Kadınlarda Kalp Damar Hastalıkları

KADINLARDA KALP DAMAR HASTALIKLARI

KORONER KALP HASTALIĞININ RİSK FAKTÖRLERİ NELER?

. Koroner kalp hastalığı açısından daha çok hangi kadınlar risk grubuna girer?

‘‘Kadınlarda belirti ve bulgular her zaman farklı olmakla birlikte erkekler kadar risk sınıflamaları yapılmadığını farkeden Avrupa Kardiyoloji Cemiyeti kadınlar için ayrı bir risk skorlaması çıkarttı. Birçok hastalıkta kadınların farklı bir bünyesi olduğu görüldü. Dolayısıyla farklı yaklaşımlar yapmak gerekiyor. Özellikle Türkiye’deki 40 yaşın üstündeki kadınlarda yüzde 50’ler civarında karın şişmanlığı, bel çevresi, kalça şişmanlığı görülüyor. Bunun yanı sıra kadınlarımız tansiyonda dünyada çok ön planda yer alıyor. Çok fazla hipertansiyon sıklığımız ve kolesterol yükseklikleri var. Nedense kadınlar menopoza kadar korur mantığıyla kolesterol düşürücü ilaçlar hakkında yapılan yanlış kampanyalarla bu tedaviyi almıyorlar. Bir diğer risk faktörü şişmanlıkla bir arada giden diyabettir. Özellikle kadınlarda giderek diyabet sıklığı artıyor. Bu risk faktörleri kalp hastalığında zaten çok önemliyken kadınlarda sigara içme sıklığı da giderek artıyor.’’

KALP KONTROLÜ NE ZAMAN YAPTIRILMALI?

. Risk faktörleri bulunan kadınlar kaç yaşlarından itibaren kalp kontrolü yaptırmalıdır?

‘‘Kadınlarda menopozdan sonra kalp hastalığı olur gibi bir algı var. Ama bunun sadece menopozdan sonra olmadığını görüyoruz. Özellikle ailevi kolesterol yüksekliği (hiperlipidemi) olan kadınlarda daha erken yaşlarda tansiyon, obezite ve diyabet görmeye başlıyoruz. Kadınlarda kalp hastalığı özellikle çarpıntıyla da çok çıkıyor. Bunu zaman zaman strese bağlı görebiliyoruz ama bazen bunun altında çok ciddi aritmiler de çıkabiliyor. O yüzden kadınların menopozdan sonra kesinlikle yılda bir kalp açısından tetkiki gerekir. Ama bu tür risk faktörleri olanlar çok daha erken yaşlarda kontrole gitmelidir. Özellikle ailesinde kalp damar hastalığı görülmüş olan, stent konulmuş ya da bypass geçirmiş olan kadınlar çok daha erken kalple ilgili tetkiklerini yaptırmaya başlamalıdırlar.’’

KOLESTEROL DÜŞÜRÜCÜ İLAÇLARI KİMLERE KULLANMALI?

. Kolesterol düşürücü ilacı kimler kullanılmalıdır?

‘‘Özellikle kötü kolesterolün (LDL) yüksekliği kalp damar hastalığı açısından risk faktörüdür. 30 yıldan fazla piyasada olan kolesterol düşürücü ilaçların çok ciddi yan etkilerine dair herhangi bir yayın yok. Yan etkileri tabii ki her ilaç kadar ancak bunları hastalarımız da biz de teraziye koyuyoruz. Kolesterol yüksekliği tansiyon, şeker gibi bir hastalık olarak kabul edilmelidir. Hele ailesel risk de taşınıyorsa çok önemlidir. Avrupa Kardiyoloji kılavuzunun risk değerlendirmesine göre, yüksek riskli çıkan hastaların kolesterol düzeyleri mutlaka o risk konumuna göre düşürülmelidir. LDL kolesterol çok yüksek olanlarda Avrupa Kardiyoloji kılavuzu bunun kişi hangi yaşta olursa olsun 55’ler civarına düşürülmesini öneriyor. Yeni yayınlar kolesterolün verdiği yan etkiye dayanarak bize, ‘kolesterole maruziyet yılı’ yani kişi 30 yaşındaysa ve yaklaşık 20 yıldır çok yüksek bir kolesterolü varsa ve yapılan hesaplamalarla belli bir değerin üstünde kalıyorsa bu kişilerin çok yüksek riske sahip olduğunu söylüyor. Bu yüzden bu konuda iyi bilgisi olmayanlara kulak verilmemesi ve bu ilaçların yan etkileri konusunda bu kadar çok endişe duyulmaması gerekiyor.’’

. Kolesterolü yüksek olan birisinin efor testi yaptırması tehlikeli midir?

‘‘Kolesterolü yüksek olan kişi bilakis efor testi de eko da yaptırmalıdır. Uzun yıllardır eğer kolesterol yüksekse bu daha da büyük risk taşıyor demektir. Tam kalp check up’ı yapacağımız hasta grubudur.’’

‘‘KADINLARIN KALP DOKTORUNA GİTME ORANI ÇOK DÜŞÜK’’

. Kadınlar kalp sağlıklarına ne kadar dikkat ediyorlar?

‘‘Araştırmalara göre kadınlar çok daha az kalp doktoruna gidiyorlar. Tüm dünyada da kalp damar hastalığı için doktora başvurma oranları düşük. Çünkü kendilerinde olmayacağına inanıyorlar. Ancak bir sorun başladığında başvuru oluyor. Oysa kalp damar hastalığına henüz yakalanmadan gerek tansiyonu, gerek diyabeti ya da sigara içiyorsa doktora gitmeliler. Hipertansiyona sigara eklenirse kalp damar hastalığı olma riski 4-5 kat; bunun üstüne bir de diyabet gelirse 11-12 kat artıyor. Obezite gelirse daha da artıyor. Bunlar birbirinin üstüne artarak etki gösteren faktörlerdir. Aslında bu risk faktörleri için primer koruma yapmamız; kilosunu, şekerini, tansiyonunu, kolesterolünü, sigarasını kontrol altına almamız bu kişilerin olabilecekleri bir kalp damar hastalığını ya geciktirecektir ya da olmamasını temin edecektir.’’

SESSİZ KALP KADINLARDA DA GÖRÜLÜYOR

. Kadınlarda da sessiz kalp görülüyor mu?

‘‘Sessiz kalp kadınlarda da görülüyor. Çünkü riske sahip hastalar, hiçbir şikayetleri olmadan kontrole gittiklerinde, örneğin efor testi pozitifse oradan ilerleyip ciddi kalp damar hastalığı bulabiliyoruz. Kadınlarda kapak hastalıkları da çok daha fazladır. Örneğin aort kapak hastalıkları erkeklerde daha fazlayken mitral dediğimiz kalbin sol tarafındaki kapak hastalıkları kadınlarda daha fazla görülür. Bunlar hep kontrollerde çıkar. Bir de mitral valve prolapse dediğimiz, fazlaca tanı konulduğunu düşündüğüm, bir sendrom var. Bu, kalp kapakçığının doğuştan biraz dejenaratif doğmasıdır. Çarpıntılarla ortaya çıkar. Ama seviyeleri vardır. Daha ileri safhası kadınlarda sık görülür. Pek çok kadının kendisinde mitral yetmezlik dediğimiz kapak yetmezliği olduğundan haberi yok. Sadece check up’ta bulunuyor. Bu nedenle check up, hayatın belli bir döneminde çok önemlidir.’’

KALP CHECK UP’INDA HANGİ TETKİKLER YAPILMALI? 

. Kalp check up’ında hangi tetkikler yapılıyor?

‘‘Risk faktörleri olan kişilerde kalp check up’ı deyince filmiyle, ekosuyla, efor testiyle gerekirse sanal anjiyosuyla hepsini yapmak gerekir. Sadece EKG dediğimiz kalbin şeridini çekmek hiçbir şeyi göstermez. Çünkü damarları sağlam bir kişinin, örneğin kapağında bir problem olabilir. Onun için daha detaylı tetkik ve kan tahlilleri gerekir. Örneğin guatr, ritim bozuklukları açısından kalp hastalığı ile çok girift bir hastalıktır.’’

SIKINTI HİSSİ KALP HASTALIĞININ HABERCİSİ Mİ?

. Menopoz dönemindeki sıkıntı nasıl bir histir?

‘‘Halk arasında buna iman tahtası denilen, göğsün bulunduğu yerde yaygın baskı ve sıkıntı hissi,  sırtta bir kuşak varmış gibi bir sıkışma hissi, kalple ilgili olma olasılığı çok yüksek bir şikayettir. Hemen doktorra başvurulmalıdır. Durup dururken derin nefes alma ihtiyacı kalple ilgili bir şey değildir. Bu tamamıyla biraz yoğun duyguların yaşandığı dönemlerde olur. Ama nefes darlığı yokuşta, merdiven çıkarken yorulunca olan nefes nefese kalma, yürüyememe ve durma ihtiyacı hissetme veya yaptığı hareketi rahat yapamama duygusudur.’’

. Mide ile ilgili yakınmalar kalp şikayeti ile karıştırılabilir mi?

‘‘Hem erkekte hem kadında kalp krizi geçirip midesinden zanneden çok fazla insan olabiliyor. Tabii tam iman tahtasının bittiği yerde sıkıntı hissi, yemek sonrası artan geğirme ihtiyacı, bunun böyle göğsüne doğru geliyormuş gibi şikayetler gazla da ilgili olabilir. Ama kalp ile ilgili olma olasılığı da çok yüksektir. Tetkik etmek gerekir.’’