Kanlı İdrara Dikkat!

Böbrekler Geç Sinyal Veriyor

Böbreklerimiz, sağ ve sol bel bölgesinde yer alan, her biri yaklaşık 150 gr ağırlığında fasulye biçiminde organlarımızdır. Vücudumuzda boyundan beklenmeyecek büyük görevler üstlenmişlerdir. Başlıca görevleri idrarın yapılmasıdır. Bu oldukça önemli bir görevdir. İdrar vücutta birikmiş zararlı atıkların atılması için gereklidir. İdrar çıkarmayan bir insan bu zararlı atıkların etkisiyle kendini zehirler. İdrar çıkarmak hayati bir önem taşımaktadır. Böbreklerimizin diğer önemli bir görevi vücuttaki sıvı ve elektrolit dengesinin korunmasıdır. Vücudun su, tuz, potasyum, fosfor, kalsiyum, magnezyum, hidrojen gibi maddelerinin ayarından sorumludur. Böbreklerimiz kan basıncının, hücre dışı sıvının düzenlenmesinde de saldığı hormonlar aracılığı ile önemli rol alırlar. Ayrıca kan yapımının sağlanması ve kemik yapımı için gerekli hormon üretimi de bu organların sorumluluğundadır. İşte bu becerikli organlarımız bozulduğunda hastalığın çok farklı durumlar oluşturması da bu sebeptendir. Örneğin: Böbrekler bozulduğunda kansızlık oluşması, kemiklerin zayıflaması, tansiyon yükselmesi, vücudun şişmesi, tuz dengesinin bozulması gibi.

Böbrek hastalığınız var ise bunu nasıl anlarsınız?

Maalesef çok zor anlarsınız çünkü bu küçük ve becerikli harika organlar aynı zamanda vücudun en sabırlı organlarıdır. Son güçlerine kadar gayret içinde çabalarlar ve vücudun dengesini bozmamak için yıllarca dayanırlar ve bu süreçte size hiçbir şey hissettirmeyebilirler. Kalp hastalığı olan bir kişi öyle büyük ağrılar, nefes darlıkları, dayanılmaz sıkıntı halleri yaşayabilir ki doktora gitmesi kaçınılmazdır. Veya beyin hastalığı olan bir kişi baş ağrıları, denge bozuklukları ve bunun gibi yaşamını sürdüremez durumlarla doktora hızla başvurmak zorunda kalır. Oysa böbrek hastalıkları çoğunlukla başka bir sebeple doktora gelen bir kişinin tahlillerinde tesadüfen ortaya çıkar. Bunun dışında, ancak ani gelişen akut böbrek hastalıkları ve böbrek hastalığının yıllarla ilerlemesi sonucu ortaya çıkan genel durum bozuklukları kişiyi doktora götürebilir.

Böbrek hastalıklarının belirtileri yok
Böbrek hastalıklarının da belirtileri vardır ama hastalık ilerlemeden doktora gitmenizi sağlamayabilir. Çünkü sizi ilk başlarda çok da rahatsız etmez. Taşlı böbrek hastalığı istisnalardandır. Şiddetli yan ağrısı ve idrarda kan ile hastayı hızla doktora getirebilir. Diğer durumlar oyalanmanıza neden olabilir.

Böbrek hastalıklarında belirtiler neler olabilir:

1)İdrar renginde değişme; kırmızı renk veya çay rengi gibi

2)İdrarda belirgin artan köpüklenme: protein kaçağı durumlarında

3)Gece idrara çıkmaya başlama

4)İdrar miktarında değişme: azalma veya çoğalma

5)Vücutta, bacaklarda şişme

6)Böğür ağrısı

7)Bulantı, kusma, halsizlik, iştahsızlık, kansızlık, uyku hali gibi üremik durumlar

8)Tansiyon düzensizlikleri

9)Elektrolit düzensizlikleri (sodyum, potasyum, kalsiyum gibi)

10)Kalp ve/veya akciğerde üremik sebeplerle sıvı toplanması gibi belirtilerdir.

Birbirinden çok farklı belirtiler olması ve hemen böbreği akla getirmemesi, başka hastalıklarda da görülebilecek olması ve çoğunlukla kişiyi başlangıçta çok fazla rahatsız etmemesi doktora geç başvurmaya veya başka bir organ hastalığı zannedilerek ilgisiz daldaki bir uzmana başvurmaya yol açabilir.

Böbrek hastalıklarının erken tanısı için ne yapılmalı?

Böbrek hastalıklarının erken tanısı çok önemlidir. Sık rastlanan bazı hastalıklarda erken tanı hastalığın ilerlemesini önler. Öncelikle bazı hastalıkların böbrek hastalığı riski oluşturduğunu bilmek gerekir. Örneğin: Şeker hastaları, hipertansiyon hastaları, ailesinde böbrek hastalığı veya ailesel Akdeniz ateşi gibi hastalıkları olanlar. Bu kişiler mutlaka böbrek kontrollerini yaptırmalı ve bunu bir düzen halinde tekrarlamalıdırlar. Hiçbir yakınmaları olmasa bile böbrekle ilgili testler ve muayeneler yapılmalıdır. Bu konuyla ilgili bir uzmana başvurmalıdırlar.

Böbrek hastalıkları nelerdir?

Vücutta çok fazla görev üstlenmiş bu karmaşık organın hastalıkları da çok geniş bir yelpaze içinde yer alır. Taş hastalıkları, damar yapısıyla ilgili hastalıkları, protein kaçıran hastalıkları, iltihabi hastalıkları, kistik hastalıkları, hipertansiyona sebep olan hastalıkları, akut gelişen hastalıkları ile geniş bir alanı kapsar.

Böbrek hastalıklarının en sık sebebi nedir?

Dünya verilerinde olduğu gibi türk nefroloji derneğinin yıllık verilerine göre de böbrek hastalığı sebeplerinin başında şeker hastalığı gelmektedir. İkinci sırada glomerulonefritler ve hipertansiyon yer almaktadır. Polikistik böbrek hastalıkları, amiloidoza bağlı hastalıklar, taşlı böbreğe bağlı hastalıklar sıralamada diyabete ve hipertansiyona bağlı böbrek hastalıklarından sonra yerini alır.

Böbrek hastalıklarından korunmak mümkün müdür?

Böbreklerin bozulmasına yol açan en önemli hastalık şeker hastalığıdır. Bu hastalıktan böbrekleri korumak mümkündür. Ancak hastalar genellikle böbrek kontrollerini yaptırmadıkları için geri dönüşümsüz böbrek hasarları oluştuktan sonra tespit edilmektedirler. Oysa basit bir idrar testi ve takip ile böbrek hastalığının önlenmesi mümkündür. Şeker hastaları hastalıklarının kalp, göz, böbrek, sinir yapısında hasar yapabileceğini mutlaka bilmeli ve bu yönde takipte olup olmadıklarını bilmelidirler. Önlenebilir bir hastalık dolayısıyla böbreklerini kaybedip diyaliz tedavilerine gereksinim duyar hale gelmeden önce böbreklerini düzenli aralarla kontrol ettirmelilerdir! Şeker hastalığı teşhisi konulduktan sonra kan şekeri takibi gibi böbrek fonksiyonlarının takibi belli aralarla yapılmalıdır. Önlenebilir böbrek hasarının ancak bu takiplerle yakalanabileceği, gecikmiş teşhisin böbrek hastalığının yerleşmesine neden olduğu unutulmamalıdır!
Hipertansiyona bağlı böbrek hastalıkları da yüksek tansiyonun artık çağımız tıbbında kullanılan son derece etkili ve koruyucu tansiyon ilaçları ile kontrole alınması sonucunda önlenebilir. Tansiyon yüksekliği bulunan kişiler böbreklerinin bozulabileceğini unutmamalı ve tansiyon kontrolüne gereken önemi vermelidirler. Tansiyon 130/80 mmHg üzerinde ise doktora başvurmalıdırlar.
Ailesel özellik taşıyan hastalıkların önlenebilirliği daha az olmakla beraber erken tanı ve iyi takiple olumlu sonuçlar elde edilebilmektedir.

Böbrek hastalıklarının tedavileri nelerdir?

Çok geniş bir hastalık yelpazesi olan böbreklerin tedavisi hastalığına göre değişir. Böbreklerin tamamen çalışmadığı durumlarda böbrek yerine geçen tedaviler kullanılır. Yerine koyma tedavileri hemodiyaliz, periton diyalizi tedavileri ve böbrek naklini içerir. Tedaviler maliyetli ve zahmetlidir. Ancak tedavi şansının olması yaşam olasılığı sunar. Günümüz tıbbında bu tedaviler de önceki yıllarla karşılaştırıldığında böbrek hastalarına yaşam kalitesini koruyarak uzun bir ömür sunmak için her geçen gün gelişim göstermektedir.

Dr. Betül ÖĞÜTLEN
Siyami Ersek Kalp Damar Cerrahisi
Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Uzmanı