yürütüyorsunuz. Halka yönelik neler yapıyorsunuz ve bilgilendirici faaliyetleriniz var mı?

“Biz önce hekimleri bilgilendirme çabası içindeyiz. Kadavra kurslar yapıyoruz. Halka yönelik de internet sitemizde bir bölüm açtık. Nöropatik ağrı nedir, tedavi olanakları nelerdir gibi soruları yanıtlıyoruz.”