Kanser Tedavisinde Radyocerrahi ve Radyoterapi

Radyoterapi nedir? Nasıl bir tedavi yöntemidir? Radyoterapinin uygulama yöntemleri nelerdir? Radyoterapide bir seans süresi ne kadardır? Radyoterapinin ne tür yan etkileri vardır? Uygulandığı bölgeye göre yan etkiler farklılık gösterir mi? Radyoterapi tedavisi sırasında hasta nasıl beslenmelidir? Belden aşağı bölge için radyoterapi gören bir kişinin cinsel hayatında belirli bir süre kısıtlama getirilir mi? Alınan radyoterapi eşe, partnere ya da çocuğu kucağa almakla geçer mi? Radyo cerrahi nedir? Radyoterapiye alternatif midir? Hangi kanserlerde etkilidir?

Memorial Ankara Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Bölümü’nden Prof. Dr. Yıldız Güney merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Radyoterapi nedir? Nasıl bir tedavi yöntemidir?
‘‘Radyoterapi 5-6 hafta süren bir tedavi şeklidir ve birçok kanser türünde kullanılmaktadır. Özellikle son yıllarda cihazların ve bilgisayar teknolojisinin hızla ilerlemesi ile radyasyon onkolojisi çok hızlı ivmelenen bilim dalı olmuştur. Dört kanser hastasından üçü, tedavileri boyunca muhakkak radyoterapi görür. Radyoterapi şifanın yanı sıra hastanın ağrılarını, kanamalarını ve kırık riskini azaltarak yaşam kalitesini arttırmak anlamında da uygulanır.’’

SEANS SÜRESİ NE KADAR?

. Radyoterapinin uygulama yöntemleri nelerdir?
‘‘Cihazların ve bilgisayar teknolojisinin gelişimiyle beraber artık tamamen hedef dokuya çok yüksek dozda ışın tedavisi verilip çevre sağlam dokular çok iyi bir şekilde korunmaktadır. Tedavi sırasında görüntü kılavuzluğunda radyoterapi yapılır. Dolayısıyla milimetrenin altındaki bir hassasiyetle çalışılır. Böylece yüksek dozlara çıkarken tedavinin yan etkileri de oldukça azaltılır. Bazı tümör türleri radyoterapiye duyarlı olmadıkları için kemoterapi ya da başka tedavi yöntemleriyle tedavi edilir.’’

. Radyoterapide bir seans süresi ne kadardır?
‘‘Hafta içi tedavi verilip hafta sonları hasta dinlendirilir. Tedavinin süresi, kanserin türüne ve yerleşim yerine göre değişse de girip çıkma dahil yarım saat sürer. Birçok hasta tedaviden çıktıktan sonra normal iş hayatına devam edebilir; kendi gündelik yaşamını sürdürebilir.’’

Prof. Dr. Yıldız Güney

RADYOTERAPİNİN YAN ETKİLERİ

. Radyoterapinin ne tür yan etkileri vardır? Uygulandığı bölgeye göre yan etkiler farklılık gösterir mi?
‘‘Tümörün yerleştiği ve uygulandığı bölgeye göre farklılık göstermekle birlikte bazen tedavinin ortasına doğru hafif yorgunluk ve bitkinlik hissi olabilir. Bunun dışında eğer  birbirlerinin etkilerini arttırmak için radyoterapiyle birlikte kemoterapi de verilirse yan etkiler biraz daha gözle görülür. Tedavinin ortalarına doğru özellikle ikinci üçüncü haftalarda ortaya çıkan bu yan etkiler özellikle radyasyon onkologları tarafından çok iyi yönetilir.’’

RADYOTERAPİ ALAN HASTA NASIL BESLENMELİ?

. Radyoterapi tedavisi sırasında hasta nasıl beslenmelidir? Belden aşağı bölge için radyoterapi gören bir kişinin cinsel hayatında belirli bir süre kısıtlama getirilir mi? Alınan radyoterapi eşe, partnere ya da çocuğu kucağa almakla geçer mi?
‘‘Radyoterapi alan bir hasta hiçbir şekilde çevresine ışın yaymaz. Çocuğunu da kucağına alabilir; eşiyle de birlikte olabilir. Tümörün yerleşim yerine göre değişmekle birlikte özellikle baş-boyun bölgesinden ışın alan hastalara daha az acılı, daha az tuzlu yiyecekler önerilir. Bunun dışında hasta bol protein, sebze, meyve ağırlıklı beslenmelidir. Yeme içmeleri bozulduğunda ise muhakkak doktorlarıyla çok yakın iletişim halinde olmalıdırlar. Çünkü bu durumdaki hastalara çeşitli mama türü ilaçlar ya da başka tarifler verilerek yan etkiler yönetilir.’’

RADYO CERRAHİ NASIL BİR YÖNTEM?

. Radyo cerrahi nedir? Radyoterapiye alternatif midir? Hangi kanserlerde etkilidir?
‘‘Radyo cerrahi tamamen ağrısız, anestezi gerekmeyen ve hiçbir kanaması olmayan tedavi şekillerinden biridir. Cihazlar artık ışın demetleriyle birlikte bir cerrah gibi kullanılabilmektedir. O bölgeye çok yüksek dozlar verilerek tümörlü bölgenin tamamen yok olması hedeflenir. CyberKnife (Uzay Neşteri) Stereotaktik Radyocerrahi olarak da adlandırılır. Radyo cerrahi, radyasyon onkologları tarafından seçilmiş hasta grubunda kullanılmaktadır. Radyoterapi 5-6 hafta sürerken, radyo cerrahi tek fraksiyonda yapılabildiği gibi beş fraksiyona kadar uygulanabilir. Radyo cerrahi yalnız kötü huylu tümörlerde değil; iyi huylu bir takım tümörlerde de uygulanır. Özellikle beyin metastazlarında ve gene yinelemiş beyin tümörlerinde kullanılır. Erken evre akciğer kanserinde ya da yinelemiş baş boyun kanserlerinde, pankreas kanserlerinde, erkeklerde günümüzde en sık görülen tümörlerden biri olan prostat kanserinde de radyo cerrahi uygulanmaktadır.’’