Kalp Cerrahisindeki Yenilikler

Bir hastaya kalp ameliyatı ne tür durumlarda önerilir? Robotik kalp cerrahisi nedir? Klasik kalp cerrahisinden nasıl bir farkı vardır? Kapalı yöntemde kalpteki hangi damarların tıkalı olduğu önemli midir? Günümüzde her bypass olması gereken hastaya robotik cerrahi yapma imkanı var mıdır? Bypass önerilen bir hastanın tercih edilen damarlarını doktor nereden seçer? Göğüs atardamarı böyle durumlarda yeterli olur mu? Mitral kapaklar dışındaki kapaklarda oluşan sorunlarda robotik cerrahiden faydalanılır mı? Mitral kapakta ameliyat olması gereken her hastaya robotik cerrahi uygulanabilir mi? Açık, kapalı ve robotik cerrahi arasında iyileşme ve normal yaşama dönme açısından ne tür farklılıklar olur?

Liv Hospital Ulus Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Özkara kalp cerrahisi ve kalp cerrahisindeki yenilikler konusunda merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Bir hastaya kalp ameliyatı ne tür durumlarda önerilir?
“Bypass ameliyatlarında invaziv teknikler yani stent takılması veya kardiyologların anjiyo laboratuvarında yaptığı işlemler çok hızlı ilerlemektedir.  Hastalar için de çok kolay çözümler olmaktadır. Kalbin bütün damarlarında yaygın darlıklar problemler olduğunda, özellikle diyabeti olan hastalarda, bypass cerrahisinin uzun vadeli sonuçları stente göre daha ön plandadır. Kardiyolog ve kalp cerrahı, hangisinin hastaya daha uzun vadeli çözüm sağlayacağına birlikte karar verir.”

ROBOTİK CERRAHİNİN UYGULAMA ALANLARI

. Robotik cerrahinin kalp damar cerrahisinde uygulama alanları hangileridir?
“En fazla yapılan ameliyat bypass olduğu için robotik cerrahi en başta bypass ameliyatında uygulanır. Ayrıca mitral kapak tamirlerinde robotik kalp cerrahisi çok pratiktir ve hastaya çok az travma sağlayarak çok hızlı iyileşme olanağı sunar. Onun haricinde bazı kalp deliklerinde, kapakçıklar arası deliklerde veya kalbin sağ tarafındaki kapakçığın tamirlerinde de robot cerrahisini kullanmak mümkündür.”

. Robotik kalp cerrahisi nedir? Klasik kalp cerrahisinden nasıl bir farkı vardır?
“Robotik cerrahi, genel cerrahide ya da diğer branşlarda kullanılan endoskopik cerrahinin teknolojik olarak biraz daha ilerlemiş şeklidir. Temelde yapılan işlem aynıdır. Bir bypass ameliyatında tıkalı damarın ilerisine yeni bir yol oluşturulur. Sadece buradaki robotik cerrahide iman tahtası denilen kemik açılmadan yapılır. 3-4 santimetrelik kesiden ya da tamamen endoskopik cerrahi yapılarak bypass gerçekleştirilir. Hastaya yine aynı yöntem uygulanır. Fakat teknoloji kullanılarak daha az yük bindirilir; daha çabuk iyileşme olanağı sağlanır.’’

. Robotik cerrahiyle ameliyat yapılırken kalbin içi ekrandan görülür mü?
“Bir cerrah konsolun başında otururken diğer cerrah hastanın başındadır. Konsol başında ameliyatı yapan cerrah, robotun kollarını yönlendirir ve bakıldığında ekrandan üç boyutlu görülür. 10-14 misline kadar büyütülebildiği için kalbin veya gögüs boşluğunun içindeymiş gibi bu ameliyat gerçekleştirilir. Robotik cerrahinin avantajlarından biri de manipüle etme imkanına sahip olunmasıdır.”

‘‘ROBOTİK AMELİYAT HER HASTAYA UYGUN DEĞİL’’

. Kapalı (endoskopik) yöntemde kalpteki hangi damarların tıkalı olduğu önemli midir? Günümüzde her bypass olması gereken hastaya robotik cerrahi yapma imkanı var mıdır?
“Robotik ameliyat her hastaya uygun değildir. Çünkü şuanda uygulanan teknikle, bir veya iki damara, ön yüzdeki ve onun yan dalına robotik bypass gerçekleştirilir. Teknik olarak diğer damarlara yapmak da mümkündür ama şuanki teknolojiyle çok ideal şartlarda yapılan bir operasyon olmayacaktır. O yüzden seçerek yapılmaktadır. Eğer üç-dört damarında yaygın hastalık varsa o zaman açık cerrahi hastalara önerilir. Ancak, hibrit yöntemle, bir veya iki damarına robotik cerrahi yapılıp diğer damarlarından yine bir veya iki damar uygunsa daha sonra stentle onlara müdahale edilebilir. İki işlem ardışık olarak uygulanarak ameliyat gerçekleştirilir. Bu birkaç gün arayla yapılır. Ama uygun altyapı varsa aynı gün için de yapılır.”

“ASIL HEDEF GÖĞÜS ATARDAMARINI KÜÇÜK KESİ İLE ÇIKARMAKTIR”

. Bypass önerilen bir hastanın tercih edilen damarlarını doktor nereden seçer? Bunlarda da robotik cerrahi veya kapalı tekniklerden faydalanılır mı?
“Bypass ameliyatında robotik cerrahini gündeme gelme sebeplerinden biri de göğüs atardamarını kullanmaktır. Çünkü bugün yapılan bypassların tekrar tıkanma ihtimali vardır. Aslında hastalık tam olarak iyileştirilemez. Damar sertliği hastalığı devam eder.  Göğüs atardamarı, altın standart damarlardır ve yapılan bypasslar çok uzun süre dayanıklılık sağlar. Bacaktan da damarlar kullanılır ama bacak atardamarı, toplardamar vasfındadır ve dayanıklılıkları bir miktar daha azdır. Robotik cerrahide de asıl hedef göğüs atardamarını küçük kesiyle çıkarabilmektir. Robot kullanmak şart değildir. Birkaç damara bir göğüs atardamarının kullanımının sonuçlarının çok başarılı olduğu ve 10 yıllık açık kalma oranlarının yüzde 97 civarlarında olduğu saptanmıştır.”

İKİ TARAFLI GÖĞÜS ATARDAMARININ ALINMASI

. Damar alırken üçten fazla damarı değişmesi gereken hastalarda nasıl bir sıralama yapılır? Göğüs atardamarı böyle durumlarda yeterli olur mu?
“Göğüs atardamarının kalbin ön yüzündeki en önemli damara kullanılması her zaman uygulanan bir durumdur. Türkiye’de bunun için yaş sınırı 65 yaştır. Ama daha ileri yaşlarda ve fit olan insanlarda da kullanılabilir. Çünkü iki taraflı alınması bu kemiklerde problem oluşturabilir. Genç hastalarda, özellikle 50-55 yaş arası hastalarda mutlaka denenmeye çalışılır. 4-5 bypassa kadar ilk iki taraflı göğüs atardamarı kullanılarak gerçekleştirilir. Bazen hiç bacaktan damar almadan yapılır. Yine kendi giriştiğimiz tekniklerle soldaki göğüs damarını uzatarak sağ normalde ulaşamayacağınız yerlere de ulaştırıyorsunuz. Ama bu teknik, hasta seçilerek yapılmalıdır. Daha önce bypass olmamış hastalar, kalbi çok büyük olmayan hastalar, akciğer problemi olmayan hastalar, ileri yaşta olmayan hastalar için bu teknik uygulanabilir. Her hastanın anatomik özellikleri farklıdır.”

ROBOTİK CERRAHİ HANGİ DURUMLARDA UYGULANAMAZ?

. Mitral kapaklar dışındaki kapaklarda oluşan sorunlarda robotik cerrahiden faydalanılır mı? Mitral kapakta ameliyat olması gereken her hastaya robotik cerrahi uygulanabilir mi?
“İzole bir mitral kapak hastalığı olan hastaya robotik cerrahi uygulanabilir. Ama kalbin kasılma gücü çok zayıflamış bir hastaya bu yöntem çok tercih edilmez. Çünkü kontrol edilemeyen noktalar olabilir. O yüzden açık cerrahi tercih edilir. Akciğerinden daha önce operasyon geçirmiş hastanın da kalbine ulaşmak zor olacağı için robotik cerrahi yapılamaz. Çünkü birtakım yapışıklıklar olur. Sadece mitral kapağa veya beraberinde kalbin sağ tarafındaki kapağa da tamir uygulanacaksa birçok hastaya robotik cerrahi önerilebilir.”

. Açık, kapalı ve robotik cerrahi arasında iyileşme ve normal yaşama dönme açısından ne tür farklılıklar olur?
“Klasik ameliyatı olan bir hasta için 3-4 haftayı bulan hareket kısıtlaması vardır. Araba kullanmaya 1 aydan sonra izin verilir. 15-20 gün süren bir miktar ağrı olur ve hastanın hayat kalitesini etkiler. Daha fazla kan kaybı olduğu için halsizlik şikayetleri daha fazla olur ve psikolojik olarak da etkilenirler. Robotik cerrahi yapılan hasta ise 10-15. gün araba kullanabilir hale gelir ve 20. günden sonra işinin başına dönebilir. Halsizlik çok daha az olur. Yatma pozisyonu açısından bir kısıtlama getirilmediği için sırt ağrıları, kas ağrıları ve ameliyat yeri ağrıları çok az olur. Hızlı bir şekilde normal hayata dönebilir.”