İyi Huylu Prostat Büyümesi ve Tedavisi

İdrar şikayetleri ne tür problemlerdir? Bunlar prostatdan mı kaynaklanır? İdrar şikayetleriyle ortaya çıkan ve prostatla karıştırılan başka hastalıklar da var mıdır? Hangi belirtilerde uzmana başvurulmalıdır? Ayırıcı tanı için öncelikle ne tür tetkikler yapılır? İyi huylu prostat büyümesinin yaş ile ilgisi nedir? İyi huylu prostat büyümesinde diğer risk faktörleri nelerdir? İyi huylu prostat büyümesinin tedavisinde hastaya, hastanın yaşına göre ne tür tedavi seçenekleri vardır? Tedavide ameliyatın yeri nedir? Kimlere ameliyat önerilir? Lazer ile prostat ameliyatı nasıl yapılır? İyi huylu prostat büyümesi zamanla kansere dönüşür mü? Prostat kanserinin tedavisinde evresine göre ne tür yöntemler vardır?

Memorial Ankara Hastanesi Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Hasan Bakırtaş, iyi huylu prostat büyümesi ve tedavisi ile ilgili tüm soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

‘‘HASTALIK İLERLERSE BAZI KOMPLİKASYONLAR ORTAYA ÇIKAR’’

. İdrar şikayetleri ne tür problemlerdir? Bunlar prostatdan mı kaynaklanır?
‘‘Prostat, idrar torbası çıkıntısında bulunan ikincil erkeklik organıdır. Daha çok üreme hücresinin fonksiyonu ile ilgili yardımcı bir salgı salgılar. İçinden idrar kanalı geçen prostatın büyümesi belli yaştan sonra olur. Alt idrar yolu şikayetleri ile başlar. Bu şikâyetlerin bir kısmı idrar yolu daralması ile ilgilidir. Ancak bazen daha küçük bir prostat daraltırken daha büyük bir prostat idrar kanalını daraltmayabilir. Daralttığı zaman idrar akımında azalma, başlatmakta güçlük, kesik kesik idrar yapma veya dağınık idrar yapma olur. Bu idrar torbasının fonksiyonlarını da bozduğu için belirli bir süre sonra idrar torbasının depolama fonksiyonları bozulur. Depolama fonksiyonları bozulduğunda gündüz ve gece idrar sıklığında artış olur. Hasta sabaha kadar saat başı idrara çıkabilir. Hastalık ilerlediği zaman bazı komplikasyonlar ortaya çıkar. İdrar yolu iltihapları ve yanmalar olabilir; idrar yolunda taşlar veya kanamalar oluşabilir. Bu komplikasyonlar hastayı daha çok rahatsız eden şikayetleri ortaya çıkarır.’’

İDRAR YOLUNU İLGİLENDİREN DİĞER HASTALIKLAR

. İdrar şikayetleriyle ortaya çıkan ve prostatla karıştırılan başka hastalıklar da var mıdır?
‘‘Bu şikayetler sadece prostat irileşmesinde değil; hayatı tehdit eden birçok hastalıklarda da olabilir. Sigara içen erkeklerde mesane kanserinin belirtilerinin birçoğu benzer belirtileri verir. Bu hastalıkta özellikle kanama ön planda olur. Bu tür belirtinin aydınlığa kavuşturulması gerekir. Bunun yanında idrar yolunu ilgilendiren başka hastalıklar prostatın iltihabında, idrar yolu iltihabında, mesanede taş oluşumunda, idrar kanalının alt bölümünde taş oluşumunda veya dış idrar kanalının herhangi bir yerinde ortaya çıkan bir daralma değişik sebeplerle ortaya çıkan benzer belirtileri verir. Ayrıca idrar yolu dışı sistemik hastalıkların idrar yoluna yaptığı etkiler de önemlidir. En yaygını şeker hastalığıdır; şeker hastalığında hastalar gece de dahil olmak üzere sık idrara çıkarlar. Parkinson ve sinir sistemini tutan multiple skleros (MS) hastalıklarında eğer idrar torbasına giden sinirler tutulduysa onda da benzer belirtiler ortaya çıkar. Yine bazı sinir sistemiyle ilgili bel fıtığı hastalığında, kalp yetmezliğinde vücutta çok ödem olduğu için çok fazla idrara çıkılır. Yine varislerde zaman zaman idrar yolu belirtisiyle hastalar gelmektedirler.’’

50 YAŞTAN SONRA MUAYENE ŞART

. Hangi belirtilerde uzmana başvurulmalıdır?
‘‘Prostat hastalıkları, prostatın iyi huylu büyümesi ve prostat kanseridir. Prostat kanseri  erkeklerde oldukça yaygın görülen bir kanser türüdür. Prostat kanseri ile ilgili hiç şikayeti olmayan kişiler bile 50 yaşından sonra yılda en az bir defa kontrole gitmelidir. Bunun dışında ailesinde birinci derece yakınında prostat kanseri olanlar 45 yaşında, bir yakını 55 yaşından önce prostat olanlar varsa bu kişiler de 40 yaşından itibaren doktora başvurmalıdırlar.’’

Prof. Dr. Hasan Bakırtaş

. Ayırıcı tanı için öncelikle ne tür tetkiklere başvurulur?
‘‘Hastanın detaylı öyküsünün alınması ve parmak ile yapılan fizik muayene prostat için özellikle de kanseri ayırt etmek için çok önemlidir. Bundan sonra idrar analizi yapılır, böbrek fonksiyonlarını gösteren kreatrine bakılır. Ayrıca idrar akımının hızı ölçülür (üroflowmetre) ve prostat kanserinin çok erken dönemde yakalanmasına vesile olan tümör belirtecine (PSA) bakılır. Bütün bunlar eğer başka hastalığı düşündürürse onlara yönelik detaylı analizler yapılır.’’

DİĞER RİSK FAKTÖRLERİ

. İyi huylu prostat büyümesinin yaş ile ilgisi nedir? İyi huylu prostat büyümesinde diğer risk faktörleri nelerdir?
‘‘Prostat irileşmesi için iki temel faktör vardır. Bunlardan biri yaşlanma diğeri ise erkeklik hormonudur. Prostatın ilk büyümesi ergenlik döneminde olur. 25 yaşından itibaren ikinci büyüme başlar. Belirti vermesi genellikle 40’lı yaşları bulur. Ama bu belirtiler çok nadir olarak 40 yaşında görülür. 70 yaşının üzerindeki yüzde 80-90 kişide büyümesine bağlı belirtiler vardır. Bunun dışında, bilimsel açıdan kanıtlanmamakla birlikte, fiziksel aktivitesi az olan insanlarda ve obezlerde daha çok görülür. Sigara ile de hafif bir ilişkisinin olduğunu söylemek mümkündür. Alkoliklerde bir miktar daha az görülür.’’

TEDAVİ SEÇENEKLERİ

. İyi huylu prostat büyümesinin tedavisinde hastaya, hastanın yaşına göre ne tür tedavi seçenekleri vardır? Tedavide ameliyatın yeri nedir? Kimlere ameliyat önerilir? Lazer ile prostat ameliyatı nasıl yapılır?
‘‘Genel muayene, tetkikler ve hastanın şikayetlerini değerlendirme sonucunda hastanın sağlığını tehdit edecek düzeyde değil ise davranışsal tedaviler önerilir. Günlük sıvı dengesi ayarlanmaya çalışılır. Rahatsız edici yiyeceklerden kaçınması sağlanır. Ama daha şiddetli veya orta derecede şikayetleri varsa öncelikle bazı ilaç tedavileri uygulanır. Bu ilaç tedavilerinin bir kısmı prostatın adalelerini gevşeterek, bir kısmı mesanenin kasılmasını azaltarak, bir kısmı da prostatı hafif küçülterek etki eder. Bunlarla başarılı olunamazsa cerrahi tedavilere geçilir. Cerrahi tedavilerde artık kapalı tedavi yöntemleri önplandadır. Bunlardan bir tanesi halk arasında tur diye bilinen transüretraldir. Ancak özellikle 2000’li yıllardan sonra lazerli tedaviler de gündeme gelmiştir. Lazerli tedaviler prostatı buharlaştırarak daha konforlu bir ortam sağlar. Katater daha kısa süreli kalır. Hasta daha erken taburcu olur.’’

ZAMANLA KANSERE DÖNÜŞÜR MÜ?

. İyi huylu prostat büyümesi zamanla kansere dönüşür mü? Prostat kanserinin tedavisinde evresine göre ne tür yöntemler vardır?
‘‘Prostat kanseri ile iyi huylu prostat büyümesi tamamen bağımsız gelişen iki süreçtir. Prostat kanseri daha çok, prostatı bir mandalinaya benzetirsek dış kabuğun alt bölümünden gelişirken; prostat irileşmesi ve bunun belirtileri prostatın orta bölümünde gelişir. Genellikle ikisi bir arada olur ama şikayetler daha çok kansere değil iyi huylu prostat büyümesine ait olur. Bu; muayene, PSA ve bazı tetkikler ile ayırt edilir. Prostat kanseri saptanırsa tedavinin ve ameliyatın şekli tamamen değişir. Bu durumda hasta düşük, orta ve yüksek riskli kanser olarak sınıflandırılır. Çok düşük riskli kanserler yavaş ilerlediği için aktif izlem ile hasta takipte kalır; herhangi bir tedavi uygulanmaz. Orta ve yüksek riskli hastalarda ise prostat tamamen bezeleriyle birlikte alınır. Hastanın riskine göre radyoterapi ve hormon tedavilerinin değişik kombinasyonları kullanılır. Özellikle erken dönemlerde yakalanırsa tedavi oldukça başarılı olur.’’