Katarakt Tedavisi ve Akıllı Lensler

Katarakt nedir? Katarakt görmeyi nasıl etkiler? Katarakt ameliyatı ne zaman gerekir? Katarakt cerrahisinde akıllı lenslerin önemi nedir? Akıllı lensler hangi hastalara önerilir? Miyop ve hipermetropi tedavisinde akıllı lenslerin yeri nedir? Akıllı lens takılan her hasta gözlük kullanmaktan kurtulur mu? Türkiye’ye akıllı lens operasyonu için gelecek hastalara öneriler nelerdir?

Veni Vidi Caddebostan Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Fırat Helvacıoğlu katarakta bağlı görme kaybını ve akıllı lensler hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

KATARAKTA YOL AÇAN RİSK FAKTÖRLERİ

. Kataraktın yaşla ilgisi nedir? Katarakta yol açan risk faktörleri nelerdir?
“Katarakt, görme azalmasına yol açan en önemli göz hastalıklarından biridir. Yaşlanmak kataraktın oluşmasındaki en önemli risk faktörüdür. Katarakt yaşın dışında; ilaç kullanımları, travmalar ya da mesleki hastalıklarla da oluşabilir. İlaçlar içinde en sık immün sistemi baskılayan ilaçlar (steroid) kortizon kataraktına yol açabilir. Metabolik hastalıklardan diyabet çok önemli bir etkendir ve çok genç yaşta şeker hastalığına bağlı kataraktlar görülebilir. Miyotonik distrofi gibi kas ve sinir sistemini etkileyen hastalıklarda da yine kataraktlar oluşabilir. Bunun dışında egzama gibi ciltteki kaşıntıyla giden ya da romatolojik bazı hastalıklar da katarakta yol açabilir. Çevresel faktörler de çok önemlidir. Yüksek ısı altında çalışan; mesela sürekli ateş altında döner kesen ya da cam üfleyen ve radyasyon altında çalışan kişilerde çok genç yaşlarda katarakt oluşabilir.

İKİNCİL KATARAKTLAR

Gözün kendi sistemine bakıldığında ikincil kataraktlar da vardır. Göz tansiyonu (glokom) ve gözün içindeki dokuların enflamasyonu (üveit) ile oluşan hastalıklar nedeniyle sekonder kataraktlar gelişebilir. Katarakt, romatolojik hastalıklarla ya da travmalarla da sık sık gelişebilir. Gelişmekte olan bir ülke olduğumuz için travmalara çok daha açığız. Çocukluk ve gençlik çağı kataraktlarının pek çoğu travma sonucunda oluşur. Özellikle kafa bölgesine alınan travmalarda ikincil kataraktlar oluşabilir. Delici-kesici cisimlerle gelen travmaların  prognozu ve yönetimi çok daha zordur. Çünkü gözün sadece lens dokusu değil birçok dokusu yaralanır. Bir de göze kesici delici bir cisim girmediği halde oluşan künt travmalar sonucunda katarakt oluşabilir. Mesela elektrik çarpması sonrasında elektrik yanıklarıyla birlikte de katarakt oluşabilir.’’

‘‘KATARAKT KENDİNİ SAKLAMAZ’’

. Katarakt görmeyi nasıl etkiler? Kataraktın neden olduğu spesifik yakınmalar var mıdır?
“Katarakt aslında kendini saklayarak gelmez. Bazı hastalıkların semptomları çok hafif olabilir. Mesela göz tansiyonu hastalığında hasta bir şey anlamadan çok şey kaybedebilir. Ama kataraktta hastanın görmesi azalır. Onun dışında ışığı daha mat görmeye başlayıp renk algısında azalma gibi şikayetler oluşur. Bir diğer önemli bulgusu da özellikle yaşla birlikte oluşan nükleer kataraktlarda hastanın önce uzak görmesinin bozulup yakın görmesinin düzelmesidir.”

Doç. Dr. Fırat Helvacıoğlu

NEDEN AKILLI LENS DENİYOR?

. Katarakt cerrahisindeki lenslere neden akıllı lens denilir? Akıllı lens tedavisi nasıl bir tedavidir?
“Katarakt ameliyatı, fako yöntemi ile (ultrason enerjisi yardımıyla) dikiş gerektirmeyen çok küçük kesilerle 5-10 dakika gibi bir sürede gerçekleştirilir. Gözün içine bir lens yerleştirilir ve son teknoloji imkanlarını sunan bu lenslere akıllı lensler denilir. Bu lenslerin özellikleri çok odaklı (multifokal) olmalarıdır. Yakın, orta ve uzak mesafede gözlüksüzlük sundukları için hasta için çok konforludur. Bu lenslerin kornea üzerinde oluşan astigmatı düzeltme özellikleri de vardır. Bu tip lenslere de torik lensler denir.’’

HERKESE UYGUN MU?

. Akıllı lensler gözü lazere uygun olmayan ya da yaşa bağlı yakını görme problemi olan kişilere de takılabilir mi?
“Akıllı lensler gözü lazere uygun olmayan ya da yaşa bağlı yakını görme problemi olan kişilere de takılabilir. Her yaş ve her kırma kusuru için hastanın gözlükten kurtulacağı farklı alternatifler vardır. Akıllı lensler bunların en önemlilerinden bir tanesidir. Ama akıllı lenslerin iyi çalışması için akıllı tercihler yapılmalıdır. Genç, yüksek hipermetrop ve korneası lazere uygun olmayan bir hasta akıllı lensler kullanılarak yakın, orta ve uzak mesafe (multifokal) merceklerle gözlükten kurtarılabilir. Yine çok yaşlı olmayan ama yakın problemleri başlamış kişileri de multifokal merceklerle tedavi etmek mümkündür.’’

İKİ GÖZE AYNI ANDA TAKILABİLİR Mİ?

. İki göze aynı anda akıllı mercek takılabilir mi?
“Yaşı çok ilerlemiş, anestezi altında ameliyat olma zorunluluğu olan, genel durumu çok iyi olmayan hastalarda iki göze aynı anda ameliyat yapılabilir. Çünkü bir kere anestezi almışken ikisi birden yapılır. Ama genelde güvenlik önlemleri gereği bir göz yapılır ve refraktif sonuçları görüldükten sonra diğer gözü bir hafta sonra yapılır.’’

. Akıllı lens takıldıktan sonra kişi  gözlük kullanmaktan tamamen kurtulur mu?
“Akıllı lens ameliyatları, lazer ameliyatı kadar keskin, numarayı sıfırlayan bir cerrahi değildir. Ama hastaların gözünde kalan küçük refraktif kusurlar; +0.25, – 50 gibi küçük numaralar hastaların görüşünü etkilemez. Lensler zaten bunu tolere eder. Özellikle yeni çıkan 3 odaklı multifokal merceklerle hastalara çok konforlu gözlüksüz bir görüntü sunulur.’’

AKILLI LENSLERİN RİSKLERİ VAR MI?

. Akıllı lenslerin hastaya getirdiği birtakım riskler var mıdır?
“Bazı hastaların yaşayacağı en büyük risk, gece görüşlerinde ve araba kullanırken oluşabilecek yansımalardır. Farların etrafında halka şeklinde görüntü yansımaları oluşabilir. Gözün kendi lensi, odaklandığı noktada net görüntü verirken; akıllı lensler yakın, orta ve uzak mesafede hastaya sürekli net bir görüntü iletir. Fakat hastanın beyninin bu görüntüyü seçip kullanması gerekir. Bazı hastaların bu görüntüyü kullanması 3-6 aya kadar uzayabilir. Sonuçta bir göz içi cerrahisidir ve cerrahiye bağlı bazı riskler taşır. Ama ekip ve deneyimin artmasıyla birlikte bu riskler artık çok düşük düzeydedir. Doğru hastayı seçmek de çok önemlidir. Mesela öncesinde bir topografi çekip korneanın kırıcılığına bakmak, sarı noktada problem var mı yok mu bunları kontrol etmek gerekir. Hastanın ameliyata uygun olduğuna doğru tetkiklerle karar verilirse oluşabilecek yan etkiler çok aza iner.’’

. Türkiye’ye katarakt cerrahisi ve akıllı lensler için hangi ülkelerden daha çok hastalar geliyor? Akıllı lens ameliyatları için ne kadar bir zaman ayırmaları gerekir?
“Türkiye’ye Çin dahil dünyanın her yerinden hasta gelmektedir. Avrupa’dan, Arap Yarımadası’ndan, Afrika’dan gelen hastalarımız oluyor. Bu ameliyatlar için 10 gün yeterli olur ama eğer programlarını çok sıkıştırmak istiyorlarsa tedavi 1 hafta içinde yapılabilir. İlk geldiklerinde rutin muayeneleri olur. Eğer gözleri uygunsa o günler içinde ilk ameliyatlarını olup ikinci ameliyatlarını da 1 hafta ya da 5 gün sonra olabilirler.’’