Kanser Tedavisinde “Gen” Umudu

Prof. Dr. Serdar Turhal, kanser tedavisindeki son gelişmelerin umut verici olduğunu vurgulayarak, “Gün gelecek kanser türlerine organ üzerinden isim vermeyeceğimizi, bunlara genetik değişikliklerin üzerinden isim vereceğimizi söylüyorduk. O gün geldi. Gen üzerinden ilk defa Amerikan İlaç Dairesi bir ilacı onayladı.” dedi.

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği tarafından düzenlenen 7. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi, Antalya’nın Belek Turizm Merkezi’ndeki bir otelde gerçekleştirildi. Kongre kapsamında düzenlenen basın toplantısında konuşan Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) Başkanı Prof. Dr. Mahmut Gümüş, onkoloji alanında hızlı gelişmeler yaşanmasına rağmen kanserin halen en ciddi sağlık sorunlarından biri olmayı sürdürdüğünü belirtti.

Kanserle mücadelede yaşam kalitesi odaklı çalışmaları sürdürdüklerine değinen Prof. Dr. Gümüş, bu noktada Türk onkoloji topluluğu olarak dünyada ve Türkiye’de onkoloji alanında yaşanan gelişmeleri, bu gelişmelerin uygulama alanındaki etkileri kongrede tartıştıklarını söyleyerek, “Kongrede 530 hekim, 200 hemşire, 270 sektör temsilcisi ile 46 farklı oturumda onkoloji alanındaki bilimsel gelişmeleri, ayrıca bireysel ve ulusal bazda sorunlarımızı tartışarak, birlikte çözüm önerileri aradık. Özellikle; onkolojide yeni tanı yöntemleri,hedefe yönelik tedaviler ve ımmünoterapi, likid biyopsiler, tanısal görüntülemede yenilikler, ulusal ilaç gelistirme stratejileri, biobenzerlere yaklaşım, moleküllerin gelişimi, kanser hastası yakının sağlığı ve yapması gerekenler, masa başı çalışanları bekleyen tehlikeler gibi konular ele alındı” dedi.

Prof. Dr. Gümüş, “Kanser gibi baş edilemez gözüken, bizim onu başedilmez bir hastalıktan öte, birlikte yaşanabilir kronik hastalık haline getirme çabamız noktasında verimli adımlar attık.”dedi.
“KANSER İLAÇLARINI KENDİMİZ ÜRETMELİYİZ”

Kanser tedavisinin pahalı olduğunu, tedavide kullanılan ilaçlardan sadece birinin Türkiye’de üretildiğini belirten Prof. Dr. Gümüş, “Burada sürdürülebilir bir politika oluşturmak ve ekonomi için kendi ilacımız kendimiz üretmemiz gerekiyor. Bu, çok çok elzem. Türkiye’de kansere harcanan ilaç masrafı 30 milyar lira. Kanserle ilgili tüm masraflar ise yıllık 100 milyar lirayı geçiyor. İlacın nasıl geliştirileceğinin kuralları vardır. Türkiye’de ilaç üretimi önemli, biz bunu 10-15 yıldır takip ediyoruz.” dedi.

“GENETİK ÇALIŞMALAR UMUT VERİYOR”
Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Serdar Turhal, kanser tedavisindeki son gelişmelerin umut verici olduğunu vurgulayarak, özellikle moleküler ve genetik alanında yapılan çalışmalar kansere karşı yeni silahların bulunmasına neden olduğunu söyledi.

Standart tedavide kansere yaklaşık hakkında bilgi veren Prof. Dr. Turhal, “Kanser organdaysa oradan bir parça alıyorduk. Riskli yerdeyse mikroskopla bakıp onun üzerinde boyamalar yaparak, ona göre kemoterapi uygulaması yapıyorduk. Yenilerde genetik analizlerine bakıyoruz. Genetik analizler üzerinden çıkan sonuçlara göre uygun hedefe uygun moleküler tedavileri veriyoruz. Bugün ise yalnızca genetik tetkik sonucun bağlı olarak tedavilerin uygulanabileceği döneme geldik.”diye konuştu.

Bunlardan birinin Tirozin Reseptör Kinaz (TRK) füzyon geni ile ilgili olan bir gelişme olduğunu ifade eden Prof. Dr. Turhal, “Kısaltması TRK olan Tirozin Reseptör Kinaz füzyon geni neden bu kadar önemli? Çünkü, bazı kanser hücrelerinde tirozin reseptör kinaz geni başka genlerle birleşip kanser hücrelerine sürekli büyüme ve çoğalma sinyali gönderiyordu. Yani kanserin yayılma hızı bir anda artıyordu. Çünkü artık bu artış durdurulabiliyor. 2013 yılında Colorado ve Harvard Üniversitesinden 2 araştırmacının saptadığı TRK füzyon genine yönelik bir ilaç geliştirildi. Hedefe yönelik bu tedavi Amerikan İlaç Dairesi tarafından ilk defa bir kanserin başladığı organa değil de tümörün var olan genetik özelliğine göre onaylanan bir ilaç oldu.”diye konuştu.

“KANSER TÜRÜ İSİMLERİ ORGAN ÜZERİNDEN VERİLMEYECEK”

Geçen yıl Amerika’da yapılan Kanser Kongresi’nde bu tedavi ile ilgili ön sonuçların tüm dünyaya duyurulduğunu aktaran Prof. Dr. Turhal, “Gün gelecek bu hastalıklara organ üzerinden isim vermeyeceğimizi, bunlara genetik değişikliklerin üzerinden isim vereceğimizi söylüyorduk ve o gün geldi. Gen üzerinden ilk defa Amerikan İlaç Dairesi bir ilacı onayladı. Bu yeni ve önemli bir gelişme. Hedefe yönelik bu tedaviyle, pek çok farklı organdan kaynaklanan tümörde kontrolsüz tümör büyümesine yol açan sinyaller bloke edildi. Hatta ilerlemiş kanser evrelerinde de etkili oldu. Hem erişkin hem çocuk hastalardaki tümörlerde, meme, kalın bağırsak, akciğer, safra yolu, pankreas, bağ dokusu, tiroid kanserlerinde bu ilaç uygun genetik özellik varsa kullanılabiliyor. Bilimsel verileri de paylaşacak olursak, 17 farklı kansere sahip 50 hastanın katıldığı bir çalışmanın verilerine göre, hastaların 38’i bu tedaviye yanıt verdi ve tümörü küçüldü. Ayrıca tedavinin 12. ayında, hastaların yüzde 79’unda bu olumlu yanıt devam etti. Yan etkisi, kemoterapiye kıyasla çok hafif. Tedavinin en sık gözlenen yan etkileri halsizlik ve hafif baş dönmesi.”dedi.

“KANSER TANI VE TEDAVİSİNDE YENİ KAN TESTİ: LİKİD BİYOPSİ”

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Özlem Er, tanı alan kişilere uygulanacak tedavileri hastaya ve tümöre özel olarak belirlediklerini söyledi.

Hücrelerin bir yaşam döngüsünün olduğunu kaydeden Prof. Dr. Er, “Hücre doğuyor büyüyor, yaşlanıyor ve ölüyor. Ölemediği yerde kanser gelişiyor. Bu ölmeme olayı, vücudun içindeki hücrelerdeki genetik değişikliklerden kaynaklanıyor. Çeşitli kimyasallar, bazı virüs ya da bakteriler gibi çevresel kanser yapıcıların etkisiyle normal vücut hücrelerinde ortaya çıkan genetik değişiklerin hepsi kalıtsal geçiş göstermiyor. Hem kalıtsal geçiş gösteren değişiklikler diğer adıyla mutasyonlar, hem de çevresel etkenlerle oluşan değişiklikler kanda saptanabiliyor. Günümüzde kanser tedavisini belirleme amacıyla kanda yapılan testler likid biyopsi olarak adlandırılıyor. Kanser hücrelerindeki değişiklikler kanda saptanabiliyor. Bu değişikliklere karşı geliştirilen hedefe yönelik tedaviler kişiye özel olarak planlanıyor. Ayrıca tümör dokusundan biyopsi yapılamadığı durumlarda kan testi ile immunoterapiye uygunluğu belirlemek için gerekli testler de yine kandan yapılabiliyor.” dedi.

“AKRABALARDA KANSER ÖNCEDEN BELİRLENİYOR”

Prof. Dr. Er, kanda yapılan test ile en sık görülen 8 kanser türünün over, karaciğer, mide, pankreas, özefagus, kolorektal, akciğer, meme kanseri türlerinde yüzde 70 doğrulukta kandan erken tanı yapmanın mümkün olduğunu belirterek, “Kalıtsal kanserlerde de doğuştan itibaren genetik değişiklikleri saptamak mümkün. Meme, yumurtalık ve kalın bağırsak kanserleri için çok önemlidir. Kalıtsal bir durum varsa bunu kandan saptamak mümkün. Başka kanserlerin gelişme olasılığını bize bildiriyor ve o tedavide belli spesifik değişikliklerin tedavisi var. Hastanın akrabaları için bu kalıtımsal değişiklik varsa daha kanser olmadan tanımam mümkün. Kanseri riskli bireylerde önlemek mümkün olacak. Yalnızca tedavi değil erken tanı ve tedavilerinde üzerimize düşeni yapmak istiyoruz.” dedi.

“KİŞİYE ÖZGÜ TEDAVİLER GELİŞİYOR”

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği (TTOD) Genel Sekreteri Prof. Dr. Ahmet Bilici ise, son yıllarda kişiye özgü tedavi yaklaşımları konusunda birçok kanser türünde önemli gelişmeler yaşandığını bildirdi.

Kanserin oluşumu ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşılmasıyla hedefe yönelik ilaçları ortaya çıktığını ifade eden Prof.Dr. Bilici, “İleri teknoloji ile üretilen hedefe yönelik ilaçlar, kemoterapi ilaçlarından farklı olarak normal hücrelere çok az zarar verir. Ayrıca, hedefe yönelik ilaç tedavisinde, daha önceden yapılan genetik analizle bir hedef mutasyon belirlenir. Hedefe yani kanserli hücreye direkt etkide bulunduğu için tedavi yanıt oranları daha yüksek ve başarı oranları da daha iyidir. Bu ilaçların çoğunun ağızdan hap şeklinde evde kullanılabiliyor olması da avantajdır. Kemoterapi ile arasındaki bir diğer fark ise şu; kemoterapide kanseri küçültmek ve yok etmek amaçlanır. Hedefli tedavilerde ise kanserin hızı düşmekte ve hastalığın uzun süre bir diyabet, hipertansiyon gibi kronik bir hastalık gibi devam etmesini sağlanabilmektedir.”diye konuştu.

“YENİ TEDAVİLER KANSERE KARŞI EN BÜYÜK SİLAHIMIZ”

Yeni tedaviler arasında önemli yer tutan immünoterapiden bahseden Prof. Dr. Bilici, “Yakın zamana kadar birçok kanser tipi immünojenik bir tümör olarak kabul edilmezken, yapılan çalışmalarda özellikle immün kontrol noktasını bloke eden ilaçlarla birçok kanser tipinde önemli derecede fayda sağlandı. Bu grup ilaçlar, hastanın kendi bağışıklık sistemindeki T-lenfositleri üzerinden etki göstererek bağışıklık sistemini harekete geçirip tümöre karşı bir savaş başlatmaktadırlar. Kemoterapi ile sadece kanseri küçültmek ve yok etmek amaçlanırken, hedefli tedaviler ve immünoterapiler ile kanser durdurulabilmekte ve hastalığın uzun süre bir diyabet, hipertansiyon gibi kronik bir hastalık gibi devam etmesini sağlanabilmektedir. Yani, kanser tedavisindeki stratejimiz “doğru hasta, doğru hastalık, doğru hedef ve doğru ilaç” olarak özetlenebilir.”şeklinde konuştu.