Katarakt Ameliyatları ve Akıllı Lensler

Katarakt nasıl bir hastalıktır ve hangi yaşlarda ortaya çıkar? Katarakt ameliyatı nasıl yapılır? Katarakt ameliyatı ve akıllı lens operasyonu aynı şey mi? Akıllı lenslerin çeşitleri var mıdır? Daha önce lazer ameliyatı olmuş kişilere akıllı mercek önerilir mi? Akıllı mercekler ve katarakt cerrahisi hakkında merak edilenleri Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Sinan Göker, Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

‘‘KATARAKTTA GÖRME YAVAŞ YAVAŞ AZALIR’’

Katarakt nasıl bir hastalıktır? Ve hangi yaşlarda ortaya çıkar?

‘‘Göz içinde göz merceği ya da lens dediğimiz normalde şeffaf bir doku vardır. O doku göz bebeğinin hemen arkasında liflerle asılı durur. Biz bu göz bebeğini siyah olarak görürüz ama onun arkasında aşağı yukarı nohut büyüklüğünde şeffaf bir küre vardır. İşte bu şeffaflığı kaybetmesine katarakt denir. Şeffaflığını kaybedince göz bebeğinin içinden arkaya, retinaya ışık geçmez. Dolayısıyla git gide görme düşer. Katarakt genellikle ileri yaş hastalığıdır. Bazı özel durumlarda daha erken yaşlarda da görülür. Ama normalde 60, 70, 80 yaşlarda daha çok görülen bir hastalıkken çağımızdaki herhalde birtakım toksik ve çevresel faktörlerden 50li yaşlara geldi. Hatta 30’lu ve 40’lı yaşlarda kataraktlı hastalar görmeye başladık. Kataraktı kişi, görmede yavaş yavaş bulanıklık yapınca anlar. Birden katarakt olmaz. Katarakta bağlı görmede bir bozukluk varsa bazen düzelip bazen iyileşme olmaz. Hastalar bazen görme gelip gidiyor derler ama o katarakt değildir. Kataraktta görme yavaş yavaş azalmaya başlar. Bu azalma hızı kişiden kişiye değişir. Yani bazı katarakt türleri bir senede hızla ilerlerken bazıları mesela beş senede ilerler. Ama hepsinin sonucu daha az bir görme yapar.’’

Op. Dr. Sinan Göker

GENELDE İKİ GÖZDE DE GÖRÜLÜYOR

. Katarakt her iki gözde de görülür mü?

‘‘Katarakt genellikle her iki gözde de görülür. Çünkü kataraktın olma sebebi o da yaşayan bir dokudur ve  o da metabolik yaşla ilgili problemlere bağlı olarak saydamlığını kaybeder. Dolayısıyla iki göz de aynı vücudun aynı organları olduğu için birinde olan öbüründe de olur. Ancak aynı zamanda olmayabilir. Bir göz olurken öbür göz bir sene sonra da başlayabilir. Ama genellikle beraber gider.’’

AMELİYATTA HANGİ TEKNİK KULLANILIYOR?

. Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?

‘‘Katarakt ameliyatında eski bir teknik olan FAKO tekniği şu anda altın standart bir tekniktir. Ben FAKO tekniğini Türkiye’ye 1990’da getirdim. Yani 30 sene önce başladım. Dikişsiz lazerle katarakt ameliyatı diye bilinir. Dikişsiz olduğu için çok çabuk iyileşir. Eskiden eski tekniklerde kataraktın sertleşmesi beklenirdi. Çünkü daha kolay oluyordu ve ondan sonra yapılıyordu. Ama şimdi FAKO tekniğiyle kişide rahatsızlık başladığı anda katarakt ameliyatı yapılabiliyor. Ayrıca yeni gelişmelere bağlı olarak katarakt ameliyatından sonra kişiler gözlüklerinden de kurtulabildiği için kataraktın daha en başında, hasta yüzde 100 görebiliyorken bile bu ameliyatı yapabiliyoruz. Çünkü katarakt diyelim 50 yaşında başladı. Aşağı yukarı üç dört sene sonra ilerleyecek ve hasta katarakt olacak. Yani ameliyatlık bir duruma gelecek. Ama gözlük de kullanıyor ve ondan kurtulmak istiyor. Çok odaklı göz içi lenslerden dolayı kişi katarakt ameliyatından sonra yakını da görebiliyor. Bu nedenle hastalardan bu ameliyatı daha erken olabilir miyiz diye teklifler geliyor. Evet daha erken olmanın hiçbir sakıncası olmadığı gibi avantajı var. Kişi uzağı ve yakını görme konforunu daha erken yaşıyor. Tekrarlanan bir ameliyat olmadığı için numaralar da bozulmuyor, sonuna kadar gidiyor.’’

‘‘KATARAKT AMELİYATIYLA AKILLI LENS OPERASYONU AYNI ŞEY’’

. Katarakt ameliyatıyla akıllı lens operasyonu aynı şey midir?

‘‘Katarakt ameliyatıyla akıllı lens operasyonu aynı şeydir. Eskiden çok odaklı, yakını da gösteren göz içi lensler yoktu. Katarakt ameliyatından sonra yakına okuma gözlüğü kullanmak gerekiyordu. Ben 14 sene önce Türkiye’de başladım. O zaman çok erken bir safhaydı. Yavaş yavaş teknoloji ilerledi ve daha yüksek teknolojiyle lensler çıkmaya başladı. Teknoloji ilerledikçe başarı oranı da hasta memnuniyeti de arttı. Son iki üç senedir geldiğimiz noktada hasta memnuniyeti çok yüksektir. Dolayısıyla kataraktı yeni başlamış kişilere, gözlükten kurtarmak için ameliyatı daha erken yapıyoruz. Akıllı lens gibi sempatik bir isim bulunduğu için özellikle genç hastalar katarakt ameliyatı olduğunu bilmiyorlar. Örneğin gözü bozuk 25 yaşındaki bir kişi akıllı lens taktırmak istiyorum, diye geliyor. Onu kontakt lens gibi dışarıdan takılan bir şey olduğunu zannediyor. Ama o bir cerrahi ameliyat ve tıbbi adı çok odaklı göz içi lenstir. 45 yaşından daha küçük olanlarda, uzaktaki görme bozukluklarını düzeltmek için bu ameliyat yapılmaz. Çünkü uzaktaki görme bozuklukları daha hafif bir ameliyat olan lazerle düzeltilir. Katarakt ameliyatı gözün içine girilerek yapılırken lazer gözün dış tabakasına yapılır. Gözü kaybetme riski yoktur. Katarakt ameliyatında kişinin kendi gözünün lensi dışarı alınıp yerine yeni bir sentetik lens takılır. Kendi orijinal lensi gibi olmaz ama sonuçta kendi lensi artık işlevini kaybettiği için kendi lensinden daha iyisi takılmış olur. Dolayısıyla hasta yakını, orta mesafeyi ve uzağı gözlüksüz görmeye başlar. Bu da çok büyük bir konfordur.’’

AKILLI LENSLERİN ÇEŞİTLERİ

. Akıllı lenslerin çeşitleri var mıdır? Hangi hastaya hangisinin uygulanacağına nasıl karar verilir?

‘‘Çok odaklı göz içi lens başından beri aslında iki odaklıydı. Bir odak yakın ve bir odak uzaktı. Yakın, 40 cmlik okuma mesafesiydi. Ancak uzun boylu ve kolları uzun insanlarda okuma mesafesi 40 cm’yi geçiyor ve görme bulanıyor. 70 cm’den sonra tekrar net görmeye başlıyor kişi. Yani bulanık görülen 40 cm ile 80 cm arasında bir orta mesafe var iki odaklı lenslerde. O mesela bilgisayarı uzaktan kullanmak istediğinizde problem oluyor. Ya da markette rafta bir şeyi okumaya çalışıyorsunuz o orta mesafede görülemiyor. Dolayısıyla bu problemi de ortadan kaldırmak için teknoloji de hiç durmadı ve çalışmalar devam etti. Üç odaklı lensler dizayn edildi. Bu lensler ilk çıktığında çok iyi sonuç vermiyordu fakat bunlar gelişti son aylarda çok iyi modeller çıktı. Ben artık hastalarımın yüzde 90’ına bu çok odaklı lensleri takıyorum. Dolayısıyla hasta normal mesafeyi rahat görüyor, orta mesafeyi de net görebiliyor. Uzağa bakınca da uzağı görüyor. Yani iki odaklılardan daha konforlu ve iyi de sonuç vermeye başladı. Dolayısıyla artık olgunluk derecesine geldi diyebilirim.’’

‘’AKILLI LENS AMELİYATI ÇOK DİKKATLİ YAPILMALI’’

. Daha önce lazer ameliyatı geçirmiş bir hastaya akıllı lens takılabilir mi?

‘‘Eski modellerde bazı sorunlar çıkabiliyordu ancak bu konu aşıldı. Ben de uzun yıllardır eski hastalarıma yani lazer olmuş hastalarıma çok odaklı göz içi lensi takıyorum. 70 binin üzerinde lazer yaptım. Tabii yavaş yavaş yakını görme problemine de gelmiş 50 yaşını geçmiş birçok hasta var. Bu hastaların bir kısmı hem yakın gözlüğünden kurtulmak hem de katarakt için geliyorlar. Akıllı lens ameliyatı normal katarakt ameliyatından daha farklı daha özellikli bir ameliyattır. Çok dikkatli yapılması gerekir. Her şey dört dörtlük yapıldığında, en iyi lens takıldığında kişi memnuniyeti çok yüksek. Ertesi günü gözlerini açtığımızda hastalar uzağı da yakını da ortayı da gözlüksüz görebiliyorlar. Ancak göz içi olduğu için çok hassas bir ameliyat ve çok az da olsa gözü kaybetme riski var; ciddi bir hasar kalma riski de var. Sonuçta deneyim çok önemli. Çok odaklı göz içi lenslerde hasta memnuniyetinin iyi olabilmesi için mesela gözde geriye hiç numara kalmaması lazım. Gözde 0.75 numara bile kalsa hasta çok rahatsız oluyor ve şikâyet ediyor. Benim hastalarımda da kalırsa ben onları üç ay sonra tekrar lazerle sıfıra çekiyorum. Bunun dışında birçok hastada göz kuruluğu ile ilgili problemler oluyor. Bunların tamamen giderilmiş olması lazım. Mesela göz sıvısının içinde yüzen cisimler var; bunlar bazen katarak ameliyatından sonra kişiyi hayatından bezdirecek derecede rahatsız edebiliyor. Onları da o özel lazerle göz içine dağıtarak hastanın rahatsızlığını giderebiliyoruz. Bunun dışında lens seçimi çok önemli. Eğer problemli bir lens takıldıysa o problemi ömür boyu taşıyacak demektir. Çok iyi markayı takıyorsunuz ama onun modelleri var. Mesela gece araba kullanan şoföre başka model, ev hanımı çok az okuma yapıyor başka bir model, muhasebeci bütün gün masa başında çalışıyor ona başka bir model takabiliyoruz.’’