Kalça Protezi Ameliyatı

Kalça protezi ameliyatından birkaç saat sonra ayağa kalkabilir ve adım atmaya başlayabilirsiniz. Bu aşamada muhtemelen hala damar yolu bağlantısı ve sondanız bağlı olacağından, yürüteci kullanmanız biraz sorunlu olabilir. Ama kaygılanmayın. Bir fizik tedavi uzmanı size yardımcı olacaktır. Yeni kalça eklemi üzerine ağırlık verip vermeyeceğinizi, ne kadar ağırlık yükleyebileceğinizi size öğretecektir. Deneyerek, kısa sürede sadece yürüteç yardımıyla yeniden yürümeye başlayabilirsiniz.

Kalça protezi ameliyatları da diğer tüm ameliyatlar gibi bazı riskler taşıyor.
Amerikan Hastanesi Ortopedi Bölümü’nden Prof. Dr. Mehmet Demirhan bu riskleri şöyle sıralıyor:

• Anesteziye tepki oluşması
• Kan pıhtılaşması
• Enfeksiyon
• Eklemin yerinden çıkması veya protezin gevşemesi
• Çevredeki damarların, kemik veya sinirlerin zarar görmesi
• Uyluk ağrısı

Prof. Dr. Demirhan ameliyat sürecini ayrıntılarıyla anlattı.

KALÇA PROTEZİ AMELİYAT SÜRECİ

Ameliyat ekibi hazır olduğunda, ameliyathaneye alınırsınız. Orada size anestezi uygulanır. Anestezi, ameliyat boyunca uyumanızı sağlayacak ya da vücudunuzun sadece belden aşağısını uyuşturacaktır. Bundan sonra operatörün kalça
ekleminize ulaşmasını sağlayacak bir kesi yapılacak, ardından da hasarlı kemik başı çıkarılacak ve kemik yatağı protezin yerleşmesine olanak verecek biçimde hazırlanacaktır. Yeni eklem yerleştirildikten sonra, kesi ameliyat zımbası veya dikişle kapatılır.

KEMİĞİN HAZIRLANMASI

Yuvarlak kemik başı, uyluk kemiğinden kesilerek ayrılır ve eski yatağın yüzeyi pürüzsüz hale getirilir. Ardından yeni yatak leğen kemiğine yerleştirilir. Yatak genellikle bastırıldığında yerine oturacak bir yapıda olur (press-fit) ve vida veya çimento ile yerine sabitlenir. Bu tip protezlerin yüzeyinde küçük delikler bulunur: Kemiğiniz zamanla bu delikleri dolduracaktır.

YENİ PARÇALARI BİRLEŞTİRME

Yeni kalça ekleminin sapı, uyluk kemiğinizin başına sokulur. Bu sap, uyluk kemiğine sağlamca yerleştikten sonra yeni bilye ve yatak birleştirilir. Protezin sapını sabitlemek için press-fit yöntemi ya da çimento kullanılabilir. Sizin için en uygun olan yöntemi operatörünüz belirleyecektir.

AĞRIYLA BAŞA ÇIKMAK

Size ilaç verilmesine rağmen ilk zamanlar ağrı duyabilirsiniz. Bu normaldir. Ancak ağrınız hiç azalmıyorsa mutlaka hemşirenize haber verin. Ağrı kesici ilaçlar adaleden yapılan bir enjeksiyonla ya da damar yolundan doğrudan kan dolaşım sisteminize katılarak verilebilir.

HASTA KONTROLLÜ ANALJEZİ CİHAZI KULLANABİLİRSİNİZ

Hasta Kontrollü Analjezi demek olan PCA cihazıyla kendi ağrı kesici ilacınızı kendiniz kontrol edebilirsiniz. Bir düğmeye bastığınızda, damar yolundan ağrı kesici ilaç vücudunuza girer.  PCA pompalamasıyla, ağrı kontrolünü istikrarlı bir düzeyde tutulabilmek mümkündür. Bu cihazların sahip olduğu güvenlik özellikleri sayesinde, gereğinden fazla ilacın alınması mümkün değildir.

KALÇANIZI NASIL KORUYACAKSINIZ?

Hastanede kaldığınız süre içinde yeni kalçanızı koruyacak biçimde hareket etmeyi de öğreneceksiniz. Bunlara hareket önlemleri diyoruz. Sizin öğrenmemiz gereken önlemler, kalçanızı onarmak için uygulanan operasyonun türüne göre belirlenecektir. Size öğretilen tüm kuralları uygulamalısınız.

TEHLİKESİZ BİÇİMDE HAREKET ETMEYİ ÖĞRENİN

Tamamen iyileşene kadar, yapay bir kalça ekleminin güvenle yapabileceği hareketler sınırlıdır. Yani doğal bir kalça gibi bükülmesi ve dönmesi mümkün değildir. Başlangıçta bazı hareketler, yeni eklemi fazla zorlayacaktır. Terapistiniz size yeni eklemin izin verdiği güvenli hareketlerin sınırı içinde kalmanızı öğretecektir. Aşağıda göreceğiniz önlemleri ne kadar süreyle uygulamanız gerektiğini sorun ve öğrenin.

OTURMA ÖNLEMLERİ

Kalçanızı dizlerinizden daha yüksekte tutabilmeniz için,  yüksek ve sert bir iskemlede oturun. Alçak kanepeleri veya iskemleleri kullanmayın. fiunu hiç hatırdan çıkarmayın: Ameliyatlı bacağınızı asla öteki bacağınızın üstüne atmayın. Bacaklarınızı her zaman ayrık tutun, bitiştirmeyin.

EĞİLME ÖNLEMİ

Belden yukarınızın bel seviyesinden aşağı sarkacağı biçimde asla eğilmeyin. Ayakta dururken veya otururken de bunu aklınızdan çıkarmayın.

ROTASYON (DÖNDÜRME) ÖNLEMİ

Ameliyatlı bacağınızı, yapılan ameliyatın tekniğine bağlı olarak ve doktorunuzun önerisine göre ayağınız içe veya dışa dönük duracak biçimde bükmeyin. Yatarken veya otururken de bu önlemi hatırda tutun.

HASTANEDEKİ İYİLEŞME DÖNEMİ: KALKIP YÜRÜYEBİLMEK

Kalçanızı nasıl koruyacağınızı öğrendikten sonra, normal yaşama dönüş içim gereken becerileri de öğrenmeniz gerekecek. Nasıl yürüyeceğiniz, oturacağınız nasıl giyinip-soyunacağınız size öğretilecektir. Hareket etmenizi kolaylaştırmak için her eğitimden önce size ağrı kesici vermelerini isteyin.

YENİDEN YÜRÜMEK

Ameliyattan birkaç saat sonra ayağa kalkabilir ve adım atmaya başlayabilirsiniz. Bu aşamada muhtemelen hala damar yolu bağlantısı ve sondanız bağlı olacağından, yürüteci kullanmanız biraz sorunlu olabilir. Ama kaygılanmayın. Bir fizik tedavi uzmanı size yardımcı olacaktır. Yeni kalça eklemi üzerine ağırlık verip vermeyeceğinizi, ne kadar ağırlık yükleyebileceğinizi size öğretecektir. Deneyerek, kısa sürede sadece yürüteç yardımıyla yeniden yürümeye başlayabilirsiniz.

OTURMA VE GİYİNME

Yeni kalçanızın güvenliği için, bir fizik tedavi uzmanı ya da fizyoterapist size günlük işlerinizi nasıl daha güvenli yapabileceğinizi gösterecektir. Otururken, giyinirken veya merdivenden inip çıkarken aşağıdaki noktalara dikkat etmelisiniz:

• Otururken, iskemleye ucu bacağınıza değecek kadar  yaklaşın. Sonra koltuğun kollarından güç alarak vücudunuzu koltuğa indirin. Ameliyatlı bacağınızı her zaman ileriye doğru uzatılmış olarak tutun.
• Çorap ve ayakkabı giyerken ucu kancalı ya da kıskaçlı uzun bir alet kullanın. Bunu önce bağsız ve ayağa geçirilen ayakkabılarla deneyin.
• Ayaklarınızı ve bacaklarınızı yıkarken uzun saplı bir sünger ve uzun duş hortumu kullanın.
• Merdiven çıkarken önce ameliyatsız bacağınızla bir basamak  çıkın. Ardından ameliyatlı bacağınızı aynı basamağa alın. ‹nerken de, alt basmağa önce ameliyatlı ayağınızla basın.

EVDE İYİLEŞME DÖNEMİ

İyileşme döneminiz ister evde, isterse bir rehabiltasyon merkezinde geçsin, yeni kalça ekleminizi korumak zorundasınız. Hastanede size öğrettikleri oturma ve hareket etme kurallarını uygulayın. Programlı kontrol muayeneleriniz için operatörünüzü ziyaret etmeyi ihmal etmeyin ve günlük faaliyetlere dönüşünüzü yavaş yavaş gerçekleştirin. Total kalça protezi, büyük bir ameliyattır, dolayısıyla tamamen iyileştiğinizi hissetmeniz birkaç ay alırsa bunu doğal karşılamalısınız.

OPERATÖRÜ HANGİ DURUMLARDA ARAMALI?

Aşağıdaki belirtilerden herhangi bir ortaya çıkarsa, operatörünüzü aramalısınız:

• Kalça ağrısında artış
• Baldırda ya da bacakta ağrı veya şişme
• Ameliyat yerinde olağandışı kızarıklık, yanma veya sızıntı
• Soluk alma güçlüğü veya göğüste ağrı
• 38°C dereceden yüksek ateş

FAAL YAŞAMA DÖNÜŞ

Her gün yürüme egzersizleri yapın. Bu egzersizleri her hafta artırmalısınız. Önce kendinize bir bardak su almaya giderek başlayın. Önemli olan, bu egzersizleri hiç kesmemenizdir.

Ameliyat yeriniz iyileştikten ve kalça hareketleriniz kısmen de olsa yerine geldikten sonra cinsel faaliyete başlamaya hazırsınız demektir. Operatörünüz ya da hemşireden, cinsel faaliyette en güvenli pozisyonların hangileri olduğunu öğrenin.

YENİ KALÇA EKLEMİNİZİN BAKIMI

Vücudunuzda oluşacak bir enfeksiyon yeni ekleminize zarar verebilir. Tıbbi bir müdahale ya da diş tedavisiyle ilgili bir müdahaleden önce operatörünüze danışın. Enfeksiyona karşı antibiyotik kullanmamız gerekebilir. Ekleminizin sağlamlığını kontrol etmek için ise, yaklaşık iki yılda bir röntgen filmi çektirmeniz gerekebilir.