Kanser Tedavisinde İmmünoterapi ve Akıllı İlaçlar

Kanser Tedavisinde İmmünoterapi ve Akıllı İlaçlar

Kanser Tedavisinde İmmünoterapi ve Akıllı İlaçlar

Bizi Takip Et


Kanser tedavisinde immünoterapi konusunda İstinye Üniversitesi Hastanesi Medical Park Gaziosmanpaşa’dan Medikal Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Alper Can bilgi verdi.

İmmünoterapi nedir? Özellikle hangi kanserlerde immünoterapi etkilidir?

İmmünoterapi son yıllarda özellikle kanser tedavisinde etkili bir yöntem. İmmünoterapi 20-30 yıl öncesinde de özelliklede böbrek tümörlerinde veya menalom dediğimiz immünolojik tümörlerde de sık kullanılıyordu. Ama son yıllarda özellikle immün sistemin asıl hedef askeri olan veya hücresi olan T lemfositler üzerinden daha spesifik, daha az yan etkili ve daha çok etkin olan yeni immünoterapik ajanlar gelişti. Bu immünoterapik ajanlar kendi aralarında sınıflandırılabiliyor. Bu sınıflandırma hücrenin T lenfositlerini veya tümör hücresi üzerinde bulunan reseptörlere bağlı olarak yapılıyor. Bu reseptörü taşıyan T lenfositleri veya tümör hücresi ne kadar çoksa immünoterapiden cevap alma oranı o kadar çok artabiliyor. Bazı kanser türlerinde özellikle kemoterapiye dirençli kanser türleri dediğimiz melenom ve RCC dediğimiz böbrek tümörlerinde ilk basamak veya kemoterapisiz tek başına da çok etkin olabiliyor. Yaşam sürelerini 3 veya 5 yıla kadar çıkabiliyor. Hatta bundan daha önce immünoterapisiz kişi 1 yıl veya daha az bir süre yaşayabiliyordu ama şuan immünoterapi ile bu süre çok daha uzadı.

İMMUNOTERAPİ HANGİ KANSER TÜRLERİNDE KULLANILABİLİYOR?

Günümüzde immünoterapi başka hangi kanser türlerinde faydalanılan bir yöntem?

Aslında tüm kanser türlerinde immünoterapi kullanılabiliyor. Ama bir reseptör olan T lenfositlerin veya tümör hücresinin üzerinde bulunan reseptörlerin yüzdesi çok önemli. Yüzde 1 iken çok etkin olmayabiliyor. Ama oran yüzde 50’nin üzerine çıktığı zaman immünoterapi çok rahat bir şekilde kullanılabiliyor. Hatta yüzde 50 değil de, yüzde 70 veya yüzde 80 oranında PDL 1000 durumu söz konusu olduğunda imminoterapiden çok uzun ve çok etkili yararlar sağlanabiliyor.

İmmünoterapiyi her vakaya değil özellikle kişiye özel bir tedavi olarak uyguluyorsunuz değil mi?

Kanserde tedavi, kişiye özel yöntemlere dönmeye başladı. Artık hastaların genetik haritası çıkarılıyor ve daha sonra tedavi süreci başlıyor. Çünkü artık teknoloji tıbbın içine girdi ve bu konuda hekimlere oldukça yardımcı oluyor. Bu şekilde hem hücre hem de hücrenin yanında reseptörler daha iyi tanınabiliyor. Daha sonra da bunlara yönelik olarak kişiye özgü tedaviler uygulanıyor. İmmünoterapi bunların en başında gelen tedavidir.

İMMÜNOTERAPİ NASIL BİR TEDAVİ?

İmmünoterapi bir kişiye nasıl uygulanıyor? Nasıl veriliyor? Ağız yoluyla alınan ilaç mı yoksa damar yoluyla verilen bir tedavi midir?

Şu ana kadar ilaçlarının tamamı damardan veriliyor. Oral dediğimiz tablet şeklinde formları şuan mevcut değil. Ama akıllı moleküllerin tablet formu söz konusu. Kürler ilacın şekline, hastanın genel durumuna bağlı olarak kilogram bazına veya metrekare bazına bağlı olarak 2 veya 3 haftada bir veriliyor. Bunun değerlendirilmesiyle ikinci ayın veya üçüncü ayın sonunda yapılabilir. Uygun vakalara tolore edilebilir, yan etkisi az ve etkin bir yöntemdir.

Doç. Dr. Alper Can

İmmünoterapilerin ne tür yan etkileri çıkabilir?

İmmünoterapinin kendine göre yan etkileri söz konusu olabilir. Kemoterapiler gibi saç dökülmesi, bulantı, kusma yapmasa bile özellikle ishal dediğimiz diyare durumuna yol açabilir. Tiroit fonksiyonlarında yükselme yaşanabilir. Ama bunlar çoğunlukla geçicidir ve ilk başta ortaya çıkar. Sona doğru yan etkiler tamamen kaybolur.

İmmünoterapi bazen tek başına uygulanan bir tedavi mi? Bazen kemoterapi ya da radyoterapi uygulanan bir hastaya eş zamanlı olarak ta yapılabiliyor mu?

İmmünoterapiler tek başına da verilebiliyor, böbrek ve melanom gibi immün duyarlı tümörlerde olduğu gibi akciğer kanserinde kemoterapi ile birlikte verildiğinde daha fazla etki de gösterebiliyor. Radyoterapi ile beraber de kullanılabiliyor. Radyoterapinin etkinliğini artırabiliyor. İmmünoterapiler kişiye özel ilaçlar olduğu için hastalıktan çok kişi önemlidir.

KANSER TEDAVİSİNDE AKILLI İLAÇLAR

Gelelim akıllı ilaçlara ya da hedefe yönelik tedaviye. Akıllı ilaç ne demek? Neden bazı kanser ilaçlarına akıllı ilaç deniyor?

Kemoterapiler normalde hücreye spesifik olduğu için hem var olan normal dokudaki hücreye hem de tümör hücresine etki eder ve ikisine de yan etki gösterebiliyor. Ama akıllı moleküller öyle değil; akıllı moleküller daha çok reseptörler üzerinden etki edebiliyor. Bunu da kanda veya tümör hücrelerinin üzerinde tespit edebiliyoruz. O reseptörler pozitif olduğunda veya o mutasyon olmadığında akıllı molekül verebiliyoruz. Akıllı moleküller o kişide mutasyon söz konusu ise akıllı molekül çok etkin bir şekilde faydasını görebiliyor. Veya reseptör pozitif ise hasta o ilacı rahat bir şekilde alabiliyor. Akıllı moleküller neredeyse 10-12 yıldır Türkiye’de aktif olarak kullanılabiliyor. Hem oral dediğimiz tablet şeklinde söz konusu hem de IB denilen damar yolundan verilen akıllı ilaçlar var. Akıllı moleküller, tek başlarına da etkili olabiliyorlar kemoterapi ile de verilebiliyor.

Akıllı ilaçlar hedefe yönelik tedaviler daha çok hangi kanserlerde günümüzde uygulanıyor?

Akıllı ilaçlar en sık akciğer kanserinde kullanılıyor. Özellikle tirozin kinaz inhibitörleri denilen ajanlar burada mutasyonlar söz konusu olduğunda kullanılıyor. Meme kanserinde şuan birden fazla akıllı ilaç var. Bu ilaçları verildiğinde cevap oranı yüzde 20’den yüzde 60 oranına kadar yükselebiliyor. Akıllı moleküller kemoterapilere etkilendiğinde hastaların patolojik tam cevap dediğimiz tamamen şifa bulma oranları da yükselebiliyor. Kolon kanserinde de mutasyonun olup olmamasına bağlı olarak 2 farklı molekül var. Kemoterapilerle birlikte veya tek başına etkin olabiliyor.

Neden hedefe yönelik tedavi deniyor? Bu ilaçların diğer ilaçlardan farklılığı nedir?

Hastanın tümör hücresine bağlıdır; yani kişinin taşıdığı tümör zaman içinde kişiden kişiye değişebiliyor. Bir akciğer kanseri herkeste bir tek hastalık olarak karşımıza çıkmıyor. Bir akciğer kanseri bile en azından 10 ayrı alt tipe ayrılabiliyor. Bu alt tiplerin kendi özelliklerine göre farklı akıllı ilaçlar verebiliyoruz. Bunlar laboratuvar ve patolojik ortamda değerlendiriliyor ve hangi hastada hangi akıllı molekülün etkili olabileceğini tespit ediliyor. Bu şekilde akıllı molekül kilit anahtar şeklinde yerleşince, o tümörün hücresini öldürüp normal dokuya zarar vermeden tümörü ortadan kaldırabiliyor.


İçeriği Paylaşın