Katarakt Hastalığında Akıllı Lensler

Katarakt hastalığı ve akıllı lenslerin kullanım alanlarını Veni Vidi Göz Sağlığı Merkezi’nden Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Kadir Çolakoğlu Sağlığım İçin Herşey’e anlattı.

KATARAKTIN NEDENLERİ

Katarakt nasıl bir hastalıktır? Kataraktın yaşla ilgisi nedir? Yaş dışında da başka faktörlerin de etkisiyle gençlerde hatta çocuklarda da katarakt oluşabilir mi?
Katarakt aslında doğumdan ölüme kadar hayatımızın her anında karşımıza çıkabilecek problemlerden bir tanesi. Fakat sıklıkla yaşa bağlı ileri yaşlarda ortaya çıkıyor. Ama konjenital katarakt dediğimiz anne karnında bile doğuştan olabiliyor. Bazen travmatik kataraktlar çocukluk çağında veya gençlik çağında olabiliyor. İlaca bağlı kullandığımız ilaçlara, haplara bazı tedavilere bağlı kataraktlar genç yaşlarda, orta yaşlarda ortaya çıkabiliyor. Dolayısıyla katarakt aslında hayatımızın her zaman diliminde her anında karşımıza çıkabilecek problemlerden bir tanesi. Ancak yaşa bağlı olan katarakt belli yaştan sonra senil katarakt dediğimiz ileri yaşa bağlı göz merceğimizin saydamlığını yitirmesiyle oluşan katarakt. Buda en sık rastladığımız katarakt türüdür.

Katarakt kişilerde görmeyi nasıl etkiliyor? Kataraktı olan kişilerde görmeye özgü spesifik birtakım belirtiler var mı?
Gözümüzün içinde dışarıdaki görüntüyü gözümüze odaklamayı sağlayan bir mercek var. Bu aslında bizim akıllı merceğimiz. Hem uzağı hem yakını hem ara mesafeleri odaklayabilen doğuştan bizde var olan bir mercek. Bunun matlaşmasıyla ışığı gözümüzün içine geçirilmesinin azalması sonucunda katarakt oluşuyor. Katarakt oluşurken bazen yavaş yavaş puslanma sislenme gibi bazen ışıklarda görmenin bozulması, ışıkların saçılması gibi bazen de görmemizin tamamen kapanması gibi birçok görmeyle alakalı semptomlara sebep olabiliyor.  Günlük hayatımızı da çok zorlaştırıyor. Özellikle ışık azaldığı zaman geceleri çok daha zor ve az görmeye başlıyorlar. Bazı tip kataraktlarda örneğin kortizona bağlı oluşan kataraktlara ise ışık olduğu zaman ışıktan rahatsız oluyorlar. Dolayısıyla kişiden kişiye, tipten tipe göre çok farklı katarakt çeşitleri görme semptomları olabiliyor.

KATARAKTIN TEDAVİSİ MÜMKÜN MÜ?

Katarakt ameliyatı kimlere önerilir?
Katarakt gördüğümüz anda gözden hemen temizlememiz gereken bir problem değil. Bu kataraktın kişilerde oluşturduğu sıkıntı, zorluk, görme ile alakalı problemlere göre oturup hastalarımızla değerlendiriyoruz ve ona göre bir karar veriyoruz. Bu tabi kişiden kişiye çok değişiyor. Görmeyle alakalı çok ihtiyacı olmayan insanlar bazen kataraktın biraz olgunlaşmasını bekleyebiliyorlar. Fakat bazen de elindeki bir şeyi görmek isteyen televizyonu çok aktif kullanan veya aktif çalışan insanlarda görmeyle görsel iletişimle alakalı aktif olan insanlarda katarakt az da olsa bazen müdahale etmemiz gerekebiliyor. Dolayısıyla kataraktı gördüğünüzde ilaçla tedavi etmeniz mümkün olmuyor. Fakat insanları sıkıntıya sokmaya başladığında görmelerini bozmaya başladığında kolaylıkla tedavi edebildiğimiz cerrahi yöntemler var.

AKILLI LENSLER

Akıllı lensler nedir? Akıllı lenslerin nasıl özellikleri vardır?
Akıllı lens dediğimiz şey aslında az öncede bahsettiğim gözümüzde doğuştan olan kendi akıllı merceğimizin yerine koyabileceğimiz onu çok iyi taklit eden yapay mercek. Bu kendi merceğimiz matlaştığında onun ışığı geçirmesi azaldığı için değiştirmemiz ve temizlememiz gerekiyor. Dolayısıyla onu temizlediğimizde yerine koyabileceğimiz şu an için kendi akıllı merceğimizi kendi merceğimizi en iyi taklit eden mercekler. Bunları koyduğumuzda uzaktaki kırma kusurumuzu da düzeltmiş oluyoruz. Ara mesafe dediğimiz 1-1,5 metre gibi işte market raflarından araba göstergelerine paneline biraz bizden uzakta duran bilgisayardan kullandığımız yakın mesafe araçlara kadar birçok şeyi görmemizi sağlıyor. Daha önceden katarakt ameliyatı sonrasında tek odaklı mercekler tercih edildiği için o dönemlerde hastalar o merceklerle yakını göremiyorlardı. Dolayısıyla yakın için bir gözlük kullanmaları gerekiyordu. Şimdi bu akıllı mercekler sayesinde gözümüzün kendi akıllı merceğini çok iyi taklit edebildiği için uzakta, ara mesafede veya yakında herhangi bir gözlük ihtiyacı olmadan rahat bir şekilde hastalarımız görmeye başladı.

AKILLI MERCEKLERİN DİĞER KULLANIM ALANLARI

Akıllı merceklerin başka kullanım alanları neler? Örneğin gözde kişilerin hipermetrop miyop gibi problemleri varsa ya da astigmat varsa bu tür kişilerde kataraktları olmasa bile akıllı merceklerden faydalanabiliyorlar mı?
Akıllı mercekler aslında ilk çıktığı zamanlarda sadece katarakt hastalarında uygulnan merceklerdi. Katarakt hastaları görmeleri bozulduktan sonra ameliyat olup gözlükten de kurtuldukları uzağı yakını ara mesafeyi çok iyi gördükleri ortaya çıkınca bu bir süre sonra lazer veya başka tedavilerle düzeltemediğimiz refraktif hastalarda da kullanılmaya başlandı. Bunların en önemlileri çok yüksek hipermetroplar. Çok yüksek hipermetroplara lazer bazen uygulayamayabiliyoruz. Dolayısıyla genç yaşta olsalar bile bunlar uzağı göremedikleri gibi yakını hiç göremiyorlar. Bu hastalarda akıllı mercekleri gözde katarakt oluşmadan önce kullanabiliyoruz. Kullandığımızda uzağı, yakını, ara mesafeyi sanki gözünde gözlük varmış gibi ama gözlüksüz bir şekilde görmeleri sağlanıyor. Dolayısıyla yüksek miyoplarda astigmatı olanlarda, hipermetrobu olanlarda 40 yaşından sonra prespiyobi gelişmiş, yakını gözlüksüz göremeyen fakat gözlük kullanmakta istemeyen insanlarda artık katarakt olmadan da clear lens extractionu dediğimiz bir yöntemi kullanarak akıllı mercekleri yerleştirebiliyoruz.

Op. Dr. Kadir Çolakoğlu

Akıllı mercek takılan bir hastada yüksek miyop ya da yüksek hipermetrobu olan sizin gibi ama kataraktı olmayan bir hastaya akıllı mercek taktınız. Bu hastada ileride katarakt gelişiyor mu? Yoksa akıllı mercekler sayesinde katarakt gelişme riski de ortadan mı kalkıyor?
Gözünde katarakt yokken bu akıllı mercekler yapılıp takıldığında “Acaba ilerde katarakt olur muyum? Bir daha ameliyat olmam gerekir mi?” diye hastalar çok merak ediyor. Bu akıllı mercek işlemi, gözümüzün kendi merceğimizin yerine yapıldığı için o kendi merceğini temizleyip oraya koyduğumuzdan dolayı ilerde de katarakt olma imkânları artık kalmamış oluyor. Dolayısıyla ileride oluşabilecek kataraktı da belki erkenden temizlemiş oluyoruz. Ve o mercek sayesinde gözlüklerinden ömrünün sonuna kadar kurtulmuş oluyor. Sabit bir mercek olduğu için de ileriki yaşlarda numaranın değişmesi, ilerlemesi gibi bir şey söz konusu olmuyor.

AKILLI MERCEK OPERASYONU NE KADAR SÜRÜYOR?

Akıllı mercek ameliyatları ne kadar sürüyor? İki göze aynı anda yapılmıyor, iki göz arasındaki operasyonu ne kadarlık bir süre konuyor. Ameliyattan sonra göz kapatılıyor mu? Hastanede kalınması gerekiyor mu?
Katarakt ameliyatları yapıldıktan sonra yaklaşık 3 hafta kadar bir tedavi süremiz var. Bu üç haftalık tedavi tamamlandıktan sonra hastalarımız istedikleri gibi denize de havuza da girebiliyorlar. Savuna gibi bir alışkanlıkları varsa çok sıcak ortamlarda da bulunabiliyorlar. Hatta dalış yapan hastalarımız bile oluyor. Dolayısıyla üç haftalık o tedavi tamamlandıktan sonra eskiden günlük hayatlarında ne yapıyorlarsa aynı şeyi devam ettirebiliyorlar. Herhangi bir kısıtlamaya gerek kalmıyor. Ayrıca bu ameliyatlarda mevsim etkisi de söz konusu değil. Dolayısıyla yaz kış gibi herhangi bir mevsime bağlı olmadan istediğimizi her zaman yapabiliyoruz. Çok uzun sürmeyen yaklaşık 5 dakika kadar süren bir ameliyat olduğu için damla ile uyuşturuyoruz. Hatta iğne bile yapmadan sadece yüzeysel bir uyuşma sağlayarak yaklaşık 5 dakika gibi çok kısa bir sürede çok hassas bir ameliyat olmasına karşın cihazlarımız ve çok sık yaptığımız bir ameliyat olduğu için çok kısa sürede tamamlamak mümkün oluyor. Tamamlandıktan sonra eve gidene kadar birazcık gözünü korusun diye hastalarımıza bandaj takıyoruz. Ancak eve gittikten sonra o bandı açabiliyorlar. Günlük hayatlarına çok hızlı bir şekilde dönmek mümkün oluyor.

NO TOUCH LAZER

Göze dokunmadan yapılan operasyon yani “no touch lazer” nasıl bir lazer ameliyatı yöntemidir? Göze dokunmadan lazer ameliyatları için özellikle tercih ettiğiniz bir hasta grubu var mıdır?
Klasik lazer ameliyatlarında gözden normalde bir flep kaldırıp; yani bir kesi yapıp ondan sonra lazer uygulanıyor. Fakat hastalar arasında “göze bir kesi yapılması” düşüncesine karşı genelde çok ciddi bir hassasiyet var. Dolayısıyla göze temasa psikolojik olarak tahammül edemeyen kişilerde ve eskiden korneaları çok ince olduğu için bu kesi yapılamayıp ameliyat olamayan lazer olamayan hastalarda rahatlıkla kullanılabilir. Göze dokunmadan uygulanıyor. Lazer cihazının aslında başından sonuna kendisinin yönettiği bizim de refakat ettiğimiz bir yöntem. Özellikle kornea kalınlığı yeterli olmayan, lazer olamayan, gözüne herhangi bir şeyin dokunmasından çok rahatsız olan herhangi bir kesi yapılmasını istemeyen hassas hastalarımızda uyguladığımız bir yöntem. Bu yöntem sayesinde gözdeki kırma kusurlarını tamamen ortadan kaldırmak mümkün oluyor. Ve göz sanki hiç dokunulmamış gibi iyileştiğinde de sonrasında herhangi bir iz kalmadan rahatlıkla iyileşebiliyor.