Katarakt Cerrahisi Kimlere Önerilir?

Katarakt nasıl bir hastalıktır? Görmeyi nasıl etkiler? Ne tür yakınmalara yol açar? Hangi yaştan itibaren katarakt riski artar? Diyabet hastaları ne sıklıkla göz kontrolü yaptırmalıdır?  Katarakt ameliyatı kimlere önerilir? Katarakt ameliyatı nasıl yapılır? Ameliyatta göze ne tür mercekler takılır? Katarakt ameliyatında gözler aynı anda mı yapılıyor?

Kolan Şişli Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Serdar Sürmeli katarakt cerrahisi hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

KATARAKT NASIL BİR HASTALIK?

. Katarakt nasıl bir hastalıktır? Görmeyi nasıl etkiler? Ne tür yakınmalara yol açar?
“Katarakt gözün kendi doğal lensinin bulanıklaşması ya da şeffaflığını yitirmesidir. Bir cismi görebilmek için o cisimden gelen ışınların önce dış tabakada (kornea) ardından gözün kendi doğal lensinde kırılıp nihayetinde retinada görüntünün oluşması gerekir. Ama katarakta bağlı olarak lens bulanıklaştığı için görüntü ya da ışınlar yeterince lensten geçemez ve görüntü oluşamaz. Bunun neticesinde de hastanın görmesinde bozukluklar ortaya çıkar. Genellikle bulanık görme ya da geç bir aşamaya gelmişse görmede ciddi azlık şikayetine yol açar. Ama erken evrelerde çift görme, kamaşma gibi şikayetler de olur.”

‘‘KORTİZONLU İLAÇLAR KATARAKTA YOL AÇABİLİR’’

. Hangi yaştan itibaren katarakt riski artar?
“Katarakt her ne kadar bir yaşlılık hastalığı olsa ve 60 yaştan sonra sıklıkla görülse de her yaşta rastlanabilir. Mesela metabolik birtakım hastalıklar varsa çocuklarda ya da yenidoğanlarda da katarakt olur. Aile, örneğin fotoğraf çekildiği zaman kırmızı gözün olmasına dikkat etmelidir. Kırmızı göz retinanın refleksinin orada yansıtıldığını gösterir. Kataraktlı bir gözde o refleks olmadığı için kırmızı göz fotoğraflarda olmaz. Aile ayrıca göz bebeğinde bir bulanıklık da farkedebilir. Yenidoğanlarda bu durum geç fark edilirse göz tembelliğiyle sonuçlanır ve bazen bunun tedavisi mümkün olmaz. Ya da katarakt ameliyatı yapılsa bile görme istenilen düzeye gelemez. Bunlar dışında kortizon kullanımı da katarakt yapar. Örneğin astım hastalarının kullandığı fıs fısların bir kısmının içinde kortizon vardır ve bu hastalarda katarakta erken yaşlarda rastlanır. Diyabet de önemli bir risk faktörüdür; diyabetli hastalarda daha erken yaşlarda katarakt görülür.”

“DİYABET HASTALARI YILDA 1 KEZ GÖZ KONTROLÜ YAPTIRMALI”

. Diyabet hastaları ne sıklıkla göz kontrolü yaptırmalıdır?
“Tip1 diyabette gözde komplikasyon riski daha yüksektir. Ama gözde herhangi bir etki yaratmamışsa yıllık kontroller yeterlidir. Diyabetik retinopatiyi saptayabilmek için ilaçla göz bebeği büyütülerek göz dibine bakılır. Diyabetli hastalarda ayrıca katarakt ve glokom (göz tansiyonu) daha sık görülür. Herhangi bir sorun olduğu zaman mesela retinopati saptandığı zaman kontrol aralıkları ayda bire kadar iner.”

KATARAKT CERRAHİSİ

. Katarakt ameliyatı kimlere önerilir?
“Normalde görme yüzde 50’nin altına inmişse katarakt ameliyatı yapmak gerekir. Hasta diyabetliyse açlık kan şekeri 200’ün altında olmalıdır. Sistemik başka bir problemin olmamasının dışında en önemli kriter görme seviyesidir. Fakat bazı durumlarda görme seviyeleri iyi olsa bile katarakt ameliyatı yapılır. Bu bazen hastanın mesleğiyle ilgili olabilir. Mesela hasta uluslararası tır şoförüdür; görmesi seviyesi yüzde 70’lerdedir ama özellikle geceleri karşıdan gelen araba ışıklarıdan çok etkileniyorsa katarakt ameliyatı yapılabilir.”

GÖZÜNÜZ LAZERE UYGUN MU?

. Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?
“Günümüzdeki teknolojiler sayesinde katarakt ameliyatı çok daha hızlı ve güvenilir bir şekilde yapılmaktadır. Öncelikle bir damlayla göz uyuşturulur. Narkoz, çocuklarda ve akli dengesi yerinde olmayanlarda gerekebilir. Ameliyat çoğunlukla bir risk faktörü de yoksa 5-7 dakika sürer. Ameliyattan sonra hasta evine gidebilir. Birkaç saat gözü kapalı kalır. Enfeksiyon açısından ilk hafta önemlidir. İlk haftadan sonra normal hayatına dönebilir. Katarakt ameliyatı günümüzde iki yöntemle yapılır. Fako yönteminde ultrasonik titreşimlerle gözün doğal lensi göz içinde parçalanır, vakum gücüyle alınır ve yapay bir mercek takılır. İkinci yöntem son yıllarda kullanılan lazerdir. Lazerle doğal lens önce dışarıdan parçalanır daha sonra vakumla alınır.”

GÖZ İÇİ MERCEKLERİN ÖZELLİKLERİ

. Ameliyatta göze ne tür mercekler takılır?
“Merceklerin güvenirliği test edilmiştir. Katarakt ameliyatı hastanın görebilmesi için mercek takılmadan olmaz. 30-40 yıl önce katarakt merceksiz tedavi ediliyordu. Ama hastanın görebilmesi için +11 – +12 gibi şişe dibi diye tabir edilen kalın gözlükler verilirdi. Mercekler sayesinde bu ortadan kalktı. Son yıllarda ayrıca multifokal göz içi lensleri adı verilen hem uzağı hem yakını gösteren mercekler çıktı. Hastanın yakın için gözlük kullanma ihtiyacı ortadan kalktı.”

. Katarakt ameliyatı ya uzağı ya da yakını göremeyen hastaların tedavisinde de kullanılır mı?
“Katarakt ameliyatı ile uzağı ya da yakını göremeyen hastalar da tedavi edilir. Ancak her göz lazere uygun olmayabilir. Bu durumda multifokal göz içi lensleri iyi bir alternatiftir. Ancak hastanın kriterlere uygun olması gerekir.”

İKİ GÖZ AYNI ANDA YAPILIR MI?

. Katarakt ameliyatında gözler aynı anda mı yapılıyor?
“Katarakt ameliyatında gözler risk faktörlerini azaltmak için bir hafta arayla tek tek yapılır. Yaşa bağlı yakını görememe ya da miyopi veya hipermetrobu olan hastalar için de gözler ayrı ayrı mı ameliyat edilir. Sadece bebeklerde genel anestezi vermişsek ikinci bir defa vermemek için 2 göz aynı anda yapılır.”

. Lazere uygun olmayan hastalar için alternatifler var mıdır?
“Lazer, ileri yaşlardaki hastalarda daha çok tercih edilir. Ancak mecbur kalınan durumlarda gençlerde de kullanılabilir. Gözlüğü hiçbir şekilde kullanamayan hastaya göz içi mercekleri iyi bir alternatif olabilir. Multifokal mercekler dışında, gözün kendi doğal merceğini çıkarmadan koyulan mercekler de vardır. Bu mercekler ileride bir sorun teşkil ettiğinde çıkarılabilir. İkincisi, eğer retinada özellikle makula denilen görme merkezinde sorunlar varsa multifokal lensleri çok tercih etmemek gerekir.”

. Katarakt ya da lazer ameliyatı için en çok hangi ülkelerden hastalar gelmektedir? İl dışından veya ülke dışından gelen hastalar ne kadar sürede evlerine geri dönebilir?
“Hastanın durumuna ve yapılan ameliyata göre değişmekle birlikte birkaç gün içinde hasta ameliyatı olup geri dönebilir. Konumu nedeniyle birçok ülkeden ama özellikle çevre ülkelerden gerek Ortadoğu gerek Avrupa’dan çok hasta gelmektedir. Aynı zamanda Kuzey Afrika’dan birçk pek çok hasta geliyor. Çin’den bile hastam geldi. Birçok ülkeden hastanın gelme sebebi özellikle göz alanında gerçekten iyi bir noktada olmamızdır.’’