İrritabl Bağırsak Sendromunun Nedenleri ve Belirtileri

İrritabl bağırsak sendromu (İBS/hassas bağırsak sendromu) nedir? Nasıl bir hastalıktır? Kadın, erkek farkı var mıdır? Hangi yaşlarda ortaya çıkar? İrritabl bağırsak sendromunun belirtileri nelerdir? Hassas ya da huzursuz bağırsak sendromunun önemi nedir? Kişinin sosyal ve iş yaşamını, ikili ilişkilerini nasıl etkiler? Bazen ishal bazen de kabızlıkla seyreden huzursuz bağırsak sendromunda dışkı kaçırma da söz konusu mudur? İrritabl bağırsak sendromunun iltihabi bağırsak hastalıklarıyla da karıştırıldığı olur mu? İrritabl bağırsak sendromuna tanı konulabilmesi için alarm semptomlar nelerdir? Hastaların tanı alma süreci ne kadardır? İrritabl bağırsak sendromunda hastaya nasıl bir beslenme planı önerilir?

Memorial Bahçelievler Hastanesi’nden Gastroenteroloji Uzmanı Doç. Dr. Salih Boğa irritabl bağırsak sendromu (hassas bağırsak sendromu) hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. İrritabl bağırsak sendromu (İBS – hassas bağırsak sendromu) nedir? Nasıl bir hastalıktır? Kadın, erkek farkı var mıdır? Hangi yaşlarda ortaya çıkar?
“İBS, Türkçe söylenişi ile huzursuz ya da hassas bağırsak sendromu, altta yatan bir hastalık olmaksızın, karın ağrısı ile seyreden ve bu karın ağrısına dışkı formunda ve dışkı sıklığında değişikliklerin eşlik ettiği bir hastalık grubudur. 30-50 yaş arasında daha sık görülür. Kadınlarda görülme oranı erkeklere göre 2 kat daha fazladır.’’

BELİRTİLERİ NELER?

. İrritabl bağırsak sendromunun belirtileri nelerdir?
“İrritabl bağırsak sendromu, belirtileri yüzyıllardır bilinen bir hastalıktır. İlk olarak 1849’da  W. Cumming, aynı kişinin hem ishal hem kabız olabileceğini; dönem dönem bu şikayetlerinde değişiklik olabileceğini belirtmiştir. 1973’ten beri dönem dönem yenilenen kriterlerle bu hastalığın tanısını koyabiliyoruz. Son güncel kılavuzlara göre ise IBS tanısını koymak hastanın şikayetlerinin 6 ay önce başlamış olması, son 3 aydır hastanın haftada en az bir defa karın ağrısı şikayetinin olması ve bu karın ağrısına bağırsak değişikliklerinin eşlik etmesi gerekmektedir. Belirtiler; kabızlık baskın İBS, ishal baskın İBS ya da karışık tip şeklinde alt gruplara ayrılır. Hastanın eğer hem karın ağrısı hem de ishali varsa ve hastanın bu şikayetleri özellikle son 3 aydır artmışsa ve haftada en az bir şikayeti oluyorsa ve özellikle şişkinlik eşlik ediyorsa o zaman İBS’den bahsedebiliriz.”

‘‘YAŞAM KALİTESİNİ ÇOK DÜŞÜREN BİR HASTALIK’’

. Hassas ya da huzursuz bağırsak sendromunun önemi nedir? Kişinin sosyal ve iş yaşamını, ikili ilişkilerini nasıl etkiler?
“1. basamak hekimlere gelen her 10 hastanın biri, gastroentereloglara gelen 4 hastadan biri huzursuz bağırsak sendromudur. O yüzden toplumda çok yüksektir ve kişinin yaşam kalitesini çok düşüren bir hastalıktır. Adı üstünde hassas bir hastalık sendromu; eğer kişi stres altındaysa, örneğin üniversite sınavına girecekse ya da iş görüşmesine gidecekse bağırsakları çalışmaya başlar ve tuvalete gitme ihtiyacı duyar. Ciddi bir şekilde ishal şikâyeti olur. Heyecanlandığı anda tuvalete gitme ihtiyacı ve şişkinlik olması kişiyi çok rahatsız eder. Huzursuz bağırsak sendromu bu kadar ciddi sonuçları olan ve kişinin evden çıkmasını bazen engelleyen bir hastalıktır.’’

İLTİHABİ BAĞIRSAK HASTALIKLARI İLE KARIŞTIRILABİLİYOR!

. Bazen ishal bazen de kabızlıkla seyreden huzursuz bağırsak sendromunda dışkı kaçırma da söz konusu mudur? İrritabl bağırsak sendromunun teşhiste iltihabi bağırsak hastalıklarıyla da karıştırıldığı olur mu?
“İrritabl bağırsak sendromunda, berlirtilerin çok şiddetli olduğu durumlarda dışkı kaçırma da olabilir. İltihabi bağırsak hastalıkları ile de kesinlikle karışabilir. Uzun süre kabız kalıp makatta çatlak, kanama olduktan sonra hastalar büyük bir endişe tablosuyla ve adı üzerinde hassas bağırsak daha da artmış şikayetlerle gelirler. Kriterleri uygulandığında irritabl bağırsak sendromunda tanı çok güvenilirdir. Sıklıkla genç hekimlerin hastaları iyileştirme, doğru tanı koyma konusundaki hassasiyetleri yüzünden bazen gereğinden fazla tetkik yapılıyor. Hastada alarm bulgular olmadığı ve kan sayımı, kan biyokimyası, dışkı tahlilleri normal değerlerde olduğu halde hastaya kolay kolay irritabl bağırsak sendromu tanısı konabiliyor.”

TANIDA ALARM SEMPTOMLAR

. İrritabl bağırsak sendromuna tanı konulabilmesi için alarm semptomlar nelerdir?
“Haftada en az bir defa karın ağrısı şikayetinin olması ve bu karın ağrısına bağırsak değişikliklerinin eşlik etmesi gibi şikayetler 50 yaşından sonra başlamışsa, hastanın ailesinde kolon kanseri hikayesi varsa, hastanın makattan kanama şikayetleri varsa, açıklanamayan kilo kaybı, yutma güçlüğü varsa, sebebi bilinmeyen bir kansızlığı varsa o zaman bunlar alarm semptomlarıdır. Tanı kriterlerini doldursa da İBS deyip geçmemek, endoskopi ve kolonoskopi gibi ileri tanı yöntemlerini uygulamak gerekir. Hastanın eğer alarm bulguları yoksa bir kan sayımı ve dışkı tahlili ile ve karın ağrısı ve muayene sonucunda tipik bulgular varsa ultrasonografi ile hasta değerlendirilir.”

“HASTANIN EĞİTİMİ VE BİLGİLENDİRİLMESİ ÇOK ÖNEMLİ’’

. Hastaların tanı alma süreci ne kadardır?
“Tanı süreci ile ilgili bir araştırma yok ama yıllardır doktor doktor gezdiğini söyleyen hastalarımız bulunmaktadır. Bu hastalığın tedavisindeki ana basamak, hastanın eğitimi ve bilgilendirilmesidir. İrritabl bağırsak sendromunda, herkes hastalığı tedavi eden ilaçlardan bahseder ve bu anlamda plasebo yanıt oranı yüzde 40’dır. Böyle başka bir hastalık grubu yoktur. Şifalıdır diye su içen 100 insandan 40’ı iyileşir. Çünkü beyinde biten bir hastalıktır; bağırsaklarımızın ikinci beyin olduğu konusu artık güncel bir konudur. Hastaya hastalık hakkında bilgi vermek, geçmişini örneklerle anlatıp gelecekte neler olacağı konusunda bilgilendirmek çok iyi sonuçlar alınmasını sağlamaktadır.