Kataraktın Tedavisinde Yeni Yöntemler

Katarakt nasıl bir hastalıktır? Özellikle kataraktın yaşlılarda görülme oranı nedir? Kataraktta görmeyle ilgili ne tür şikayetler olur? Şeker hastalarında mutlaka gözde katarakt oluşur mu? Yüksek miyoplarda katarakt riski daha mı fazladır? Kortizonlu ilaçlar gözde harabiyet yapar mı? Travmadan ne kadar süre sonra katarakt ortaya çıkabilir? Katarakta yol açan başka hangi risk faktörleri vardır? Kataraktta hangi durumlarda cerrahi tedavi önerilir? İkinci göze ameliyat için kaç gün ara verilmelidir? Günümüzde katarakt ameliyatları nasıl yapılır? Katarakt ameliyatlarındaki yenilikler nelerdir?

Dünya Göz Sultanbeyli Hastanesi’nden Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Dilek Zorlu katarakt ve kataraktın cerrahi tedavisi hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

‘‘YAŞLILIĞA BAĞLI KATARAKT YÜZDE 20-30 ORANINDA GÖRÜLÜR’’

. Katarakt nasıl bir hastalıktır? Özellikle kataraktın yaşlılarda görülme oranı nedir?
“Katarakt, gözdeki renkli tabakanın arkasında bulunan saydam lensin saydamlığını yitirmesidir. Doğumdan itibaren her yaşta ortaya çıkabilen bir hastalıktır. Ancak yaşlılığa bağlı katarakta daha sık rastlanır. Yaşlılığa bağlı olarak 50-60 yaşlarında yüzde 20-30 oranında görülür. Ama hepsi ameliyatlık kataraktlar değildir.”

Op. Dr. Dilek Zorlu

. Kataraktta görmeyle ilgili ne tür şikayetler olur?
“Hastalar çoğunlukla görüntüde sislenme ve azalma, gözlük numaralarının sık değişmesi şikayetleri ile başvurmaktadır. Bazen pozitif anlamda belirtilerle hasta gelmektedir. Ya da çok nadiren bir gözde çift görme bulgusu, bazen de görme alanlarında gölgeli alanlar fark etmeleri şeklinde belirtilerle gelirler. Kataraktın tipine, sertlik derecesine göre de belirtileri değişir.”

ŞEKER HASTALARININ GÖZ KONTROLLERİ ÖNEMLİ

. Şeker hastalarında mutlaka gözde katarakt oluşur mu? Yoksa kişi kan şekeri yüksekliğini kontrol altına almazsa mı bu risk daha çok ortaya çıkar?
“Şeker başta olmak üzere birçok metabolik hastalık kataraktı kolaylaştırır. Bunların bazıları özellikle katarakt belirtisini de beraberinde bulundurur. Sonuçta doğal lensin şeffaflığını yitirmesinin sebebi metabolik birtakım birikimlerin olmasıdır. Diyabet hastası eğer kan şekerini regüle etmişse, kontrolleri iyi gitmişse, özellikle retinopati ve kataraktın belki oluşma olasılığını düşürür ama sıfırlayamaz. Sadece belki daha geç belki daha az şiddetli olmasına sebep olur. Tüm diyabet hastaları katarakt olur ya da hepsinin gözünde bu bulgular olur diye bir kural yoktur ama katarakta daha yatkınlardır. Kötü regüle olmuşsa hasta daha erken oluşması ya da daha hızlı sertleşmesi diye bir süreç yaşar.”

. Yüksek miyoplarda katarakt riski daha mı fazladır?
“Yüksek miyoplarda, kadınlarda, istatiksel olarak katarakt riski daha yüksektir. Yüksek miyop dereceleri gözün ön arka çapının büyümesine bağlıdır. Bu hastalarda da kataraktın oluşması içerideki açı dengelerinin lensli sürtünmelerinin artmasına bağlı olarak daha yüksek olasılıktır. Yüksek miyoplar da 40’lı yaşlarda görülmeye başlayabilir.”

KORTİZONLU İLAÇLARIN ETKİSİ

. Kortizonlu ilacın ağız yoluyla içilmesi, cilde sürülmesi gibi faktörler de etkiler mi; yoksa sadece kortizonlu damlalar mı gözde harabiyet yapar?
“Kortizonlu ilacın ağız yoluyla içilmesi de cilde sürülmesi de katarakt riskini arttırır. Sistemik olarak alınan kortizonlu ilaçların dozu belli bir oranı geçtiyse ya da ilaç olarak sürülen pomadlar belli bir dozu ve belli bir süreyi geçtiyse katarakt yatkınlığı yaparlar. Lokal damlalar da belli bir doz ve sıklık sınırı aşıldığında katarakt yapar.”

. Travmadan ne kadar süre sonra katarakt ortaya çıkabilir?
“Göze iğne batması gibi delici bir travmada katarakt anında da başlayabilir; saatler ve günler içerisinde de oluşabilir. Özetle, deliciyse özellikle bir de lense dokunduysa saatler içerisinde katarakt başlayabilir. Ama tenis topu gibi bir cisimin çarptığı künt bir travma yaşandıysa günler, aylar günler gibi bir süreç içerisinde ortaya çıkabilir. Künt travmada kişinin bir göz hekimine travma sonrası gitmesinde fayda vardır. Bu gibi durumlarda kişi birkaç ay sonra tekrar kontrole çağrılır.”

KATARAKTA SEBEP OLAN RİSK FAKTÖRLERİ

. Katarakta yol açan başka hangi risk faktörleri vardır?
“Özellikle uzun süre açık havada güneş ışığına (ultraviyole) maruz kalmak ciddi bir risk faktörüdür. Onun dışında retinal hastalıkların bazıları, tavukkarası gibi genetik gelen bazı hastalıklar, genetik yatkınlıklar da risk faktörleridir. Irksal olaraksa mesela ekvatora yakın kesim, ultraviyolenin etkisi altında kalanlar daha sık katarakt olur.”

. Kataraktta hangi durumlarda cerrahi tedavi önerilir?
“Görmesi çok düşen, retinayı görmemiz zorlaşan hastaya zaten ameliyat önerilir. Bunun dışında hastanın sosyal yaşantısı da önemlidir. 60 yaşında olup evinde oturan, kendi ihtiyaçlarını gideren, çok sıkıntısı olmayan kişi istemezse katarakt ameliyatı yapılmaz.  Retina takibi açısından da ciddi bir sıkıntısı yoksa kişi, belli aralarla görülmek üzere evine gönderilir. Ama gece araba kullananlar ışık kamaşmasından çok yakınırlar ve gece görüntü kaliteleri düşer. Bu hasta daha çabuk katarakt ameliyatı olur.”

LOKAL ANESTEZİ İLE YAPILIYOR

. Katarakt ameliyatında anestezi nasıldır? İleri yaştaki kişilere katarakt ameliyatı yapmanın bir riski var mıdır?
“Katarakt ameliyatında anestezi genelde lokal yapılır; ya göz ve çevresi uyuşturulur ya da damlayla anestezi yapılır. Eğer hastada panik atak gibi özel bir gerekçe varsa ya da çocuk hasta ise genel anestezi uygulanır. Ameliyathanede kalma süresi 15-20 dakikadır. Yaşlı hastalar açısından bir stres faktörü oluşturmaz. Ama ameliyathaneden korkmamaları için hafif sakinleştiricileri kullanılır. Hasta birkaç saat hastanede dinlendikten evine gider. Aynı gün damlalarını kullanmaya başlar. 4-5 saat sonra gözünü açar.”

. İkinci göze ameliyat için kaç gün ara verilmelidir?
“Katarakt ameliyatlarında iki gözün aynı gün ameliyat edilmemesinin sebebi gözün mikrop almasıdır. Göz kansız bir organ olduğundan mikropla savaşamaz. O nedenle mikropsuz olmalıdır. Dolayısıyla iki gözü riske etmemek için bir hafta ara ile ameliyat edilebilir. Bu araya hastayla konuşarak ya da gözün durumuna göre karar verilir.”

KATARAKT AMELİYATLARINDAKİ YENİLİKLER

. Günümüzde katarakt ameliyatları nasıl yapılır? Katarakt ameliyatlarındaki yenilikler nelerdir?
“FAKO yöntemi, halk arasında lazer olarak bilinir ama ultrason dalgası kullanılan klasik bir yöntemdir. Göze 2 milim kadar küçük bir kesi açılır. Lens, ultrason dalgalarıyla parçalanıp içerideki katarakt dokusu emilir. Yerine yapay bir mercek yerleştirilir. Femto Second Laser yönteminde ise 2 milimetrelik kesileri tamamen alet yapar. FAKO cihazını içeriye sokmadan önce ön zarı alet temizler. Bu yöntemin avantajı özellikle numara düzeltebilecek ameliyatlar olmasıdır.”

. Katarakt ameliyatı, gözü lazere uygun olmayan hastaların gözlük ya da kontakt lenslerden kurtarmak amacıyla da yapılır mı?
“Son teknolojiyle birlikte gelişen mercekler, gözün içine katarakt ameliyatı yapıldığında astigmat ve yakın gözlüğünü de düzeltebilmeye başladılar. Uzak, yakın ve astigmat sorunları özel mercekler takılarak yok edilebiliyor artık. Ancak numaraları yüksek olan bazı hastalar excimer laser tipine uygun olmaz. Bu hastalara bazen katarakt olmadığı halde saydam lensi alınarak veya alınmayarak lens yerleştirilir.”