Karın Duvarı Fıtıkları ve Tedavisi

Karın duvarı fıtığının içinde başka hangi fıtıklar vardır? Kapalı ameliyatlarda kesi fıtığı oluşma riski daha mı azdır? Ameliyat sonrasında kesi yeri fıtığı olmasını tetikleyen birtakım faktörler var mıdır? Ağır kaldırmak ameliyat olanlar için bir risk faktörü müdür? Kasık fıtığı, göbek çevresi fıtığı ya da kesi fıtıkları bulundukları bölgeye göre ne tür yakınmalara yol açabilirler? Her fıtık dışarı çıkıp kendini gösterir mi? Fıtığın tedavisinin ertelenmesi birtakım ciddi problemleri de beraberinde getirir mi? Fıtık cerrahi yönden nasıl tedavi edilir? Fıtık cerrahisinde, açık ya da kapalı yöntemle yapılmasında fıtığın bulunduğu bölgenin ya da cinsinin rolü nedir? Fıtık ameliyatında anestezi nasıl uygulanır? Hastanede kaç gün kalınır? Fıtık ameliyatı olduktan sonra hasta nelere dikkat etmelidir?

Memorial Ankara Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Erhan Reis merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

‘‘EN ÇOK KASIK FITIKLARI GÖRÜLÜYOR’’

. Karın duvarı fıtığının içinde başka hangi fıtıklar vardır?
‘‘Karın duvarı, iman tahtası denilen kemikle bacakların olduğu bölgeye denir. Karın fıtığı denildiğinde bu bölgedeki ön duvarda oluşan fıtıklar kastedilir. Göbek fıtıkları özellikle kadınlarda çok sık görülür. En sık görüleni ise kasık fıtıklarıdır. Bunların dışında karından geçirilen ameliyatın yerine bağlı olarak görülen kesi yeri fıtıklar vardır.’’

. Kapalı ameliyatlarda kesi fıtığı oluşma riski daha mı azdır? Özellikle karından yapılan hangi ameliyatlar bu sınıfa girer? Ameliyat sonrasında kesi yeri fıtığı olmasını tetikleyen birtakım faktörler var mıdır?
‘‘Karın bölgesi ile dahiliye ve kadın doğum branşları da ilgilidir. Karna ulaşmak için karın duvarının bir yerden kesilmesi gerekir. Dolayısıyla bu ameliyatların hepsinde karın fıtığı oluşma riski vardır. Laparoskopik yani kapalı ameliyatların en büyük avantajlarından biri belirgin kesi yerinin olmamasıdır. Kesi yeri olmayınca fıtık da olmayacaktır. Karına 1-1.5 santimetrelik bir delikle girilir. O delikten düşük de olsa bir fıtık gelişme riski vardır.’’

‘‘KADINLARDA KESİ YERİ FITIĞI DAHA FAZLA’’

. Fıtık riskini tetikleyen başka hangi faktörler vardır? Ağır kaldırmak ameliyat olanlar için bir risk faktörü müdür?
‘‘Fıtık ameliyatından sonra fıtık gelişmesini etkileyen pek çok risk faktörü vardır. Bunların sadece bir kısmını biz engelleyebiliriz. Mesela kadın hastalarda kesi yeri fıtığı daha fazladır. Yani cinsiyet bir risk faktörüdür. Biz bunu engelleyemeyiz. Sigara kullanan herkeste hem her tür fıtığın olma riski hem de fıtıktan sonra fıtığın tekrarlama riski vardır. Üçüncüsü kullanılan malzemelerin kalitesidir. Sonuçta karın dikişlerle, yani bir destek materyaliyle kapatılır. Bu kullanılan destek materyallerinin gücü, direnci, kalitesi önemlidir. Ameliyatı yapan cerrahın tekniğine bağlı faktörler vardır. Karnı belirli teknik kurallar içerisinde kapatmak gerekir. Gevşek veya sıkı dikilirse beslenme bozulur. Bunların yanında ameliyat sonrası yara enfeksiyonu olabilir.  Özellikle derin yara iltihaplanmaları daha sonra fıtık için risk faktörüdür. Ameliyatlardan sonra karın içi basıncını arttıracak her sebep fıtık gelişiminde risk faktörüdür. Hastanın idrarını ve tuvaletini yapamaması veya kronik bronşiti olduğu için devamlı öksürmesi karın içerisinde bir basınç artışına sebep olur. Bir başka faktör ağır kaldırmaktır. Ameliyatın özellikle 3 aylık ve 6 aylık erken dönemlerinde yara iyileşmiş gibi gözükse de alttaki esas karın duvarını tutan adalelere, fasiyal denilen sert yapılara atılan dikişte iyileşme henüz tamamlanmamıştır. O yüzden o dönemde hastalara 5 kilogramın üzerindeki ağırlıkları mümkün olduğu kadar kaldırmamaları önerilir.’’

Prof. Dr. Erhan Reis

‘‘İLK BAŞTA ŞİŞLİK OLMADAN AĞRI HİSSEDİLİR’’

. Kasık fıtığı, göbek çevresi fıtığı ya da kesi fıtıkları bulundukları bölgeye göre ne tür yakınmalara yol açabilirler? Her fıtık dışarı çıkıp kendini gösterir mi?
‘‘Bu sayılan fıtıkların dışında çok nadir görülen özel nokta fıtıkları vardır. Kaba bir sınıflama yapıldığında fıtıkların yüzde 75’i kasık bölgesi, yaklaşık yüzde 10’u kesi yeri, yüzde 10’u göbek fıtıkları, geriye kalan yüzde 5’te diğer bölge fıtıklarıdır. Fıtıkta, adalede bir zayıflık söz konusudur ve oradan karın içi organların dışarıya doğru çıkma eğilimi vardır. En fazla ince bağırsak, karın içi yağ dokusu, bazen de kalın bağırsak çıkar. Hatta apandisit bile çıkabilir. Fıtıklarda ilk başta hasta şişlik olmadan önce bir ağrı hissedebilir. Özellikle bir spordan ya da yürüyüşten sonra ağrı hissedebilir. Daha sonra o bölgede bir şişlik ve giderek artan bir şişlik olur. Tedavi edilmediği sürece bu baloncuk daha da büyür. Hastalar tipik olarak özellikle ayağa kalkınca ve yürüyünce bir şişlik oluştuğunu ama yatınca o şişliğin kaybolduğunu söylerler.’’

TEDAVİ ERTELENİRSE…

. Fıtığın tedavisinin ertelenmesi birtakım ciddi problemleri de beraberinde getirir mi?
‘‘Fıtıklardaki esas sorun, özellikle fıtığın ağzının dar olup buradaki karın içi organların dışarıya çıktığı zaman tekrar geri dönememeleridir. Bir boğulma olur. Boğulma olunca da kangren, beslenme bozukluğu hatta ölüme kadar giden komplikasyonlar oluşur. Fıtıkların temel ameliyat olma sebebi budur. Bazı fıtıkların bu boğulma riski daha yüksektir. Bunlarda kadın hastalar biraz daha şanssızdır. Özellikle kasık fıtıklarının bir türü olan femoral fıtıklar kadınlarda daha yüksek görülür. Bunlarda boğulma riski çok daha yüksektir. İkincisi de göbek fıtıklarıdır. Göbek fıtıklarının da boğulma riski çok yüksektir. İlk iki yaşa kadar göbek fıtıkları kapanabilir ama daha sonra erişkin yaşta kadınlarda çok görülür. Özellikle de gebelikten sonra küçük bir yırtık vardır; orada doğumdan sonra bu fıtıkların arttığı görülür. Genel kural olarak, fıtık kesesi büyük ama ağızı darsa boğulma riski yüksek olduğu için ameliyat mutlaka önerilir. Bazı Avrupa ve Ortadoğu ülkelerinde, bizim çok önermediğimiz, ameliyat dışı yöntem olarak kasık bağı tarzı materyaller vardır. Bunların temel özelliği o şişlik bölgesine baskı yaparak fıtığın dışarı çıkmasını engellemektir. Bunlar geçici olarak alınabilecek tedbirlerdir ama bunun kendisine bağlı da fıtıkta boğulma olabilir.’’

FITIĞIN CERRAHİ TEDAVİSİ

. Fıtık cerrahi yönden nasıl tedavi edilir? Fıtık cerrahisinde, açık ya da kapalı yöntemle yapılmasında fıtığın bulunduğu bölgenin ya da cinsinin rolü nedir?
‘‘Fıtık, ilaçla tedavisi olmayan bir hastalıktır. Fıtığın tedavisi ameliyattır. Ameliyattaki temel mantık yırtık denilen fıtığın olduğu bölgeyi onarmaktır. 1990’lı yıllara kadar genellikle dikişle yapılıyordu ve bu yöntemle gerginlik fazla olduğu için belirli bir süre sonra tekrarlayabiliyordu. Özellikle 1995’ten sonra yamayla fıtık ameliyatı denilen yönteme geçildi. Buradaki yama sentetik bir materyaldir. Vücutta bir enfeksiyon oluşturmaz. Çocuk fıtıkları hariç hemen tüm fıtıklarda artık bu yama kullanılmaktadır. Yama ile onarım, göbek ve kasık fıtıklarında laparoskopik yöntemle yapılabilir. Kasık fıtıklarında özellikle iki taraflı fıtık varsa, laparoskopi en sık uygulanan ameliyat yöntemlerinden biridir. Tek taraflı fıtık için çok fazla önerilmez. Tekrarlayan fıtığa da laparoskopik ameliyat yapılır. Daha önce ön taraftan kesi olmuş; o bölgede sinirler kısmen hasar görmüş ve yapışıklıklar olmuşsa ikinci ameliyatın başarısız olma ihtimali biraz daha yüksek olduğu için laparoskopik ameliyat önerilir. Seçilmiş karın duvarı fıtıklarında, kesi yeri fıtıklarında karın içerisinde ve göbek fıtıklarında laparoskopik yöntemle ameliyat yapılabilir. Karın duvarı fıtıklarında hastanın tercihine bırakılır. Kasık fıtıklarında iki taraflıysa ve tekrarlamışsa hastaya biz öneririz. Laparoskopik yöntemle yapılan nüks karşılaşmasında bir farklılık yoktur. Laparoskopi, hastanın ameliyat sonrası dönemini daha konforlu geçirmesi için önerilir.’’

ANESTEZİ ALTERNATİFLERİ

. Fıtık ameliyatında anestezi nasıl uygulanır? Hastanede kaç gün kalınır? Fıtık ameliyatı olduktan sonra hasta nelere dikkat etmelidir?
‘‘Fıtık ameliyatları vücudun belirli bir bölgesinin altında olduğu için anestezi alternatifinin daha fazla olduğu ameliyatlardır. Kasık fıtığı ve göbek fıtığı ameliyatları lokal (o bölgeyi uyuşturarak), spinal (hastanın belden aşağı uyuşturulması) veya genel anestezi ile yapılabilir. Bu üç yöntemden hangisinin olacağına, hastanın sağlık durumuna ve tercihine göre, anestezist ile genel cerrah ortaklaşa karar verir. Ameliyattan sonra aynı gün hasta durumuna göre taburcu edilebilir. Ameliyat sonrasındaki istirahat süresi de hastaya göre değişir. Hasta kasıktan ameliyat olmuşsa yürürken hafif bir kasık ağrısı hissedebilir. Ağrıyı çok iyi bilmeyen hastalara genellikle bir hafta istirahat etmesi önerilir. Ondan sonra işine gücüne dönmesi istenir. Sporcuysa 1 ay sonra sporuna dönmesine müsaade edilir. Karın duvarı ve kesi yeri fıtıklarında bazen karın duvarı hiç olmaz; yaklaşık 30 santimetre ve daha büyük yamalar koymak gerekir. Bu gibi durumlarda hastanın ameliyat sonrası 10-15 gün kadar istirahat etmesi özellikle gerekebilir.’’