Kalp Tedavisinde Ameliyatsız Yöntemler Nelerdir?

Girişimsel kardiyolojideki son gelişmeler nelerdir? Tam tıkalı kalp damarları ne demektir? Tam tıkalı kalp damarları ameliyatsız nasıl açılmaktadır? Tam tıkalı kalp damarlarının ameliyatsız tedavisi kimlere uygulanır? Tavi yöntemi hangi tür hasta grubu için uygundur? Mitraclip nasıl bir yöntemdir? Tavi yöntemiyle mitral kapağın değişimi hangi hasta grubuna uygulanır? Tıkalı beyin damarları ameliyatsız nasıl açılmaktadır?

Memorial Şişli Hastanesi Girişimsel Kardiyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Ömer Göktekin, kalp tedavisinde ameliyatsız yöntemler hakkındaki gelişmeleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

GİRİŞİMSEL KARDİYOLOJİDEKİ TEKNOLOJİK GELİŞMELER

. Girişimsel kardiyolojideki son gelişmeler nelerdir?
“Eskiden 10-15 yıl tıkalı kalan damarların açılması kolay değildi. Çünkü kireçli damarlar vardı. Bu konuda hem teknik hem teknolojik anlamda ilerlemeler oldu. Yine periferik arter hastalığı denilen boyun, bacak ve diz altı damarlarının açılması konusunda ilaçlı balonlar geliştirildi. Özellikle bacak yarası olan hastaların bacakları yapılan işlemler sonucunda ampute oluyor, bacakları kesiliyordu. Diz altı girişimleriyle artık bu oran oldukça azaldı. İlaçlı balonların ve özel tellerin çıkmasıyla beraber periferik arter hastalığında iyi noktalara geldik. Kardiyolojinin girişimsel ayağında en önemli gelişme stentlerde olmuştur. Stentlerde eski yıllara oranla daha etkin ilaçlı, daha ince yapılı ve eriyen stentler ortaya kondu. Kapak hastalıklarında ise özellikle yaşlılarda aort kapağı açık kalp ameliyatıyla değişirdi. Artık işlem kasıktan girilerek yapılmaktadır. Yine mitral kapak da kasıktan girilerek tamir edilmektedir ki buna MitraClip denir.  Önümüzdeki bir sene içerisinde Türkiye’de yine kasıktan girilerek bu sefer mitral kapağın değiştirilmesinin gündeme gelmesi beklenmektedir. Girişimsel kardiyolojide bir diğer gelişme, önemli bir beyin damar hastalığı olan felcin başlangıcından ilk 6 saat içerisinde yine kasıktan veya koldan girilerek beyindeki o pıhtının özel stentler ve cihazlarla çıkartılmasıdır.”

TAM TIKALI KALP DAMARLARI AMELİYATSIZ AÇILIYOR!

. Tam tıkalı kalp damarları ne demektir? Tam tıkalı kalp damarları ameliyatsız nasıl açılmaktadır? Tam tıkalı kalp damarlarının ameliyatsız tedavisi kimlere uygulanır?
“Damarın kendisinden aşağı bölgesine hiç kan gitmemesine tam tıkalı kronik kalp damarı denir. Uzun yıllar tıkalı kaldığı için özellikle kireçlidir ve açılması daha zordur. Çok özel tellerin ve  katedrallerin kullanılması gerekir. Kalp damarları yüzde 70 darlıktan sonra açılması işlemine başlanırken; yüzde 50-60 darlık olunca daha çok ilaç tedavisi önerilir. Yüzde 70 ve üstü olduğunda ise stent uygulaması yapılır. Ama eğer çok damarda varsa ve birçok yerde varsa by-pass da gündeme gelebilir. Yüzde 80-90-95 hatta 99’lık bir darlığı açmak nispeten daha kolaydır ama tıkanıklık yüzde 100 olunca damarın kalpte nereye gittiği, nasıl dolaştığı bilinmediği için oldukça  zordur. Bu konuda hem girişimsel kardiyolojinin tekniğinde hem de kullanılan tellerde gelişmeler olmuştur. Ayrıca operatör olarak yıllardır yaptığımız için bizim tecrübelerimiz de çok arttı ve şu anda yaklaşık yüzde 95-97 başarı oranıyla tam tıkalı damarlar açılabilmektedir.

Bu gelişmenin avantajı şu örnekle verilebilir; kalbte 3 tane damar vardır ve LAD, en kıymetli damardır. Onda eğer hastalık yok ama diğer iki damarda darlık varsa stentle açılmaya çalışılır. Ama bu iki damardan biri tam tıkalı ise o zaman sorun başlar. Bu eğer girişimsel yöntemle açılamazsa by-pass yapmak gündeme gelir ama o zaman da ana damarda bir problem olmadığı için LAD damarda by-pass yapılması çok önerilmez. Özellikle bu tip hastalarda tam tıkalı damarın açılması çok önemlidir. Bazen hastanın kalbinin kasılması çok azalmış olur; özellikle bu tür hastalarda cerrahi açık by-pass çok riskli hale gelebilir. Bir kalbin kasılması yüzde 25-30’a düşerse burada açık kalp ameliyat riski de artar. Bu tip hastalarda daha çok koldan girilerek tam tıkalı damarları açmak hastaya çok büyük fayda sağlar. Tam tıkalı damarın ameliyatsız açılmasının uygulanacağı hastalara gelince; genelde bacaktan alınan ve by-pass yapılan damarların ömrü hemen hemen 10 yıldır. 10 yıldan sonra yüzde 90 büyük ihtimalle bacaktan alınan damarlar doğal olarak tıkanırlar. Göğüsten alınan damar uzun yıllar açık kalabilir. 45-55 yaşında by-pass olan bir hasta 65-70 yaşına geldiğinde, takılan damarlarda tıkanma olduğunda, gerçek kendi damarları açılır. Tam tıkalı da olsa hiç fark etmez. İkinci ameliyat riski çok yüksek olacağı, bazen ikinci ameliyat şansı olmayacağı için bu grup hastalarda tam tıkalı damarı açmak çok etkili olur.”

CERRAHİ AMELİYATLARA ALTERNATİF YÖNTEM: TAVİ

. Tavi yöntemi hangi tür hasta grubu için uygundur?
“Tavi yöntemi 75 üstündeki hastalarda ve cerrahi ameliyat riski yüksek olan hastalarda kullanılır. Mesela genel anestezinin sorun olabileceği KOAH’lı hastalara, böbrek hastalığı ya da daha ileri başka ek hastalıkları olanlara Tavi önerilir. Çünkü bu grup hastada açık ameliyatın riski yüksektir. Böyle hastalarda anjiyoya çok benzer bir metodla ve hiç genel anestezi verilmeden, hafif bir sedasyon yapılarak 45 dakika süren bir işlemle kapak değiştirilir.”

Prof. Dr. Ömer Göktekin

. Kapak değişimi sonrasında hasta kadar süre sonra taburcu olur?
“Ameliyat olursa 1-2 gün kadar hastada yoğun bakım süreci olur. 1 hafta 10 gün kadar da hastanede kalır. Ama özellikle yaşlı bir hastanın göğüs açıldığı için tümüyle toparlanması yaklaşık 1 ayı bulur. Kasıktan işlem yapıldığında ise işlem sonrası tedbiren 1 gün yoğun bakımda kalır. Ama koroner yoğun bakımda normal hastaların yattığı yerde takibi yapılır. 1 gün sonra servise alınır ve 2. veya 3.günün sonrası taburcu edilir.”

MITRACLIP YÖNTEMİ HANGİ HASTALARA UYGULANIYOR?

. Mitraclip nasıl bir yöntemdir? Tavi yöntemiyle mitral kapağın değişimi hangi hasta grubuna uygulanır?
“Hem Mitraclip hem mitral kapağın kasıktan girilerek değiştirilmesi yöntemi açık kalp cerrahisi yüksek riskli hastalarda uygulanan yöntemlerdir. Mitral kapak hastalığında çoğunlukla kalbin kasılması da bozulur; kalp büyür ve kalbin ejeksiyon fraksiyonu denilen kan pompalama kabiliyeti düşer. Bu normalde yüzde 65-70 iken yüzde 25-30’lara düşer. İşte bu grup hastalarda cerrahi riski yüksek olduğu için kasıktan girilerek tamir edilir. Mitraclip, daha çok mitral kapağın yetersizliğinde başvurulan bir yöntemdir. Mitral kapak tam kapanamadığı için aralık kalır ve oradan kan geriye kulakçığa doğru kaçar. Mitraclip, o açık olan bölgede iki yaprağı bir mandal gibi tutturup kaçağı kapatır. Dolayısıyla da hastanın ileri olan mitral yetersizliği ya çok az miktarda kalır veya hafif dereceye iner. Mitraclip yönteminden özellikle nefes darlığı olan, ileri derecede kalp yetersizliği şikayetleri olan hastalar çok fayda görürler. Mitral kapak replasmanı denilen mitral kapağın kasıktan girilerek tümüyle değişmesi işleminin ise Türkiye’de yaklaşık bir yıl sonra kullanılacağı tahmin edilmektedir. Dünyada halen 3-4 merkezde kullanılmaktadır. Bu işlemde, Tavi gibi yeni bir kapak mitral kapak bölgesine implant ediliyor.”

TIKALI BEYİN DAMARLARI DA AMELİYATSIZ AÇILIYOR!

. Tıkalı beyin damarları ameliyatsız nasıl açılmaktadır?
“Felçli hastalar, yürüyemeyip ömür boyu yatalak kalabiliyor veya konuşamayabiliyorlar. Bu, önemli bir sosyal problemdir. Tıkalı beyin damarlarının ameliyatsız açılması dünyada uygulanan yeni bir yöntemdir. Bu hastalara bir ümit olmuştur. Özellikle felç şikayeti başlangıcından ilk 6 saat içerisinde getirilmeleri gerekir. Hastanın konuşması bozulduysa, önce hafif sol kolunda, sol bacağında veya sağ kolunda veya sağ bacağında kuvvet kaybı başladıysa, yüzde bir asimetri olduysa hasta hemen, acaba felç mi geçiriyor, diye acile götürülmelidir. Bu tür şikayetleri olan hastalar ilk 6 saat içerisinde gelirlerse hemen anjiyoya alınırlar. Hasta yüzde 90-95 ihtimalle tıkanma, yüzde 10-15 ihtimalle de kanama dolayısıyla felç olur. Hastanın beyin damarında çok küçük bir miktar pıhtı varsa yine kasıktan girilerek hemen o pıhtı özel katedrallerle alınır. Daha anjiyo masasında hasta ellerini hareket ettirmeye, konuşmaya başlar. Bu işlemin ivedilikle yaygınlaşması, ülkemizin hemen her tarafında yapılıyor olması lazım. Bu konuda zaten Sağlık Bakanlığı yaygınlaştırmak için çalışmalar yapıyor.”