Kemik Tümörleri ve Metastazları

Kemik tümörlerinin görülme sıklığı nedir? Kemik tümörlerinin tiplerine göre belirtileri farklılaşır mı? Kemik tümörüne vücudun en çok hangi bölgesinde rastlanır? Kemik tümörü etrafındaki yumuşak dokuları da kapsar mı? Lipom iyi huylu bir tümör müdür? Lipom kanser olursa kişilerde ne tür şikayetler görülür? Kemik tümörlerinde risk faktörleri nelerdir? Kemik tümöründen şüphelenilen bir hastadan ne tür tetkikler istenir? Kemik tümörünün varlığında tedaviye yaklaşım nasıldır? Tümörün kemiklere metastazı varsa ne tür şikayetler görülür? Çocuklarda kemik tümörüne ne sıklıkla rastlanır? Kemik kanseri tedavisi gören bir hasta tedavi sonrasında nelere dikkat etmelidir?

Emsey Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Atilla Polat kemik tümörleri ile ilgili soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Kemik tümörlerinin görülme sıklığı nedir?
“Kemik tümörlerinin görülme sıklığı yüzde 5 civarındadır. Kadın ve erkekte hemen hemen aynı oranda görülür.”

. Kemik tümörlerinin tiplerine göre belirtileri farklılaşır mı?
“Kemik tümörleri iki ana gruba ayrılır. İyi huylu ve kötü huylu kemik tümörleri vardır. Kötü huylu kemik tümörlerinde ağrı daha ön plandadır. İyi huylu kemik tümörlerinde şişlik ilk belirti olarak karşımıza çıkar.”

. Kemik tümörlerinden kaynaklanan ağrının ayırt edici bir özelliği var mıdır?
“Gece ağrısı çok tipiktir. İstirahat halinde ağrı olması uyanık olmayı gerektirir. Gece ağrısı varsa bir kişide ya enfeksiyonu ya da kötü huylu kemik tümörünü düşündürür.”

‘‘EN SIK DİZ ÇEVRESİNDE GÖRÜLÜR’’

. Kemik tümörlerine karşı nasıl bir farkındalık var?
“Geç ya da erken teşhis konulması değişkenlik gösterir. Aile ya da kişi çok bilinçlidir ama farkında olmayabilir. Bunun tersine, tesadüfen çok erken dönemde fark edilen hastalar da vardır.”

. Kemik tümörüne vücudun en çok hangi bölgesinde rastlanır?
“En sık görülen kemik tümörleri diz çevresindedir. Bunun dışında kalça ve omuz bölgeleri ile dirsek ve ön kol sayılabilir.”

. Kemik tümörü etrafındaki yumuşak dokuları da kapsar mı?
“Kemik tümörü etrafındaki yumuşak dokuları da kapsar. Kemik tümöründen kasıt, kas iskelet sisteminden kaynaklanan tümörlerdir. Kaslardan ve yağ dokusundan kaynaklanan tümörler de bunun içindedir.”

LİPOM NASIL BİR TÜMÖR?

. Lipom iyi huylu bir tümör müdür?
“Lipom iyi huylu tümördür. Eskiden belirli büyüklüğe ulaşan lipomların kanserleşeceği söylenirdi. Ama son çalışmalarda kötü huylu bir tümörse baştan bunun kötü huylu olduğu ve böylece büyüdüğü anlaşıldı. Lipomların çok da fazla kanserleşmediği görüldü.”

. Lipom kanser olursa kişilerde ne tür şikayetler görülür?
“İyi huylu tümörlerde kitle hareketli, mobil, yumuşak, alta yapışık değil, daha yüzeyel olarak hissedilebilir. Ama kötü huylular daha derinde yer alır. Sert kıvamlı ve hareketi daha az olan kitleler şeklindedirler. Bunlar ağrı yapabilirler.”

. Kemik tümörlerinde risk faktörleri nelerdir?
“Kemik tümörlerinde kalıtımın çok fazla etkisi yoktur. Sadece çok az türünde bazı kromozomal anomalilere rastlanmıştır. Fakat bunlar da yüzde 100 kesin değildir. Onun dışındaki kemik tümörlerinde çok fazla ailesel geçiş bilinmez. Genelde bazı ailelerde tümöre genel bir yatkınlık olduğu bilinir.”

. Çok sık darbeye maruz kalmak bir risk faktörü müdür?
“Sık darbeye maruz kalmak risk faktörü teşkil etmez. Ama yüzde 50’ye yakını düşme, travma, hafif travma gibi faktörleri tarif edebilir.”

. Kemik tümöründen şüphelenilen bir hastadan ne tür tetkikler istiyorsunuz?
“Tümör yumuşak dokuda değil kemikte ise x-ray ile ilk görüntü alınır. Eğer bunda şüphelenilirse tomografi, MR, sintigrafi ve petlerle teşhis edilir.”

TEDAVİYE YAKLAŞIM

. Kemik tümörünün varlığında tedaviye yaklaşım nasıl oluyor?
“İyi huylu bir kemik tümörü ise bunlar belirli aralıklarla takip edilir. Eğer kemikte bir zayıflamaya, etraftaki yumuşak dokularda bir rahatsızlık hissine sebep oluyorsa bunlar da çıkartılabilir. İyi huylularda genelde lezyonun içinden tümör çıkartılarak çalışılır. Kötü huylu olduğunda ise iş değişir. Burada aşaması ve şiddeti önemlidir. O da hücrenin normal dokudan ne kadar farklılaştığıyla alakalıdır. Patoloji bunu bize söyler. Sağlam doku ile birlikte alınır. Tümörün sağlam dokunun içinde kalması gerekir. Aksi takdirde nüks ve metastaz hızlı bir şekilde gelişebilir.”

. Sağlam doku ile birlikte alınan tümörlerin yarattığı boşluk nasıl kapatılıyor?
“Yumuşak doku ise plastik cerrahi ile bu bölüm kapatılır. Ama kemikse hastanın kendi başka yerinden kemik alınıp konulabilir. Hastadan en çok leğen kemiğinden kemik alınır. Süngerimsi kemik açısından boşluk doldurmak için oldukça elverişlidir. Bazen yetmediğinde kadavra kemikleri kullanılır. Sert kemik olarak kaval kemiği de bu şekilde kullanılabilir. Hayvan kemikleri konulabilir. Başka insanlardan alınan kemiklerle bu boşluklar doldurulabilir. Sentetik kemikler de bir seçenektir. Bunlar implantlarla desteklenir. Bazen eklemi de çıkartmak gerekir. O zaman protez yöntemleri ile tedavi yapılır. Bu boşlukları doldurmak için kemik çimentosu kullanılabilir.”

KEMİK TÜMÖRÜ METASTAZLARI

. Bir nakil söz konusu olduğu için vücudun nakledilen kemiği reddi söz konusu olur mu?
“Kişinin kendi kemiği kullanıldıysa böyle bir sorun olmaz. Ama kadavra kemiği ya da hayvan orijinli kemikler kullanıldığında, düşük de olsa, viral enfeksiyon bulaşma riski vardır. Reddedilmeden ziyade nakledilen yerde enfeksiyon riski vardır. Enfeksiyon gelişirse o bölümün çıkartılması gerekir.”

. Kötü huylu bir kemik tümörü bulunduğu bölgeye göre en çok hangi organlara metastaz yapar?
“Kemik tümörleri en çok akciğere metastaz yapar. Bazen de başka kemiklere sıçrar. İç organlara sıçrama oranı ise çok düşüktür.”

. Hangi organların kanserleri kemiklere metastaz yapar?
“Kemiği en çok seven dört tümör çeşidi vardır. Kadınlarda meme kanserleri kemiği hem eriterek hem de çoğaltarak iki türlü metastaz yapabilir. Erkeklerde prostat kanseri kemiği sever. Sıklıkla metastaz yapar. Bunların da hem kemiği çoğaltan hem de kemiği eriten metastazlar olmak üzere iki tipi vardır. Bunun dışında tiroit kanserleri kemiği sever. Böbrek kökenli kanserler de kemiğe ve kalça bölgesine metastaz yapar.”

. Tümörün kemiklere metastazı varsa ne tür şikayetler görülür?
“Şiddetli gece ağrısı veya yürüdüğü sırada bir ağrı meydana geliyorsa ve öncesinden görülmüş bir tümör varsa metastazdan şiddetli bir şekilde şüphelenilir. Patolojik kırıklarla da hastalar gelebilir. Normalde kırılmaması gereken bir kemik basit bir yürüme ile kırılıyorsa patolojik bir durumdan şüphelenilir.”

‘‘BEŞ YILDAN SONRA KONTROL BIRAKILIR”

. Kemik tümörlerinin tedavilerinde başarı oranı nedir?
“Genel başarı oranı yüzde 60’tır.”

. Kemik tümörlerinin tekrar nüks etme durumu var mıdır?
“Kötü huylu kemik tümörlerinde lokal nüks etme oranı genellenirse yüzde 20-30 civarındadır.”

. Ameliyatı başarılı geçen kötü huylu kemik tümörü vakaları hangi sıklıkla kontrol ediliyor? Kontrollerde ne gibi tetkikler istenir?
“Sırf cerrahi mi yapıldı, peşine radyoterapi mi yoksa kemoterapi mi verildi bunlar işin içine girdiğinde kontroller değişir. Ama hastalar ilk bir yıl içerisinde üç ayda bir kontrole çağırılır. Bir yıldan sonra bu altı aya çıkartılır. İki yıl düzenli kontrolden sonra senede bir kontrol yapılır. Beş yıldan sonra ise kontrol bırakılır.”

ÇOCUKLARDA KEMİK TÜMÖRÜ

. Çocuklarda kemik tümörüne ne sıklıkla rastlanır?
“Kemik tümörlerinin çoğu çocuklarda görülür. Genellikle 5-25 yaş arasında rastlanır. 5-15 yaş arası çocuklarda en sık görülen kötü huylu tümörlerdir. Erişkinlerde ise 50 yaşından sonra kıkırdak kökenli tümörler sıklıkla görülür.”

. Kemik kanseri tedavisi gören bir hasta tedavi sonrasında nelere dikkat etmelidir?
“Kontrollerini düzenli yaptırmalıdır. Onkoloğu ile iyi ilişkiler içerisinde olmalıdır. Gerektiği yerde radyoterapisini ve kemoterapisini almalıdır. Bunun dışında beslenmesine dikkat etmelidir. Bu hastaların enfeksiyon kapmaması gerekir. Yapılan cerrahi bölgeler iyi korunmalıdır.”

. Hastalarınızın zatürree ya da grip aşısı olmalarını öneriyor musunuz?
“İmmün sistem, kanser tedavisi gören kişilerde baskılandığı için mutlaka bu aşılar olunmalıdır.”

HANGİ DURUMLARDA HEKİME BAŞVURMALI?

. Kemik tümörü hangi belirtiler ile ortaya çıkar? Kişiler hangi bulgularda hemen doktora başvurmalıdır?
“İstirahatte ağrısı olan hastalar özellikle dikkat etmelidir. Hareketli olunduğunda değil ama gece ağrısı olan hastaların şüphelenip doktora başvurmaları gerekir. Çok az sıklıkla da bazı türlerde yüksek ateş olabilir. Bu durumlarda mutlaka uzman bir hekime başvurulmalıdır.”

. Yumuşak dokularla ilgili hangi şikayetlerde başvurulmalıdır?
“Yumuşak dokularda şişlik ön plandadır. Eğer gittikçe büyüyen bir şişlik varsa şüphelenip uzman bir hekime başvurulmalıdır.”