Kadınlarda İdrar Kaçırmanın Nedenleri

İdrar kaçırma problemi kadınlarda ne sıklıkla görülür? Yaşla bağlantısı nedir? Kadınlarda idrar kaçırmanın tipleri nelerdir? İdrar kaçırma tanısı nasıl konur? Altta yatan idrar kaçırma problemlerine göre ne tür tedavi yöntemleri vardır? Taşma tipi ve urge tipi idrar kaçırma nasıl tedavi edilir? İdrar kaçırmanın cerrahisinde nasıl bir ameliyat tekniği kullanılır? Ameliyat sonrası süreç nasıl ilerler? İdrar kaçırma problemi çiftler arasındaki ilişkiyi nasıl etkiler? Bu konuda erkeklere düşen sorumluluklar nelerdir?

Acıbadem Altunizade Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Bülent Arıcı organ sarkmalarına bağlı idrar kaçırmanın cerrahi tedavisini Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

“MENOPOZ SONRASI 2 KADINDAN 1’İNDE İDRAR KAÇIRMA GÖRÜLÜR”

. İdrar kaçırma problemi kadınlarda ne sıklıkla görülür? Yaşla bağlantısı nedir?
“İdrar kaçırma çok yaygın bir sosyal problemdir. Özellikle kadınlarda yaş ilerledikçe çok sık görülen bir durumdur. 40 yaş üstü kadınlarda özellikle menopoz sonrası 2 kadından 1’inde idrar kaçırma görülür. Ancak kadınlar idrar kaçırmayı yaşın getirdiği normal bir durum olarak algılamakta ve çevresine bu durumdan bahsetmemektedirler. Dolayısıyla da tedavi olamamakta ve problem ilerleyerek sosyal bir sorun haline gelmektedir. Hasta sosyal hayatını yaşayamaz, dışarı çıkamaz, dış ortama gittiğinde gülemez, gözleri sürekli en yakın tuvaleti arar ve dış ortamda fazla kalamaz.”

İDRAR KAÇIRMA TİPLERİ

. Kadınlarda idrar kaçırmanın tipleri nelerdir?
“Kadınlarda idrar kaçırmanın tipleri üç ana başlık altında toplanabilir:

1. Stres tipi idrar kaçırma: Özellikle gülmekle, hapşırmakla karın içi basıncın arttığı durumlarda kaçırılan idrar tipidir. Özellikle idrar kanalının altındaki kaslardaki ve dokulardaki bozulmaya bağlıdır. İlerleyen yaş ve menopozla birlikte bu bölgelerde sarkmalar olabilir ya da zor doğumlarda travmalara bağlı olarak buralarda yıpranmalar olur. Bunun sonucunda da ıkınmakla, öksürmekle bu bölgelerde aşağı doğru kaçış esnasında hasta idrarını da kaçırır. En sık görülen idrar tipidir.
2. Urge tipi idrar kaçırma: Yaşla birlikte ortaya çıkan idrar torbasının dolumu esnasında istemsiz kasılmalara bağlı kaçırma tipidir. Hastanın idrarı geldiğinde tuvalete yetişemez ve uygunsuz bir ortamda idrarını kaçırmış olur.
3. Taşma tipi idrar kaçırma: Özellikle anatomik bozukluklar ve taşa bağlı idrar kapasitesinin artması ile olur. Hastanın taşı varsa özellikle erkek hastanın prostatı varsa mesane çıkım kısmında bir darlık varsa hasta idrarını yapamaz; mesanede fazla idrar birikir ve ıkınmak, hapşırmak gibi en ufak hareket hastada kaçaklara neden olur.”

İDRAR KAÇIRMA PROBLEMİNE TANI KOYMA

. İdrar kaçırma tanısı nasıl konur?
“Hasta öncelikle idrar kaçırdığını söylemelidir. Sonra idrarını nasıl kaçırdığı önemlidir. Öksürüp hapşırınca mı yoksa tuvalete yetişememe tarzında mı olduğu tipini belirlemek için çok önemlidir. Ayrıca sıklığına bakılır. Günde 1 kez de idrar kaçıran olabilir 10 kez idrar kaçıran da olabilir. Ancak bu durumun hastayı dış ortamda ne kadar etkilediği önemlidir. İdrar kaçırmanın tipi belirlendikten sonra muayene aşamasına geçilir. Detaylı bir jinekolojik muayene yapılır. Muayene sonrasında hastanın herhangi bir sistemik hastalığı olup olmadığını  sorgulamak için açlık kan şekeri testi istenir. Çünkü şeker hastalarında genellikle o bölgelerdeki fonksiyon bozukluklarına bağlı idrar kaçırmalar olabilir. İdrar yolu enfeksiyonları da geçici olarak idrar kaçırmaya neden olabilir. Bunu tespit etmek için idrar tahlili ve idrar kültürü istenir. Bu testlerin sonucunda eğer bir problem yoksa bir ileriki aşamadaki testler istenir. Mesanenin hem dolu hem de boşaltım fonksiyonunu inceleyen ürodinami testi yapıldıktan sonra hastanın idrar kaçırma tipi belirlenmiş olur.”

. Her kadın hayatında bir ya da iki kere hafif derecede idrar kaçırabilir mi? Sıklığı önemli midir?
“Sağlıklı bir kadının normal şartlarda idrar kaçırmaması gerekir. İdrar kaçırıyorsa altta yatan bir patoloji vardır. Bir kere bile olsa bu önemlidir. Cerrahi tedavi gerekmese bile idrar yolu enfeksiyonu vardır; mesanesi çok doluyordur, irite oluyor uyarılıyordur, idrar kaçırıyordur.  Bunun da tedavisinin yapılması gerekir.”

PELVİK TABAN EGZERSİZİ İLE TEDAVİ

. Altta yatan idrar kaçırma problemlerine göre ne tür tedavi yöntemleri vardır?
“40 yaşında ve öksürmekle, hapşırmakla idrar kaçıran bir hastada genellikle pelvik taban kaslarında yani mesanenin ve idrar kanalının altındaki kaslarda anatomik yapıda bir problem olduğu için buna yönelik bir tedavi planlanır. İlk aşamada genç hastalarda bu bölgedeki kasları güçlendirici pelvik taban egzersizleri önerilir. Bun hastaya günde 10 kez küçük idrarını tuvalette tutarmış gibi oradaki kasları sıkması 10 saniye beklemesi ve daha sonra gevşetmesi söylenir. Kasların güçlenmesi sağlanarak buradaki taban dokusu kuvvetlendirilmiş olur. Bu tedavilerle hastaların birçoğu başarılı olur. Bu tedaviyi uygulayamayan özellikle yaşlı ve şiddetli türde stres tipi idrar kaçıran hastalarda cerrahi tedaviye yönelinir. Cerrahi tedavide bu bölgede idrar torbasının altına ıkındığında aşağı kaçmasın diye destekleyici bir yama koyulur. Yaklaşık 1 cm kesi yapılarak idrar torbasının altına o yama yerleştirilir. Vücutla aynı özelliklere sahip bu materyal ile yapay bir doku oluşturulmuş olur. Böylelikle hastanın öksürmekle, hapşırmakla idrar kaçırması ortadan kalkar.”

TİPE GÖRE TEDAVİ

. Taşma tipi ve urge tipi idrar kaçırma nasıl tedavi edilir?
“Altta yatan sistemik bir hastalık varsa beraberinde o hastalığın düzenlenmesi gerekir. Urge tipte dolum esnasında mesanenin yaklaşık yarım litreye kadar hiçbir uyaran almadan dolması gerekir ve uygun bir koşulda idrar boşaltılmalıdır. Ama bu hastalarda yarım litre dolmadan yani 200 ml’de istemsiz bir kasılmayla hasta uygunsuz bir ortamda idrarını yapmış olur. Bu istemsiz uyarıları ortadan kaldırmak için mesane kasılmasını engelleyici ilaçlar verilir. Bu sorun urge tipte yüzde 80-90 oranında aslında çözmüş olur. Ancak mesane kasılmasını engelleyici ilaçlar bazı sistemik bölgeleri etkileyebilir. Özellikle bu hastalarda kabızlık, ağız kuruluğu, uyku problemleri gibi şikayetler olur. Taşma tipte ise idrar kanalının çıkımda bir darlık, engel vardır. Bu set cerrahi olarak ortadan kaldırıldığında taşma tipi idrar kaçırma düzeltilmiş olur.”

. Diyabet, normal basınçlı hidrosefali, MS gibi hastalıklarda idrar kaçırma olursa ne yapılır?
“İdrar torbasının dolması, boşaltılması hep sinir sisteminin iletisiyle uyarıyı alır ve bu uyarıya vücut yanıt vererek rahatlıkla boşaltmasını sağlar. Ama bu gibi hastalıklar özellikle de diyabet gibi hastalıklar bu sinirlerde harabiyet yaparak iletim sistemini bozabilir. MS de omurilik sisteminde iletimi bozduğu için oradaki mekanizma karışır. Normal planlı değil de plansız bir şekilde idrar kaçırmalar olur. Burada sistemik hastalık eğer düzeltilmezse yapılacak tedavinin hiçbiri başarılı olmaz.”

CERRAHİ YÖNTEM İLE TEDAVİ

. İdrar kaçırmanın cerrahisinde nasıl bir ameliyat tekniği kullanılır? Ameliyat sonrası süreç nasıl ilerler?
“Bu ameliyatlar 1900’lü yılların başında karından yapılan ameliyatlardı. Ama bu ameliyatların başarı oranları çok düşük olduğu için artık günümüzde güncel tedavi yaklaşımları uygulanmaktadır. Vajinal ameliyatlarla sadece ufak bir kesi ile oraya bir yama gerçekleştirilir. Hasta aynı gün içerisinde evine gidebilir. Sosyal yaşamına 1-2 gün sonra kavuşur. Lokal anestezi ile de yapılabilir ama genel anestezi altında yapmak tercih edilir.”

HASTALIĞINIZDAN UTANMAYIN!

. İdrar kaçırma problemi çiftler arasındaki ilişkiyi nasıl etkiler? Bu konuda erkeklere düşen sorumluluklar nelerdir?
“Çiftlerin seksüel yaşam fonksiyonları tamamen bozulur. Hatta ayrılmaya kadar giden problemlere neden olur. Buradaki en önemli görev ilk önce kadının utanmadan bu soruna çare aramaya çalışması ve eşin de aynı düzeyde ona destek olmasıdır.”

“İDRAR KAÇIRMA BİR KADER DEĞİL”

. İdrar kaçırmanın altında mutlaka bir neden olduğuna göre kadınlar kesinlikle bir hekime gitmeli değil mi?
“Evet. Aslında biz de ürejinekoloji – idrar kaçırma merkezi kurduk. Bu hastalar kendi yakınına, eşine, kızına söyleyemedikleri için eğer böyle bir farkındalık yaratabilirsek bu hastalar bunun bir kader olmadığını düzeltilebilir bir hastalık olduğunu öğrenecekler. Böylece utanmadan bunun tedavisini aramış olacaklar.”