Kemik İliğinden Kök Hücreler Nasıl Toplanır?

Altınbaş Üniversite Hastanesi Medical Park Bahçelievler Çocuk Hematoloji/Onkoloji Uzmanı Doç. Dr. Ceyhun Bozkurt kemik iliği nakli hakkında bilgi verdi.

Kemik iliği nakli hangi durumlarda gerekir?
Kemik iliği nakli; kemik iliğinden köken alan kemik iliği üretim sorunları, kemik iliği yetmezlikleri ya da kemik iliğinin yanlış üretimi örneğin lösemi hastalığı gibi yanlış hücre üretiminden ortaya çıkan bazı hastalık gruplarının alt tipleri için yapılan bir nakil tipidir.

KEMİK İLİĞİ NAKLİ

Kemik iliği nakli nedir?
Kemik iliği nakli, hatalı üretim ya da az üretim yapan kemik iliğinin kemoterapi, radyoterapi gibi bir takım tedavi yöntemleri ile sıfırlanıp ya da sıfırlanmaya yakın bir şekilde yok edilmesi ve kendisine tam uyumlu vericiden alınan kök hücrelerinin genellikle damar yolu ile nakledilmesi işlemidir.

Kemik iliği naklinin türleri nelerdir?
Kemik iliği nakil türlerini iki alt gruba ayırıyoruz. Birincisi allojenik kök hücre naklidir. Bu yöntemde kemik iliği tamamıyla değiştirilir. Bir başka tipi ise Otolog kök hücre naklidir. Bu yöntemde daha çok lenfoma, solit organ tümörlerinde uygulanır. Burada öncelikle hastanın sağlıklı kök hücreleri toplanır. Daha sonra yüksek doz kemoterapi ile tümör hücrelerinin yolk edilmesi hedeflenir. Bu yüksek doz kemoterapinin yan etkisi olarak ortaya çıkabilecek kemik iliği yetmezliğini önlemek için hastanın kendi kök hücreleri tekrar verilir.

Doç. Dr. Ceyhun Bozkurt

KÖK HÜCRELER NASIL TOPLANIR?

Kemik iliğinden kök hücreler nasıl toplanır?
Kemik iliğinden kök hücreleri 3 yöntemle toplanır. İl yöntem ameliyathanede genel anestezi altında yapılan bir toplama yöntemidir. Kemik iliği vericisinin kemik iliği kaynaklarının bol olduğu pelvis kemiği, leğen kemiklerinden iğneler yoluyla toplanır. Bir diğer yöntemde ise verici uyarıcı, halk arasında aşı dediğimiz bir takım ilaçlarla önceden hazırlanır. Daha sonra vericiden normal kan alır gibi bir yöntemle makine aracılığı ile kök hücreleri toplanır. Bu periferik kök hücre toplama yöntemidir. Hematopoetik kan kökenli kök hücre toplama yöntemi ise plasentadan kordon kanından toplanan kemik iliği kök hücre yöntemidir. Bu ülkemizde çok yaygın olmamakla birlikte üçüncü yöntem olarak uygulanır.

ÇOCUKLARDA KEMİK İLİĞİ NAKLİ

Çocuklarda kemik iliği nakli nasıl gerçekleşir?
Çocuklarda kemik iliği nakli, yetişkin kemik iliği nakli yöntemleri gibi gerçekleşir. Çoğunlukla alleojenik kemik iliği nakli; yani vericinin kemik iliğinin aktarıldığı bir tedavi yöntemi uygulanır. Yüzde 10-15 oranında da kendi kök hücrelerinin aktarıldığı otolog kök hücre nakli yöntemi uygulanır. Nakilden önce kişinin kemik iliğini sıfırladığımız radyoterapi, kemoterapi gibi tedavi yöntemleri uygulanır. Sıfırıncı gün dediğimiz günde uygun vericiden elde ettiğimiz kök hücreleri hastaya damar yoluyla verilir. Bu kök hücreler daha sonra homing olarak ifade edilen şekilde kendi evini bulur; yani kemik iliğini bulup orada üretim yapmaya başlar. Ve nakilden yaklaşık 10-15 gün sonra bu kök hücrelerinin üretim yaptığı beyaz küreler ve ilgili hücreler kanda ortaya çıkmaya başlar. Naklin başarılı olup olmadığını anlamak için nakilden bir ay sonra bazı testler yapılır.

KEMİK İLİĞİ NAKLİNE HAZIRLIK

Kemik iliği nakli öncesi hastaya veya vericiye bir işlem yapılır mı?
Vericinin öncelikle genel sağlık durumu değerlendirilir. Kan parametrelerinin uygunluğu, herhangi bir enfeksiyonun varlığı araştırılır. Yine vericiye özellikle periferik kök hücre toplama işlemi öncesinde halk arasında aşı diye adlandırdığımız iğneler yapılır. Alıcının sağlık durumunun kemik iliği nakline uygunluğu ya da sonrasında yarar görüp görmeyeceği de ayrıntılı olarak irdelenir. Yine nakil öncesi hatalı üretim yapan ya da yanlış üretim yapan kemik iliğini sıfırlamak için durumuna göre kemoterapi veya radyoterapi yöntemlerinden biri ya da birkaçı da uygulanabilir.

Yurtdışından kemik iliği nakli için gelecek olan hastalara neler önerirsiniz?
Yurtdışından yetişkin ve çocuk kemik iliği nakil ünitelerine başvuracak hastalar ve hasta yakınlarının ülkemizde nakil tipine bağlı olarak 6 ay ila 1 yıl kadar ülkemizde kalabileceklerini bilmeleri gerekiyor.