Kalça Ve Diz Protezleri Hangi Hastalara Önerilir?

Kalça ve diz protezleri hangi hastalara önerilir? Kalça ve diz için üretilen ne tür protezler vardır?
Protez tedavisinde anestezi uygulanır mı? Ameliyat ne kadar sürer? Protez cerrahisi sonrasında fizik tedavi ve rehabilitasyon gerekir mi? Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi, Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Necdet Sağlam sorularımızı yanıtladı.

. Kalça ve diz protezleri hangi hastalara önerilir?

‘‘Eklem artrozu (aşınma) olan hastanın hayat konforu bozulur. Topallama, ağrı ve şekil bozukluğu hastanın konforunu bozduğu ve hasta bu ameliyata karar verdiği zaman ameliyat yapılır. Burada bizim kriterlerimiz ağrıyla baş edemeyen hasta, hareket kısıtlığına sebep olmuş bir eklem ve şekil bozukluğuna sebep olmuş bir ekstremite (kollar ve bacaklar)dir. Bu kriterler ve riskleri hastaya anlatılır ve ameliyata birlikte karar verilir.’’

PROTEZLERİN ÖZELLİKLERİ NELER?

. Kalça ve diz için üretilen ne tür protezler vardır? Protez cerrahisindeki gelişmeler nelerdir?

‘‘Kalça ve diz protezlerinde, yapılan ameliyatta hastanın şikayetlerini giderecek şekilde dizaynlar yapılmıştır. Yani eklemlerdeki şekil bozukluğunu düzeltmesi, eklemdeki hareket açıklığını tamir etmesi ve hastaya ağrı yapmaması gerekir. Bütün bu kriterlere uygun teknolojinin getirdiği tasarımlarda protezler üretilmiştir. Hekimler olarak biz en uzun ömürlü ve en kaliteli protezi kullanmaya çalışıyoruz. Aşınma dediğimiz eklem yüzeyleri, yeni protez yüzeyleri arasındaki aşınma kat sayısı en düşük olan protez seçeneğini hastalara kullanıyoruz. Klasik ameliyatlar dışında günümüzde yeni ameliyat şekilleri içerisinde özellikle robotik cerrahiler ön plana çıkmaya başladı. Fakat bunlar henüz klasikleşmiş, hastaların da kolay ulaşabileceği tedaviler değildir. Maliyetleri çok yüksektir. ’’

ANESTEZİ GEREKİR Mİ? AMELİYAT NE KADAR SÜRER?

. Protez tedavisinde anestezi uygulanır mı? Ameliyat ne kadar sürer?

‘‘Anestezi seçeneği hastayla anestezi hekimleri arasında kararlaştırılır. Konforlu ameliyat şekli lokal uygulamalardır. Yani ameliyat bölgesinin uyuşturulmasıyla yapılan ameliyatlardır. Genel
anesteziden mümkün olduğunca uzak durulur. Ameliyat süresi hastaya ve eklemin derecesine göre değişebilir. Klasik ameliyatlarda bir saatlik ameliyat süresi bazen 2-3 saati bulabilir.’’

. Kalçanın iki bölgesinde veya iki dizde aynı anda protez koymak mümkün müdür?

‘‘İki taraflı olarak da ameliyatlar yapılabilmektedir. Fakat burada hastanın risk payı biraz
yükselebilir. Yani ameliyat sonrası kanama, pıhtılaşma riski, yoğun bakımda kalma süreci
uzayabilir. O yüzden iki taraflı ameliyat planlanan hastalarda ameliyat öncesi hazırlıklar çok iyi
yapılmalıdır. Ameliyat sonrası bakımın da iyi planlanması gerekir.’’

FİZİK TEDAVİ NE ZAMAN BAŞLIYOR?

. Protez cerrahisi sonrasında fizik tedavi ve rehabilitasyon gerekir mi?

‘‘Fizik tedavi bütün hastalar için gereklidir. Hatta ameliyattan önce başlanır. Hasta ameliyattan
sonra yapması gereken hareketleri ameliyattan önce öğrendiği için ameliyat sonrasındaki fizik
tedaviye uyumu çok daha iyi olur. Ameliyattan sonra genelde ertesi gün veya ameliyat akşamı
hastanın anesteziyle ilgili sorunlar ortadan kalktıktan sonra ayağa kaldırılır veya oturtulup eklem
hareketlerine başlanır. Ameliyat sonrası ağrının yönetimi iyi yapıldıktan sonra erken dönemde
rehabilitasyona başlanır.’’

AMELİYAT SONRASI GÜNLÜK YAŞAMA NE ZAMAN DÖNÜLEBİLİR?

. Protez ameliyatı geçiren bir kişi ne zaman günlük yaşamına döner? Namaz kılabilir mi?

‘‘Ameliyat sonrası günlük yaşama dönmek ayağa kalkmakla başlar. Fizik tedavi içerisinde hastada tuvalet, oturma kalkma ve yatakta pozisyon eğitimlerine başlanır. Yara ile ilgili sıkıntılar 2-3 günde ortadan kalktıktan sonra 15 gün sonra dikişleri alınır. Günlük hayatına ertesi günden itibaren başlayabilir. Özellikle masa başı çalışanlar bir hafta içerisinde işine dönebilir. Çok alçak yerlerde oturmadan eklem hareket açıklığını çok zorlamayacak şekilde 15 günden sonra araba kullanabilir. Namaz pozisyonu özellikle oturma pozisyonu eklemleri zorlayan bir pozisyondur. Burada kalça protezlerinde 3 ila 6 ay arasında bir sürenin geçmesini tavsiye ediyorum. Çünkü protezler etrafında yeni bir yumuşak doku tabakasının oluşması gerekir. Diz protezi yapılan hastalarda namaz kılma pozisyonu biraz daha zorlamalı bir pozisyondur. Ancak çok iyi bir rehabilitasyonla başarılabilir.’’

PROTEZİN ÖMRÜ NE KADAR?

. Bir protezin ömrü ne kadardır? Protezin ömrünü uzatan veya kısaltan faktörler nelerdir?

‘‘Protez cerrahisi Türkiye’de 1990’lı yılların başında başladı. Teknoloji günümüzde geliştiği için
aşınma kat sayısı düşük olan protezlerle hastalara tahmini 30’lu yılların üzerinde bir süre
verebiliyoruz. Günlük yaşamda protez aşınmasını azaltacak bir yaşam tavsiye ediyoruz. Genç
hastalarda aktivite yüksek olduğu için protezin aşınma ihtimali, dayanım ömrü daha kısa olabiliyor. Günlük rutin aktivitesini yürüten insanlarda çok ciddi sorunlarla karşılaşmıyoruz.’’

KÖK HÜCRE VE PRP YÖNTEMİ

. Kireçlenmenin tedavisinde kök hücre veya PRP yöntemi kullanılabilir mi?

‘‘Kök hücre tedavisi, PRP veya eklem kayganlığını artırıcı sıvılar kullanılması kireçlenmenin erken döneminde tercih edilebilir. Ancak eklem kıkırdağı kanla beslenen ve kendini yenileyebilen bir doku değildir. Artroz (aşınma - kireçlenme) başladıktan sonra durmaz devam eder. Azaltacak ya da durduracak tedavilerimiz var. PRP, kök hücre gibi tedaviler ise eklem kıkırdağına faydası olan tedaviler değildir. Sadece eklem zarındaki yangıyı azaltan semptomatik tedavilerdir. Bu konuda hekimlerimiz ve hastalarımız yanılgıya düşmemelidirler. Bazen hastalar çok büyük ümitlerle bu tedaviyi tercih edebiliyorlar.’’

. Kalça ve diz eklemlerindeki kireçlenme tedavi edilmezse ne gibi sorunlar yaşanır?

‘‘Diz ve kalça eklemlerindeki kireçlenmeler hayat konforunu bozar. Hasta ağrı çeker, topallar,
hareketlerde kısıtlılık olur. Bu şekilde yaşayabilen hastalar ameliyat olmazlarsa bir sıkıntı
çekmezler. Hasta eğer konforunu düzeltmek istiyorsa konfor ameliyatları yapılır. Konforu artmış bir kişinin hayat kalitesi de artar. Ameliyat olmazlarsa ağrıları ve topallama artabilir; belli hareketleri yapamayabilirler.’’