Kalp Kapak Hastalıkları ve Cerrahi Tedavisi

Kalp kapağı nedir? Vücudumuzda kaç tane kalp kapağı vardır? Kalp kapaklarının fonksiyonları nelerdir? Kalp kapak hastalıklarının ortak belirtileri var mıdır? Hangi faktörler kalp kapak hastalıklarına zemin hazırlar? Kalp kapak hastalıklarında hangi kapağa hangi tedavi uygulanır? Hangi vakalara ameliyat önerilir? Kalp kapak değişim ameliyatlarının tekrarı var mıdır? TAVİ yöntemi nedir?

Memorial Ataşehir Hastanesi Kalp Cerrahisi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Azmi Özler merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Kalp kapağı nedir? Vücudumuzda kaç tane kalp kapağı vardır?
“Kalp, bizim dört odacıklı evimizdir. Bu odalar arasında kapılar vardır. Kalbin bu kapılarına kapak ismi verilir. Bu evin bir ana kapısı vardır; buna aort kapağı denir. Evin bir de bahçe kapısı vardır; buna da pulmoner kapak denir. Pulmoner kapak, kanın akciğerlere giden durumunu ayarlayan bir kapaktır. Sol tarafta mitral kapak, sağ tarafta da triküspit denilen kapak bulunur.”

KALP KAPAKLARININ FONKSİYONLARI

. Kalp kapaklarının fonksiyonları nelerdir?
“Kalp kasılır ve gevşer. Kasılma esnasında aort ile pulmoner kapaklar açılır. Bir taraftan bütün vücuda temiz kan giderken diğer taraftan sağ kalbe, kirli kan akciğerlere giderek temizlenmek üzere gelir. Kalbin sol boşluğuna gelen temiz kan da bu kapılar arasından geçerek yine kasılma ve gevşeme arasında kapaklar açılır ve kapanır. Günde 100 bin kez kalp attığı için bu kapılar 100 bin kez açılıp kapanır. Bu kapaklar çeşitli nedenlerden dolayı hastalanabilir, bozulabilir bazen de doğuştan bozukluklar olur.”

KALP KAPAK HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ

. Kalp kapak hastalıklarının ortak belirtileri var mıdır?
“Kalp kapak hastalıklarının ortak belirtileri vardır ama kapakların durumuna, pozisyonuna göre farklı belirtiler gösterirler. Özellikle mitral ve aort kapakları çok ciddi problem yaşayan kapaklardır. Birisi kalbin kendi içindeki kapısı diğeri de bütün vücuda açılan kapısıdır. Nefes darlığı, çarpıntı, yorgunluk, halsizlik, ayaklarda şişme, aort kapağının özellikle son derece dar olması durumunda göğüs ağrısı, aynı koroner arter hastalığını taklit edebilen göğüs ağrılarıyla ortaya çıkabilir. Sağ tarafta bulunan triküspit kapakta kaçaklar, yetmezlikler veya darlıklar; karında asit, bacaklarda şişlik, boyunda şişlik tarzında kendini gösterebilir.”

Prof. Dr. Azmi Özler

RİSK FAKTÖRLERİ

. Hangi faktörler kalp kapak hastalıklarına zemin hazırlar?
“Yapısal bir bozukluktan (doğumsal) kaynaklanabilir. Bunların bulguları da kapak bulgularıyla aynı olabilir. Ama sonradan bozulma en önemli etkendir. Bu etken, ülkemizde akut eklem romatizması denilen bir hastalıktır. Tedavisi çocuk hekimleri tarafından çok iyi bir şekilde yapıldığı için bu hastalık gittikçe azalmaya başlamıştır. Sağlıkta teknolojik gelişmeler sayesinde insan yaşamı bazı konforlara kavuştukça hastalıklar da şekil değiştirmektedir. İlk başlarda rastlanan kalp kapak hastalıklarına, özellikle de orta yaşlardaki romatizmal kalp kapak hastalıklarına artık çok düşük oranda rastlanmaktadır. Şimdi ise ileri yaş grubunda bu kapıların fazla çalışmasına, kireçlenmesine bağlı bozukluklara rastlanmaktadır. Edinsel kapak hastalıklarında bir de kalp kasının herhangi bir nedenle hasara uğraması sonucunda o kapakların işlevlerini görememesi nedeniyle kalp kapaklarını kaçırmasına rastlanır; özellikle mitral kapakta.”

UYGULANAN TEDAVİLER

. Kalp kapak hastalıklarında hangi kapağa hangi tedavi uygulanır? Hangi vakalara ameliyat önerilir?
“Kalp kapak hastalılıklarında iki türlü tedavi seçeneği vardır. Birisi ilaçla tedavidir. Örneğin kapaktaki darlık çok azsa bu gözlem ve ilaçlarla tedavi edilir. Veya kapının kasasını tutmaması gibi kaçaklar varsa ve hafifse, yaşamı etkilemiyorsa, nefes darlığı ve çarpıntı yapmıyorsa bunlarda da ilaçla kontrol etme yoluna gidilebilir. Ama ileri safhaya geldiği zaman bunlara ameliyat önerilir. Ama bu kapağı tamir etmeyi ön plana alan bir düşünceyle ameliyata girilir. Ancak yıpranmış, hırpalanmış kapakların düzelmesi mümkün olmaz. O zaman bunların değişim işlemi yapılır. Kapaklar da iki türlüdür. Yapay kapaklar (mekanik), kan sulandırıcı kullanmayı gerektiren, çok dayanıklı materyallerden (pirolikit karbon) yapılan kapaklardır. Bir de sığır perikardından yapılan biyoprotez denilen kapaklar vardır. Her ikisinin avantajları ve dezavantajları bulunur.”

. Kalp kapak değişim ameliyatlarının tekrarı var mıdır?
“Mekanik kapaklarda bir enfeksiyon ve pıhtı durumu olmadığı takdirde tekrar bir ameliyat riski çok düşüktür. Ancak biyoprotez kapaklarda beklenen ömür 10-15 yıl olduğu için tekrar bir ameliyat gereksinimi doğar.”

AMELİYAT KİMLERE ÖNERİLİR?

. Kalp kapak ameliyatları kimlere önerilir?
“Birincisi, çocuk isteyen genç kadınlara takılır. Sığır perikardından yapılan kapakçıklarda ilk 3 aydan sonra kan sulandırıcı kullanılmadığı için hastanın hamileliğini rahat geçirmesi ve çocuğunu büyüttükten 10-15 sene sonra kapağın tekrar değiştirilmesi amaçlanır. İkinci olarak bir kanama diyatezi olup da kan sulandırıcı kullanamayacak hastalara önerilir. Veya beklenen ömürden daha kısa bir yaşam süresi olan; 75 veya 75 yaşın üzerindeki hastalara önerilir. Ama şimdi bazı genç hastalar, mekanik kapakların hafif bir saat sesi olduğundan bir ses duymak istemediklerini, spor yaptıklarını, kan sulandırıcı kullanmak istemediklerini söylemektedirler ki bu hastalara da kapak takılır. Erkek hastalara da 15 yıllık biyoprotez kapaklar takılır. Hastalar bazen 15 yıllık protezler için, teknoloji gelişiyor belki 15 yıl sonra ameliyatsız farklı yöntemlerle bunu değiştirebilirim diye düşünmektedir. Bu da kabul edilebilir bir görüştür.”

AMELİYATSIZ KALP KAPAĞI DEĞİŞİMİ

. TAVİ yöntemi nedir?
“TAVİ, ameliyatsız kalp kapağı değişimi demektir. Bu yöntemin bazı şartları vardır. Ameliyat olmayacak, risk faktörleri çok yüksek hastalarda (beyne giden damarlarında problemleri, akciğer ve böbrek sorunu olan, ikinci-üçüncü kez ameliyat olmuş), kasıktan, kol damarından veya sağ taraftan girilerek aort kapağını özellikle değiştirme işlemi yapılır. Bazen sol taraftan girilerek de aort kapağını değiştirme durumu olur. TAVİ, takılan kapakların ömrü ve komplikasyonları fazla olduğu için ameliyat olamayacak ama yaşam kalitesi bozulmuş, yaşamı tehdit altında olan olgularda uygulanmalıdır. Yoksa eğer cerrahi şansı varsa tercih edilecek birinci şart cerrahi yöntemdir.”

. Kalp kapağından ameliyat olmuş ya da ameliyat olmamış ilaç tedavisi gören hastalara neler önerilir?
“Sigara kesinlikle içmemeliler. Kilo almamalı, düzenli egzersiz yapmalı ve kontrollerini ihmal etmemeliler.”