Kireçlenmeye (Artroza) Karşı Spor

Halk arasında kireçlenme olarak bilinen “artroz” eklemlerde bozulma anlamına geliyor. En çok dizlerde görülüyor. İhmal edildiğinde çok ciddi sorunlara yol açabiliyor. Artrozu aşmanın yolu ise hangi yaşta olursa olsun spor yapmaktan ve kilo almamaktan geçiyor. Kireçlenme ya da artroz, eklemlerde zorlanma ve hareketlerde kısıtlanma yaratan kronik bir hastalık. Bu hastalığın görülme sıklığı yaş ilerledikçe artıyor. Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla rastlanan artroz eklem çevresinde ağrıya ve şişliğe yol açıyor.

Acıbadem Onkoloji ve Nörolojik Bilimler Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Klinik Şefi Prof. Dr. Metin Türkmen’den hastalıkla ilgili bilgi aldık. Buna göre, hastaların hareketini engelleyen artrozlar görülüş sıklığına göre iki grupta toplanıyor. Birincisi kalça, ikincisi ise dizler. Kalçada artroz meydana geldiğinde ve artroz ilerleyip hasta yürüyemeyez hale geldiği zaman tek şans protez ameliyatıdır. Ancak dizlerde durum farklı bu bölgede artrozun ilerlemesini kontrol altına almanın daha kolay olduğu belirtiliyor. Dolayısıyla diz eklemi içinde ufacık bir sorun başladığında o hasta gecikmeden doktora giderse ve hekim tarafından o sorun erkenden giderilebilirse bu hastada hiçbir sorun çıkmayabiliyor.

Artrozun nedenleri nelerdir?
Yaşla birlikte eklemlere binen stresin oluşturduğu deformasyonlar, eklem içi kırıklar ve yaralanmalar bu hastalığa yol açan nedenlerin başında geliyor.

Bozulmaya yol açan nedenler ikiye ayrılıyor:
Primer Bozulma: Primer bozulmanın sebepleri bugün kesin olarak bilinemiyor. Yaş, ırsiyet gibi faktörler bu grupta sayılıyor. Ancak yapılan araştırmalar yakın gelecekte esas nedenlerin bilinebileceğini ortaya koyuyor.
Sekonder bozulma: Eklemdeki geometrik yapıyı bozan sebepler sekonder bozulma içinde yer alıyor.
Örneğin, kalçanın çocukluktaki gelişimi ile ilgili bir problem söz konusu olduğunda diz ekleminde açısal bir deformitenin bulunması halinde buradaki geometrik bozukluk ileride eskimeye ve dolayısıyla artroza neden oluyor.

40 yaş üzeri dikkat!
Yaşlanan bedende ömrünü tamamlayan veya yaralanma sonucunda ölen hücreler çoğunlukla yerini yenilerine bırakıyor. Eklem kıkırdağı hariç! Eklem kıkırdağı yenilenme potansiyeli olmayan bir doku. Hastalığın seyri sırasında, kıkırdak dokusunun harap olması ile eklem mesafesi daralıyor ve dolayısıyla eklemi oluşturan kemikler birbirlerine yaklaşıyorlar ve yakın temasta olabiliyorlar.
Bu durum da zamanla eklemlerde özellikle dizde artroza sebep oluyor. Prof. Dr. Metin Türkmen konuyla ilgili şunları söylüyor: “Eklemler birbirine geometrik olarak tam uyumlu yüzeylerdir. Bu dokularda problem varsa ve harekete engel ise vaktinde önlemini alırsak bir problem çıkmaz. Ama yaşadıklarımız bize gösteriyor ki, biz dize koruyucu ve kollayıcı müdahaleleri hep çok geç yapıyoruz.  Halbuki zamanında müdahale etsek hastalar o dizleriyle yaşamları boyunca yaşayabilecek.” Bu sorun en çok kadınlarda görülüyor. İki dizin parantez bacak haline gelmesi en çok rastlanan sorunların başında geliyor.

Her yaşta egzersiz
Prof. Dr. Metin Türkmen, bu tip deformasyonlar görüldüğünde bu, geometrik yapının bozulduğuna işaret ediyor. Bu durum diz eklemindeki yüklenmelerde asimetri yaratıyor. Eklem yüzeylerine eşit dağılması gereken kuvvet bir tarafta toplanınca aşınma oluyor. Aşınma sonucu kemiğin üstündeki kıkırdak doku bozuluyor. Bu tarz bozukluklar çoğunlukla 40 yaşında ortaya çıkıyor. O zaman hasta ikna olur da açısal bozukluğu düzeltilirse, hayatı boyunca problem çıkmayacak şekilde dizin ömrünü uzatmak mümkünken, hasta ikna olmazsa, işlem dize protez uygulamaya gider.
O noktada hasta ikna olup da açısal bozukluğu düzeltilirse hayatı boyunca problem çıkmayacak şekilde dizin ömrünü uzatmak mümkün olabiliyor. Hasta ikna olmazsa, işlem, dize protez uygulamaya kadar gidebiliyor. Dizde artrozun getirdiği sorunları yaşamamanın yolu her yaşta spor yapmaktan geçiyor. Genellikle yaşlılıkta insanlar kendi köşelerine çekiliyorlar. Oysa yaşlılıkla birlikte şişmanlamanın de getirdiği risk faktörü ile dizlere binen yük artıyor. Bu da dizlerde daha çok artroz görülmesine yol açıyor.
Bu noktada en önemli koruyucu faktör egzersiz yapmak ve her yaşta hareketli olmak.  Bunun yanında artroz tedavisinde ilk amaç protez tedavisine gerek kalmadan dizi doğal hali ile kullanılabilir hale getirmek. Bunun ilk şartı erken teşhis. Bu sebeple merdiven inip çıkarken, oturup kalkarken dizlerinde sorun yaşayanların doktora başvurması öneriliyor. Geç kalındığındaysa tek tedavi yolu protez.

Protezin ömrü 15 yıl
Protez ile ağrı, hareket kısıtlılığı ve eklemlerde şekil bozuklukları düzeltilip, hastaların baston ve benzeri yardımcı malzemelere gerek duymadan yürümeleri sağlanıyor. Ancak burada protezin ömrünün ortalama 15 yıl olduğunu unutmamak gerek. Bu nedenle uzmanlar doğal olanı korumanın ana prensip olması gerektiğinin altını çiziyorlar.

Kaynak: Acıbadem Hastanesi web sitesi
(www.acibadem.com.tr)