İnsanlar Neden Hapşırır? Hapşırırken Neden Gözlerini Kapatır?

İnsanlar neden hapşırır? Herkes bunun sebebini aslında biliyor. Hapşırmak vücudun; görünür veya mikroskobik alerjenlerden, virüslerden ve tahriş edici maddelerden kurtulma yöntemi. 

Hoffman Estates'te çalışan Kulak, Burun, Boğaz doktoru Matthew Purkey, "Üst solunum yollarımız, özellikle de burnumuz, potansiyel olarak zararlı olan yabancı bir maddeyi algıladığında, maddeyi dışarı atmak için hapşırma refleksi gösterir" diyor. 

Yani hapşırma koruyucu bir mekanizmadır. Ama nasıl oluyor da bu kadar tatmin edici olabiliyor ve neden hapşırmalar sıklıkla arka arkaya oluyor? Ve birinin geleceğini hissettiğinizde tam bir hapşırmayı önlemenin bir yolu var mı?

İŞTE HAPŞIRMA HAKKINDA BİLMENİZ GEREKENLER: 

HAPŞIRDIĞIMIZDA NE OLUR?

Dr. Purkey, burnunuza tahriş edici bir madde girdiğinde hapşırmanın başladığını söylüyor. Burna giren madde burun kıllarına dolanır, sinir uçlarını uyarır, bu da beyin sapının  solunum, sindirim ve kalp hızı gibi önemli ancak istem dışı işlevleri kontrol eden medulla adı verilen bir kısmına bir mesaj gönderir. 

Sinyaller medullaya ulaştığında beyin; gözlerinizi kapatmayı, derin bir nefes almayı, boğazınızdaki kasları gevşetmeyi ve ardından burnunuzdan ve ağzınızdan hava, tükürük ve mukusun dışarı atılmasını içeren fiziksel bir tepki başlatır. 

Tüm hapşırmalar aynı şekilde başlar ve biter, ancak herkesin kendi imzası olan hapşırık vardır; bir kişinin hapşırması neredeyse sesi kadar benzersizdir. Uzmanlar bunun akciğer kapasitesindeki bireysel farklılıklar ve burnunuzun, boğazınızın ve ağzınızın benzersiz yapısıyla ilgili olduğunu söylüyor.

HAPŞIRMAYA NE SEBEP OLUR?

Hapşırma birçok nedenden dolayı olur. Genel olarak, burnumuzda bir gıdıklanma hissettiğimizde, bunun nedeni büyük olasılıkla sinüslerimize giren yabancı bir cisimdir.

En yaygın tetikleyiciler şunlardır:

* Duman, parfüm ve hava kirliliği gibi çevresel tahriş edici maddeler
* Evcil hayvan kepeği, polen veya toz akarlarının neden olduğu alerjiler
* Soğuk algınlığı, COVID-19 ve grip gibi enfeksiyonlar
* Burundaki mukoza zarlarını tahriş eden kuru hava
* Biberler (karabiber ve acı biber dahil), burun kanallarını tahriş eden "piperin" adı verilen bir madde içerir. (Ayrıca bibere keskin tadını veren de budur.)

Bu hapşırık tetikleyicilerinin ötesinde, daha tuhaf olanlar da var.

Kuzey Amerika Cinsel Tıp Derneği'ne göre bazı insanlar seks sonrası hapşırıyor. Bunun neden olduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, Ulusal Tıp Kütüphanesi'ne göre hem hapşırma hem de cinsel uyarılma, istemsiz reaksiyonları kontrol eden otonom sinir sistemi tarafından kontrol edildiğinden olabilir.

Maine'de özel muayenehanede bir immünolog olan Heather Moday, oldukça nadir görülen bir fenomen olan "hapşırma" ve "doygunluk" kombinasyonu "Bazı insanlar yemekten sonra hapşırır" diye anlatıyor.

İnsanlar aniden parlak ışığa maruz kaldıklarında veya doğrudan güneşe bakarken de hapşırabilirler. Fotik hapşırma refleksi olarak adlandırılan bu reaksiyon ise biraz gizemlidir. 

HAPŞIRIRKEN NEDEN GÖZLERİMİZİ KAPATIRIZ? 

Gözleriniz açıkken hapşırmak mümkün olsa da, Dr. Purkey buna karşı tavsiyede bulunuyor. Purkey, çoğu insanın burun ve ağız yoluyla atılan tahriş edici maddelerden korunmanın bir yolu olarak gözlerini istemeden kapattığını söylüyor.

NEDEN BAZEN ARKA ARKAYA DEFALARCA HAPŞIRIRIZ? 

Dijital sağlık hizmetleri platformu Clearing'de nörobilimci ve baş sağlık görevlisi olan Jacob Hascaolovici, bunun genellikle iyi bir nedenden dolayı gerçekleştiğini söylüyor: İlk hapşırmanız burun pasajlarınızı yeterince temizlenmez. İkinci veya üçüncü bir hapşırma ise vücudunuzun tahriş edici maddeleri burnunuzdan güvenli bir şekilde çıkar.

HAPŞIRMAK NEDEN İYİ HİSSETTİRİR?

Hapşırmayı zevkli buluyorsanız, yalnız değilsiniz. Hapşırmak burundaki gıdıklanma hissini anında giderirken, bu bir kaşıntıyı kaşıma hissine benzer. Dr. Moday, hapşırmayla ilgili kas kasılmalarının çok marjinal bir endorfin akışını tetikleyebileceğini söylüyor. Endorfinler beyni dolduran, iyi hissettiren kimyasallardır.

HAPŞIRIRKEN TUTMAK KÖTÜ MÜ? 

Hapşırırken tutmak ne kadar cazip gelse de, uzmanlar bunun olmasına izin vermenin en iyisi olduğu konusunda hemfikir.

Dr. Purke, bunun nedeni olarak, hapşırmaların oldukça güçlü bir basınç oluşturması ve eğer burnunuz ve ağzınız yoluyla serbest bırakılmazsa, kulak zarlarınızı ve hatta gözlerinizdeki ve beyninizdeki kan damarlarını parçalayabileceğini söylüyor. Ayrıca, aksi takdirde dışarı atılacak olan bakteri veya diğer tahriş edici maddeler kulağınıza yönlendirilerek ağrılı bir kulak enfeksiyonuna neden olabilir. 

HAPŞIRMA NASIL DURDURULUR?

Hapşırmak zevkli olsa da, sürekli hapşırmak oldukça can sıkıcı olabilir. Kendinizi o anda hapşırmaktan alıkoymak için kesin bir yöntem olmadığından, en iyi hareket tarzınız, onları tetikleyen şeyi en başta bulmaktır. Ardından kök nedeni tedavi edebilirsiniz. 

Uzmanlar sizi hapşırtan sebepleri ortadan kaldırarak, hapşırmayı engelleyebileceğinizi söylüyor. Uzmanlar, eğer hapşırmanızın sebebini bulamıyorsanız bir alerji testi yaptırmanızı tavsiye ediyor.

Kaynak: health.com