Karaciğer Kanserinin Tedavisinde Karaciğer Nakli

Karaciğerdeki her kitle kanser midir? Hepatit B ve Hepatit C hastalarında karaciğer kanseri riski neden yüksektir? Karaciğer kanseri hangi belirtilere neden olur, nasıl tedavi edilir? Karaciğer kanserinin tedavisinde karaciğer naklinin yeri nedir?  Karaciğer kanserlerinde nakil kimlere önerilir,  nasıl gerçekleştirilir?

Merak edilen bu soruların cevaplarını Memorial Şişli Hastanesi Organ Nakli Merkezi Başkanı Prof. Dr. Koray Acarlı katıldığı Sağlığım İçin Herşey programında verdi. Esra Kazancıbaşı Öztekin sordu, Prof. Dr. Koray Acarlı yanıtladı:

KARACİĞERDEKİ KİTLELERDE KANSER RİSKİ

. Karaciğerdeki her kitle veya tümör kanser midir? Karaciğerin iyi huylu tümörleri de olur mu?
“Her organda olduğu gibi karaciğerin de iyi huylu ve kötü huylu tümörleri vardır. Karaciğer kanseri günlük hayatımızda çok önemli bir rol oynar. Dünyadaki kanserlerin yüzde 5’inden fazlası karaciğer kanseridir. Erkelerde beşinci, kadınlarda  yedinci sıklıkta görülür. Erkek ölümlerinde ikinci, kadın ölümlerinde ise altıncı sıradadır. İster kadın, ister erkek olsun karaciğer kanseri hayatımızı ciddi tehdit eden bir hastalıktır.

Karaciğerdeki her kitle kanser değildir. Ama bir kitlenin kanser olup olmadığı o insanın hayatı için çok önemlidir. Bu nedenle mutlaka ‘Bu kanser midir? İyi huylu bir kitle midir? Nasıl takip edilmelidir?’ yorumlarının uzmanlar tarafından yapılması ve takibi gerekir. Çünkü günlük hayatımızda eskiden var olan, iyi huylu zannedilen ama gelinen noktada hastanın tedavi şansını elinden alan birçok tümörle karşılaşmaktayız.”

KARACİĞER KANSERİNİN BELİRTİLERİ NELERDİR?

. Karaciğer kanseri ilk evrelerde belirti verir mi? İlerleyen evrelerde hastada ne tür değişiklikler görülür?
“Bağırsaklar gibi içi boş ve içinden bir şeyler geçirme durumunda olan organların kanserlerinde tıkayıcı bir kitlenin gelişmesi çok çabuk bulgu verir. Buna karşın karaciğer kanserinde böyle belirtiler görülmez. Hatta karaciğerleri tamamen bir tümör kitlesi haline gelmesine rağmen hiçbir şey hissetmeyen hastalar da vardır. Karaciğer kanserlerini erken yakalamanın yolu özellikle risk grubu oluşturan kişilerin yakın takipte olmasıdır.”

. Karaciğer kanserlerinin ileri evrelerinde hastalarda ne tür yakınmalar ortaya çıkar?
“Kişinin hastalığı ile ilgili şikayetleri o kadar baskın olur ki, diğer yakınmalar bunun kötüleşmesi olarak algılanabilir. Sağ üst kadranda olmayan bir ağrı, dolgunluk hissi ve rahatsızlık karaciğer kanserinin ilerki dönemlerinde ortaya çıkabilir. Bunun dışında siroz veya siroza gidiş yolu olan bir rahatsızlık varsa, hastalığın o güne kadarki seyrinden daha hızlı kötüleşmeler yaşanıyorsa, aniden bir komplikasyon ortaya çıktıysa bunlar üzerinde dikkatle durulması gereken belirtilerdir. Ancak bu belirtiler hastayı değil, doktoru şüphelendirmelidir.

Bizim karşımıza bir hastanın gelip ‘Ben çok iyiydim. Son 10 günde bunlar oldu’ demesi, araştırmalara başlanmasını gerektiren bir durumdur. Ağrı, zayıflama, sarılık gibi belirtiler başka hastalıklardan da kaynaklanabileceği için yanıltıcı olabilir. Karaciğer kanseri ya tesadüfen yapılan bir görüntüleme ile ya da bir şüphe ile hasta araştırılırsa bulunur.”

HEPATİT B VE C HASTALARINDA KARACİĞER KANSERİ RİSKİ

. Hepatit B ve Hepatit C ile karaciğer kanseri  arasında nasıl bir ilişki vardır?
“Aslında Hepatit B ve C çok önemli iki faktördür. Kronik karaciğer hastalığı hangi nedenle ortaya çıkarsa çıksın, karaciğerde bozukluk yapıp uzun vadede siroza dönüşebilen hastalıktır. Siroz üzerinden de kanseri tetiklerler. Bunların içerisindeki iki önemli etken Hepatit B ve Hepatit C’dir. Dünyadaki dağılımına göre; doğuda Hepatit B, batıda Hepatit C hakimdir. Bunlara bağlı gelişen karaciğer tümörünü çok fazla görmekteyiz. Karaciğer kanseri yüzde 80-90 oranında karaciğeri zaten hasta olanlarda görülür. Bu da tedavide bambaşka zorlukları ortaya çıkarır. Sağlam bir insanın karaciğerinin büyük bir bölümünü emniyetle alabilirken, hasta bir insanın karaciğerini çıkartamazsınız. Çıkartırsanız o kişi yetersizliğe düşer ya da kronik karaciğer hastalığı öyle sorunlara neden olur ki, bir tümör ameliyatını imkansız kılar.”

KARACİĞER YAĞLANMASI KANSERE YOL AÇAR MI?

. Karaciğer yağlanması da ileride karaciğer kanseri riskini getirir mi?
“Teorik olarak bir ilişki kurulabilir. Her karaciğeri yağlanması tanısı konulan hastanın endişelenmesine gerek yoktur.  Karaciğerin yağlı olması istenen bir şey değildir. Ama hem karaciğeri yağlı, hem de başka bir neden olmaksızın karaciğer fonksiyonları bozulan hastalar vardır. Böyle vakalar uzun vadede siroza kadar ilerleyebilir. Günlük hayatımızda karaciğer nakli yaptığımız hastalar içinde bu tür vakaların sayısı azımsanamayacak bir noktaya gelmiş durumdadır. Bir sürü hastaya yağlanma ve bunun getirdiği karaciğer yetersizliği nedeniyle nakil yapmaktayız. Kısacası kronik karaciğer hastalığı nedeni ne olursa olsun siroza yol açarak kanseri tetikleyebilir.”

“KARACİĞER KANSERİNİN TEDAVİSİNDE KARACİĞER NAKLİ”

. Karaciğer kanserinin tedavisinde ne gibi yöntemler uygulanmaktadır? Karaciğer naklinin tedavide yeri nedir?
“Hangi kanser olursa olsun temel olan, tedavide temel yaklaşım bir kanserli dokuyu bulunduğu yerden çıkartırken etrafından sağlam bir dokuyla birlikte almaktır. Bu bir meyveyi yerken istemediğiniz kısmını çıkarıp atarken, acılık etrafa geçmesin diye çevredeki doku da çıkarmaya benzer.

Bazı kimyasallar içiçe olmak da karaciğer kanserine zemin hazırlayabilir. Örneğin bazı baklagillerin uygun olmayan şartlarda biriktirilmesi sonucu oluşan zararlıların ürettiği zehirlere uzun süre maruz kalmak da karaciğer kanserine neden olabilir. Bir hastada eğer uzak yayılım yoksa, karaciğer kanserli bölümün çıkarılması tedavide yeterli olur. Karaciğerdeki kitle sağda ise sağ taraf, solda ise sol tara çıkartılır. Hastalarımızın yüzde 80-90’ının zemininde karaciğer hastalığı da olduğu için böyle büyük çıkarımlar da yapılması gerekebilmektedir. Bu tür vakalarda imkan varsa yine etrafta sınırlı miktarda bölgenin çıkarılması işlemi yapılır. Fakat çoğu hastada bu da mümkün değildir. Kronik karaciğer hastalığı zemininde gelişen karaciğer kanserleri çıktığı yerde tek olmama özelliğine sahiptir. Çok odaklı ya da bir süre sonra başka yerlerden çıkma olasılıkları vardır. Bu nedenle tümörlü karaciğerin tamamını çıkartıp, yerine yeni bir karaciğer koyulması doğru bir yaklaşım olmaktadır. Böylece en etkili tümör ameliyatı gerçekleştirilmiş olur. Bu sayede diğer tarafta hastanın karaciğer yetmezliği de ortadan kaldırılır. Günümüzde karaciğer naklinin karaciğer tümörü tedavisinde çok ciddi bir yeri vardır.”

“KARACİĞER NAKLİ HAYAT KURTARICI VE TEDAVİ EDİCİ BİR YÖNTEMDİR”

. Hastalara ‘Size nakil gerekiyor’ dediğinizde tepkileri nasıl oluyor?
“Nakil büyük bir ameliyattır ama hayat kurtarıcı ve tedavi edici bir yöntemdir. Ameliyatların başarısı da yüzde 90’dır. Bu demektir ki, yüzde 10 başarısızlık durumu vardır. Nakil fikrine hazır olmayan çoğu hasta, ‘Size nakil gerekiyor’ sözünü duyduğunda adeta şok geçirmektedir. Ancak kronik karaciğer hastalarının en büyük özelliği uzun süredir sağlıklarının yerinde olmamasıdır. Üstelik giderek durumları kötüleşmektedir. Karaciğer nakli ise tümör için değil, hastanın bozuk karaciğer fonksiyonlarının düzeltilmesi için yapılır. Tümör ise karaciğerin bozulma yolunda geliştirdiği ürünlerden bir tanesidir.

İşte bu yüzden bizlere düşen sorumluluk, ileride nakile gidebilecek kronik karaciğer hastalarını başka bir gözle takip edebilmektir. Böylelikle karaciğer tümörlerinin taramalarda yakalanması ve tedavilerine erken başlanması mümkün olur.” Türkiye’de Hepatit B sık görülmektedir ama Hepatit C’nin yaygınlığı da artmaktadır. Tabii her toplumda olduğu gibi diğer karaciğer hastalıkları açısından da potansiyel vardır. Bu sebeple hastaların sadece karaciğer fonksiyonlarının takibinin yapılması ile yetinilmemeli, aynı zamanda tümör gelişti mi gelişiyor mu gibi önemli bir konuya da yoğunlaşılmalıdır.”

. Karaciğer kanserinde canlıdan yapılan nakilden ziyade kadavradan yapılan bir nakil mi söz konusu oluyor?
“Bir insana karaciğer nakli yapılması gerekiyorsa ister canlıdan ister kadavradan olsun sonuç değişmez, ikisi de yapılabilir. Ama tümör için yapılan karaciğer nakillerinde ciddi kriterler vardır. Yapacağınız nakil ameliyatı tümörsüz bir hastada olabileceği kadar başarılı olmak zorundadır. Çünkü bir kadavranın karaciğerini vereceğiniz hastada naklin başarılı olma ihtimalinin yüksekliğini son derece önemli bir kriterdir.