Ağız, Diş ve Çene Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Beril Atalay, ATV Avrupa erkânlarında yayınlanan “Esra Kazancıbaşı ile Sağlığım İçin Herşey” programına konuk oldu.
Diş kayıplarının, ağız ve diş hijyenine dikkat edilmemesinden kaynaklandığını belirten Doç. Dr. Beril Atalay, Esra Kazancıbaşı’nın diş kayıpları ve implantlarla ilgili sorularını yanıtladı.
. Diş kayıpları neden olur? Yaşa bağlı diş kayıpları dışında hangi nedenlerle diş kayıpları yaşar kişiler?
“Diş kayıplarının yaşanmasının sebepleri en başında tramvaya bağlı kayıpları görüyoruz. Bunun dışında periodontal sebeplerle yani diş etti hastalıkları nedeniyle bir takım diş kayıpları oluyor. Bunlar sizin de bahsettiğiniz gibi yaşla alakalı diş kayıpları oluyor. Bunun dışında kontrolsüz ağız hijyeni yani kötü ağız hijyenine bağlı olarak dış kayıplarına karşılaşabiliyoruz. Toplumumuzda ağız, diş sağlı henüz istenilen düzeyde değil dolayısıyla yaygın miktarda kaybedilmiş dişlerle karşılaşıyoruz.”
. Halk arasında vidalı diş dediğimiz implantlar nedir? İmplantların bildiğimiz total ya da kısmi diş protezlerinden ne gibi bir farkı bulunuyor?
“İmplantların materyalleri titanyumdur. Zaten vücudun kabul ettiği tek materyal de titanyumdur. Dolayısıyla bütün bilinen implantasyonlar titanyum materyaliyle oluyor. Bunlar, diş kökünü taklit eden vida şeklinde diş kökü formunda ya da silindir formlarda bir takım malzemelerdir. Diş kayıpların olduğu bölgeye bunları yerleştiriyoruz Aslında İmplantasyonlar için dikkat etmemiz gereken üç tane ana başlık var; hastanın psikolojisi, sistemik durumu ve implantasyonun yapılacağı dokunun lokal durumu.”
“DİYABET HASTALALIĞI VE İMPLANT”
. Diyabet hastalarına implant yapılabilmesi mümkün mü?
“Aslında çok yaygın miktarda diyabet hastasına biz implant yapıyoruz. Diyabetin bizim açımızdan korkulan endişe veren tarafı kontrolsüz diyabetli hastalardır. Çünkü bunlar özellikle enfeksiyona daha açık kişiler oluyor. Enfeksiyona açık olması, bir insanın İmplantın kontredikasyonu yani çeneye yapışma sürecini etkileyebilir. Dolayısıyla kontrol altında tutulan diyabet hastalarında implantasyon açısından her hangi bir kontredikasyon yok.”
. İmplantları kime yapamıyorsunuz?
“Son zamanlarda özellikle yaklaşık 7 ila 8 senedir tam bir tedavi protokolü oturmamış olan bir durum var. Osteoporotik yani kemik erimesi olan kişilerin kullandığı bifosfonat grubu ilaçlar var. Bunlar yine çok tehlikeli değil ama bifosfanatların kanser metastazları bulunan kişilere kullanılan türevleri var. Bunların tedavisi ne yazık ki çok mümkün değil bifosfonat kullanan bir hastanın özellikle damardan bifosfonatı kullanan kanser metastazı olan kişilerin özellikle çene bölgelerinde alt çenesinde ve üst çenesinde bizim avasküler nekroz dediğimiz kemik ölümleri yani bu hastalarda beslenemeyen açıkta bulunan kemik gözükmekte. Dolayısıyla bu bifosfonat kullanan hastalar bizim açımızdan çok dikkat edilmesi gereken grupların başında yer alıyor.”
. Bir kişinin diş etlerinde hastalık varsa yani diş etleri sık sık kanıyorsa, diş etlerinde enfeksiyon bulunuyorsa geçici bir süre bile olsa bu durum implant yapmaya engel midir?
“Enfekte bir alana implantasyon yapmamız mümkün değil ve doğru da değil. Enfeksiyonu lokal bir bölgedeyse o lokal bölgenin enfeksiyonu tedavi edildikten sonra o bölgenin implantasyonu mümkün olabilir. Enfeksiyona yol açan sebepleri ortadan kaldırdığınız anda o bölge iyileşmeye başlar. Kişinin tabi ekstra bir hastalığı rahatsızlığı yoksa. Dolayısıyla enfeksiyon belirtilerini ortadan kaldırıp bölgeyi temizledikten sonra enfeksiyon açısından herhangi bir endişemiz kalmadıktan sonra o bölgeye İmplant yapılabilir.”
. Bir hastanın ağzındaki dişlerin çoğu ya da hiçbiri yoksa implant yapılması mümkün mü?
“Aslında İmplanta klinik endikasyon yelpazemiz çok açık. İmplantasyon açısından çok az vakada bir takım ek tedaviler gerekiyor. Dolayısıyla tek diş eksikliğinde de çok diş eksikliğinde de günümüzde İmplant yapmak mümkündür.”
“KÖPRÜNÜN ALTERNATİFİ İMPLANT”
“İmplantlar nedir? İmplantlar diş etlerine nasıl uygulanıyor?
“Herhangi bir sebepten dolayı bir dişimizi kaybettiniz, bu dişimizi çektirmek zorunda kaldınız. Diş çekildikten sonra bu bölgenin tamamlanması için iki tane yöntemimiz var. Bir tanesi konvansiyonel yöntem yani yıllardır yapılan köprü yöntemi, bunun için sağlam dişlerin kesilmesi gerekiyor. Daha sonra bu sağlam kesilmiş olan dişin üzerine konvansiyonel bir köprü yöntemi geliyor,
Köprünün alternatifi implant. Bu işlem için sağlam dişlere dokunulmadan boş kalan diş bölgesinde, vida için yer hazırlanıyor ve implant yerleştiriliyor daha sonra da hastaya uygun olarak hazırlanan yeni diş, çeneye vidalanıyor.
İmplant kemiğe yerleştirildikten sonra dşin vidalanması için gerekli bir bekleme süresi var; alt çene için bir buçuk ay, üst çene için iki ay beklemek yeterli oluyor. Bu beklememizin sebebi de implantımızın kemiğe tamamen yapışması. İmplant kemiğe yapıştıktan sonra üzerine yine bir taşıyıcı takılıyor. Bu da implantımızın kendisine vidalanarak yerleştiriliyor.
Bu yerleştirildikten sonra üzerinden ölçüleri alınıyor ve tek parça olarak dişlerimize dokunmadan hazırladığımız kaplamamız üzerine yerleştiriliyor. Buradaki avantajımız diğer dişlerimizi kesmemek ve mevcut kemiğimizi kaybetmemek.
Köprü protezi yapıldığı taktirde, bu köprü protezinin optimum 5 yıl içerisinde değiştirilmesi tavsiye ediliyor. Bu tip tedaviler ülkemizde pahalı tedaviler olduğu için genellikle beş yıl içerisinde bunu değiştirmek ne yazık ki olmuyor. Ama bir implantasyon tedavisi uygun bir ağız hijyeni eşliğinde yıllarca hastaya hizmet edebiliyor.”
. Şehir dışından gelen hastalar olduğu zaman bekleme süreleri nasıl ayarlanıyor?
“Bekleme sürelerinde bu hastaların dişsiz kalmasını istemiyoruz. Mümkün olduğunca en azından bir geçici protez hazırlıyoruz. İmplatasyonu yapmadan önce bir ölçü alıyoruz hastadan ve bu ölçü nezdinde geçici protezler hazırlıyoruz. Çünkü bu süre zarfında dişsiz kalması görünüş açısından çok iyi bir şey değil dolayısıyla implantasyonu yaptığımız seansta hemen geçici bir diş koyuyoruz.”
“İMPLANTTA TEDAVİ SÜRECİ MAKSİMUM 2,5 AY”
. Bütün bu süreçler ne kadar zaman alıyor? Tabi bu kaybolan diş sayısına göre de değişiyordur. Ortalama üç dört dişi eksik olan kişiyi düşünelim, ne kadar sürede kişi implantlı dişlere kavuşmuş olabiliyor?
“Çok diş eksikliğiyle ve ya az diş eksikliği arasında tedavinin süresi açısından genellikle çok bir şey değişmiyor. Tek diş eksikliğinde de çok diş eksikliğinde de bekleme süresi aynı oluyor. Optimum süremiz alt üst çene birlikte çalışıyorsak eğer maksimum iki ay ve bunun üzerine bir protez süresi, o da yaklaşık on gün sürüyor. Yani maksimum ikibuçuk ay içerisinde hastalarımızın bütün tedavisi bitiyor.”
. Kalp hastalarına İmplant yapılabiliniyor mu?
“Kontrol atındaki kalp hastalarına implant yapılabiliniyor. Kalp hastaların operasyonu açısından bazen uygun olamayan durumlar karşımıza çıkabiliyor. Çünkü bazı kalp hastaları kan sulandırıcılar kullanıyorlar. Bu kan sulandırıcı ilaçları kesmek istemiyoruz. Bazı grup hastalarda kan sulandırıcıları kesip implant yapıyoruz. Ama genel anlamda bakarsanız bir hastanın kalp hastalığı olması onu implantasyon açısından bir kontredikal bir durum olmadığını söyleyebilirim.”
. İmplantın reddine işaret eden bir takım belirtiler var mıdır? Vücuda yabancı bir madde giriyor; bazen vücut bu maddeleri kabul etmeyebilir. Böyle vakalar olabiliyor mu?
“İmplantın yüzey özellikleri çok önemli yani kemiğe değen yüzeyin hepsi titanyum, bütün implantlar titanyum ama hepsinin farklı yüzey özellikleri olabiliyor. Yüzey özelliklerinde kemik hücrelerinde en iyi tutan yüzeyler tercih edilirse bu risk yani vücudun bu implantı kabul etmeme riski yaklaşık yüzde birlerden fazla değil.
Uygun bir cerrahi ile düzgün bir şekilde travmatik zarar vermeden uygulanan bir cerrahiyle o implantın kabul etmeme riski yüzde birden daha az bir ihtimal. Nasıl anlıyoruz? Genellikle ilk iki ya da üç hafta içerisinde bu hastalar bize bir huzursuzlukla konforsuzlukla başvuruyorlar. Ya bir enfeksiyon oluyor ya da bir ağrı oluyor. Bizimde yaptığımız klinik ve radyolojik muayeneler sonucunda implant eğer vücut tarafından kabul edilmediyse zaten bu anlaşılıyor.”
“IMPLANT VE PROTEZDE AĞIZ VE DİŞ BAKIMI”
. İmplant veya protez diş hangisi olursa olsun, ağız ve diş hijyeni nasıl sağlanır?
“Ne yazık ki toplumuzda ‘protez-implant yaptırdım, bunlar nasılsa cansız, bakımı gerekmez’düşüncesi var. Normal ağız hijyenimiz nasıl olmalıysa, nasıl kendi dişlerimize bakıyorsak uzun vadede daha iyi randıman alabilmek için implantlarımızın da aynı şekilde bakıma ihtiyacı var.”
. İmplantların bakımı için geliştirilmiş özel fırçalar var mı? Yani nasıl bakmak gerekli, normal diş fırçalanıyor gibi mi fırçalanmalı yoksa ayrı özel ürünler var mıdır?
“Genellikle istediğimiz normal fırçalama ama bazı vakalarda implant üstü protezler mesela hibrit tarzı bir protez yapıldığında (daha geniş hacimli implantlardan destek alan sabit ve tek parça bir protez kullandığını düşünün) bu normal konvansiyonel fırçalarla temizlenemez. Hastalara, ekstra ağız duşu dediğimiz ya da protez fırçaları dediğimiz bir takim ürünleri kullanmaları gerektiğini belirtiyoruz.”
“SİGARA VE İMPLANT”
. Sigara içenlerde implantın reddi riski daha mı yüksek?
“Sigara vücut sağlığımızda olduğu gibi ağız ve diş sağlığında da implantasyonlarda da bir risk faktörü. Bununla ilgili yıllar öncesinden yayınlanmış olan bunu ispatlayan çalışmalar var. Dolayısıyla sigara içenlerde mutlaka bir kompikasyon görme riskimiz var.”
. Sağlık açısından diş eksikliği nedir?
“Bir kere diş eksikliği olan insanlar çok basit bir şekilde normal çiğneme yapamazlar. Normal çiğneme yapamadan yutarak yediklerini öğütmeye çalışırlar, bu da gastrointestinal açısından sıkıntı yaratır. Mide sağlığımız bozulabilir. Ağız, diş ve çene açısından bakarsak, eklem sağlığı yönünden eklem bölgesinde ağzı açıp kapatan eklemler de geri dönüşü olmayan sıkıntılara yol açmakta dolayısıyla bizim amacımız mümkün olduğunca hızlı bir şekilde diş kayıplarını yerine koymak. Başka bir yerde bozulma yapmadan mümkün olduğunca eksikleri tamamlamak istiyoruz.”