Kadınlarda Kalp Krizinin Belirtileri Erkeklerden Farklı

KADINLARDA KALP KRİZİNİN BELİRTİLERİ ERKEKLERDEN FARKLI

. Kadın kalbi anatomik olarak erkek kalbinden farklı mıdır?

‘‘Anatomik olarak kadın kalbi ile erkek kalbi arasında bir farklılık yoktur. Sadece kadınların kalbi erkeklere göre gram olarak biraz daha küçüktür. Ayrıca kadınların damarları erkeklerinkinden daha incedir. O yüzden burada yapılan invaziv işlemlerde komplikasyon ihtimali kadınlarda biraz daha yüksektir. Bypass sonrası izlem erkeklere göre daha sıkıntılıdır. İnfarktüs de daha ağır seyredebilir.’’

‘‘KADINLARIN ÜÇTE BİRİ KALP HASTALIĞINDAN VEFAT EDİYOR’’

. Kadınlarda ve erkeklerde kalp hastalıklarının görülme oranı nedir?

‘‘Özellikle koroner kalp hastalıklarının erkek hastalığı olduğu zannedilir. Oysa kadınları 3’te 1’i kalp hastalığından vefat ederken; meme kanserinde oran 30’da 1’dir. Türkiye olarak kalp hastalıklarında şu anda Avrupa’da birincisiyiz. İstatistikler kadın kalp sağlığı açısından oldukça kötü bir yerde olduğumuzu gösteriyor. Genellikle kadınların şikayetleri sinirsel olarak değerlendirildiği için erkekler kadar yeterli yardım da alamıyorlar. Dünyada acile başvuran kadınlarda, ilk tedaviyi alma şansı erkeklere göre daha düşüktür. Primer dediğimiz kalp krizinde hemen stent konulması oranı da, ilaç verilme oranı da daha düşüktür. Bu da kadınların, gençken veya menopozdan önce kalp hastası olamaz önyargısından kaynaklanır. Bilimsel çok sayıdaki çalışmada kadınların, erkeklerin yoğun olduğu çalışmalarda çıkan ilaç dozlarıyla veya o etkilerle tedavi edilmeye çalışıldığı da görülür. Dünyada zaten sadece kadınlar üzerine yapılmış çalışma çok nadirdir. Tek başına kadınlar üzerine yapılmış ne ilaç ne de invaziv konulu çalışmalar var. Hepimiz konuşmalarımızda hemşire kadınların üzerine yapılan bir çalışmayı kullanıyoruz.’’

‘‘KADINLARDAKİ BELİRTİLER SİNİRSEL OLARAK DEĞERLENDİRİLİYOR’’

. Koroner kalp hastalığı ya da kalp krizi belirtisi erkeklere göre kadınlarda nasıl bir farklılık gösterir?

‘‘Kalp göğüs ağrısı olarak belirlediğimiz şablonlar, göğse yaygın olarak gelen, sırta, kola, çeneye vuran ağrılar şeklindedir. Süreleri, yayılımları ve tedaviye cevapları gibi özellikleri vardır. Araştırmalarda kadınlarda daha çok batıcı göğüs ağrıları, belli bölgelerde olan göğüs ağrıları, nefes darlığı şeklinde ortaya çıkan göğüs ağrıları gözlenmektedir. Göğüste iğne batması, bıçak batması gibi ağrılar ya da sıkıntı hissi gibi veya nefes darlığı, boğulma hissi gibi şikayetler, mide bulantıları kadınlarda çok daha fazla ve birarada görüldüğü için bu ağrılar kalp lehine yorulmuyor. Beklediğimiz göğüs ağrısı şablonuna uymayınca da çoğunlukla da sinirsel olarak değerlendiriliyor. Kadınlar bu yüzden de erken yardım alamıyorlar.’’

‘‘KADINLARDAKİ RİSK FAKTÖRLERİ DAHA CİDDİYE ALINMALI’’

. Eğer bir kadın kalp damar hastasıysa tercih daha çok bypass yerine stentten mi yana mı kullanılıyor? Ya da kişiye özgü bir yaklaşım mı oluyor?

‘‘Kişiye özgü bir yaklaşım olur. Çünkü bu erkek kadın ayrımından çok stente uygun damar, kalp yapısı veya hastanın çeşitli yan etkilerine göre değişir. O an yaygın damar hastalığı tutulumu varsa genellikle bypass tercih edilir. Ama tek tek damar tutulumları uygun yerlerdeyse stent konulması tavsiye edilir. Esas konu, kadınlarda bu olayın atlanması ve erkeklere göre daha az stent konması ve bypass kararlarının daha geç alınmasıdır. Ama sonuçlara baktığımızda bu kişilerde daha komplike seyredebildiğini görüyoruz onun için de erken teşhis önemlidir. Ayrıca kadınlarda da risk faktörlerinin ciddi ele alınması çok önemlidir. Özellikle sigara, obezite, kolesterol, hipertansiyon gibi riskler kadınlarda da erkeklerde de çok sıkı ele alınıp yönetilmelidir.’’

‘‘KIRIK KALP SENDROMU KADINLARDA ÇOK DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR’’

. Kadınların erkeklere göre duygularını, stresi ve sorumluluklarını daha yoğun yaşamaları kalplerinin daha fazla yorulmasına yol açar mı?

‘‘Kadınların erkeklere göre duygularını daha yoğun yaşamalarının kalplerini yorduğu doğrudur. Hatta takotsubo sendromu diye bir hastalık var. Takotsubo sendromu damarların normal bulunduğu bir kalp krizi ile izah ediliyor. Tamamen yüksek strese maruz kalan kadınlarda fark edilmiş. Kalpte bir bölgede infarktüs geçiriliyor ancak bu kişi anjiyoya alındığında damarları normal çıkıyor. Bu, kırık kalp sendromu diye de biliniyor. Çok yüksek üzüntüye ve strese maruz kalan erkeklerde daha az kadınlarda çok daha fazla görülüyor. Kırılgan olmaları, çabuk üzülmeleri veya çok daha büyütmeleri sebebiyle kadınlarda daha fazla görülüyor. Genellikle de 15-20 gün içinde kalbin fonksiyonlarının giderek toparlanmasıyla düzeliyor.’’

. Kırık kalp sendromu anjiyosuz anlaşılabilir mi?

‘‘Kırık kalp sendromu anjiyo yapılmadan anlaşılamaz. Çünkü anjiyoda damarları normal görünce bu teşhisi koyuyoruz. Bu, tanısında konulan kriterlerden bir tanesidir. Diğeri de, menopoza kadar östrojenin kalbi bir ölçüde koruduğunu biliyoruz ama menopoz sonrası yapılan östrojen tedavileri bir aşamada iyi gibi dururken, 11 yılın sonunda korumadığı gibi kalp damar hastalıklarının bu kadınlarda arttığının görülmesidir.’’

‘‘ŞİKAYETLER KADINLARDA ATİPİK SEYREDEBİLİR’’

. Kadınlarda kalp hastalıkları erkeklerdekine göre hangi belirtilerle ortaya çıkıyor?

‘‘Kadınlarda kalp hastalığı her zaman erkekler gibi seyretmeyebilir. Klasik kalp damar hastalığına ait şikayetler, çarpıntı, göğüste sıkıntı hissi, baskı, yanma, sıkıştırma ve özellikle yol yürürken, merdiven çıkarken bu tarz yakınmalar varsa mutlaka bir hekime başvurulmalıdır. Ama kadınlarda bu ağrılar ve şikayetler atipik seyredebilir. Özellikle kadınlarda mesela yürürken çarpıntı, izah edemedikleri bir sıkıntı hissi, göğsünde genellikle yorulunca veya bir şeye sıkılınca batıcı ağrılar, zaman zaman da şiddetli göğüs ağrısı olması şeklindedir. Eforla meydana gelen bu tür şikayetler istirahatle geçebilir. Ama klasik şikayetler olmasını beklemeden mutlaka kontrolden geçmelidirler. Risk faktörleri yok edilirse kalp damar hastalığı açısından riskleri de çok azalacaktır.’’ 

‘‘TEHLİKELİ ARİTMİLER KADINLARDA DAHA AZ GÖRÜLÜYOR’’

. Kadınlarda aritmi erkeklere göre daha mı fazla görülür?

‘‘Kadınlarda aritmiden çok, çarpıntı şikayeti daha fazla görülmektedir. Ancak tehlikeli aritmiler kadınlarda daha az görülür. Bizim daha az tehlikeli kabul ettiğimiz, örneğin extra vuru dediğimiz, zaman zaman stresle, yorgunlukla artan vurular kadınlarda erkeklere göre biraz daha fazladır. Tehlikeli aritmi ya da çarpıntı boyutu erkeklerde daha sık görülür. Ancak bu 50’li yaşlara kadar böyledir. 50’li yaşlardan sonra hele 70’li yaşlardan sonra kadınlarda hem kalp damar sağlığı açısından hem de menopozla birlikte hem de aritmilerin sıklığı, atriyal fibrilasyon dediğimiz ritim bozukluğu daha fazla görülür.’’